Starostowie Polski międzywojennej

Autor: Janusz Mierzwa

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 647

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Autor postawił przed sobą zadanie ukazania portretu zbiorowego poprzez: przeanalizowanie kariery starostów z uwzględnieniem genezy utworzenia stanowiska, ukazanie jego ewolucji, środowisk, z których wywodzili się kandydaci, specyfiki terytorialnej urzędowania, nominacji i zasad przeniesień, charakterystyki stanowiska służbowego, zadań starostów, ich życia prywatnego, postrzegania ich pracy przez otoczenie. Swoje rozważania zakończył na kwestii przejścia w stan spoczynku oraz życiu na emeryturze. Mamy więc tutaj niejako prześledzenie całego procesu zawodowego (od nominacji do zwolnienia) tej grupy zawodowej, z przełożeniami na życie prywatne. Ukazanie aparatu administracyjnego z takiej perspektywy jest niezwykle ważne, ale i bardzo skomplikowane. Autor zmuszony był do szukania odpowiedzi na nurtujące go pytania w licznych źródłach archiwalnych. Przeprowadził rzetelną analizę zgromadzonego materiału i wyciągnął wartościowe konkluzje. W konsekwencji uzyskaliśmy monografię przedstawiającą w interesujący sposób starostów jako grupę zawodową i wypełniającą lukę w dotychczasowej historiografii. Za podjęcie tego problemu i sposób jego realizacji, należą mu się słowa uznania.

(z recenzji dr hab. R. Litwińskiego, prof. UMCS)

Spis treści:

Skróty  /11

Wstęp  /17

Rozdział I. Początki  /35

1. Terminologia  /35

2. Bilans otwarcia  /40

3. Królestwo Polskie  /50

4. Galicja i Śląsk Cieszyński  /56

5. Ziemie poniemieckie  /63

6. Tymczasowa administracja na ziemiach wschodnich  /75

7. Litwa Środkowa  /84

Rozdział II. Środowiska  /93

1. Wykształcenie  /96

2. "Zetowcy" i "Peowiacy"  /100

3. Działacze ruchu socjalistycznego  /106

4. Ziemiaństwo  /108

5. Uchodźcy  /114

6. Samorządowcy  /116

7. Policjanci  /120

8. Wymiar sprawiedliwości  /125

9. Wojskowi, leguny i "dwójkarze"  /126

10. Po znajomości i po linii partyjnej  /143

11. Starostowie "na próbę"  /150

12. Starostowie do zadań specjalnych  /153

13. Starostowie ciekawi  /154

Rozdział III. Geografia urzędowania  /159

1. Konflikty postzaborowe /159

2. Zachód - Wschód /167

3. Kategorie powiatów  /169

4. Wpływ przekształceń sieci powiatów na korpus urzędniczy  /178

5. Powiat jako część województwa  /186

Rozdział IV. Nominacja i przeniesienie  /191

1. Mechanizmy i rodzaje przeniesień  /191

2. Finansowe aspekty przeniesień  /207

3. Reakcje na przeniesienia   /213

Rozdziały V. Zadania urzędu starościńskiego  /217

1. Starosta a minister spraw wewnętrznych  /217

2. Zależność służbowa od wojewody  /224

3. Ewolucja zakresu kompetencji  /235

4. Obejmowanie urzędu  /239

5. Tryb i warunki urzędowania  /249

6. Propozycja starosty jako reprezentanta rządu  /260

7. Starosta jako organizator pracy starostw. Podział czynności w starostwie  /270

8. W urzędzie starościńskim  /287

8.1. Referat prawno-administracyjny  /287

8.2. Referat karno-administracyjny  /299

8.3. Ekspozytury starostw  /307

8.4. Roki urzędowe  /310

8.5. Referat wojskowy, sprawy mobilizacyjne i tajne  /312

8.6. Referat aprowizacyjny  /317

8.7. Referat opieki społecznej /319

8.8. Referaty fachowe  /320

8.9. Ciała kolegialne funkcjonujące przy starostwach powiatowych  /324

9. Starosta a samorząd powiatowy  /330

10. Starostwa a samorząd gminy  /337

11. Inne aspekty działalności starostów  /342

Rozdział VI. Ocena starostów i perspektywy rozwoju ich karier zawodowych  /355

1. Polityka personalna MSW  /355

2. Starosta stały, prowizoryczny i kontraktowy  /360

3. System kwalifikacyjny urzędników  II RP  /362

4. Inspekcja ministerialna i wojewódzka  /364

5. Wychowankowie Polski Niepodległej  /370

6. Awans  /374

6.1. Awans jako zmiana grupy uposażenia  /379

6.2. Awans jako zmiana stanowiska  /379

7. Nagrody i wyróżnienia  /393

8. Postępowanie dyscyplinarne  /397

Rozdział VII. Urząd starościński i starosta a bezpieczeństwo publiczne   /413

1. Narzędzia administracji w zakresie bezpieczeństwa publicznego a rola starosty  /413

2. Relacje z policją  /427

3. O kim zbierano informacje?  /433

4. Metody pozyskiwania i mechanizmy obiegu informacji  /439

5. Manifestacje - metody pacyfikacji  /446

6. Działania asystencyjne wojska  /447

7. Bezradność wobec zagrożenia bezpieczeństwo publicznego  /451

8. Starosta w relacjach między pracodawcami a robotnikami  /455

9. Wymiar sprawiedliwości  /458

10. Relacje z Oddziałem II  /461

Rozdział VIII. Starosta a polityka  /467

1. Poglądy polityczne starostów i ich wpływ na urzędowanie  /467

2. Starosta jako organizator wyborów  /485

3. Starosta jako czynnik wpływu na wynik wyborów  /487

4. Starosta a parlamentarzyści  /505

5. Starosta a polityka zagraniczna  /511

Rozdział IX. Starosta poza służbą  /515

1. Życie prywatne starostów  /515

2. Położenie materialne  /522

3. Zajęcia uboczne /536

4. Urlop  /553

5. Starosta na chorobowym  /556

6. Śmierć starosty  /557

Rozdział X. "Były starosta". Poza resortem i na emeryturze  /561

1. Przyczyny  /561

2. Mechanizmy  /563

3. Wysokość świadczenia  /565

4. Wielkość emerytur a los emerytowanego starosty  /568

5. Co dalej?  /572

Zakończenie  /583

Summary  /591

Zusammenfassung  /595

Spis tabel, rysunków i fotografii  /601

Bibliografia  /605

Indeks nazwisk  /631