Spór o Wyspy Kurylskie z perspektywy prawa międzynarodowego publicznego i stosunków międzynarodowych. Studium krytyczne

Autor: Rafał Czachor 

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 170

Okładka: miękka ze skrzydełkami 

Format: 14,5 cm x 21,0 cm

Seria: Nauki prawne

Źródłem japońsko-rosyjskiego sporu o Wyspy Kurylskie są nieprecyzyjne regulacje dotyczące strat terytorialnych Japonii po drugiej wojnie światowej. Sformułowania użyte w aktach prawa międzynarodowego oraz ich odmienne interpretacje przez strony sporu zaprowadziły je w „ślepy zaułek” w kwestii kurylskiej. Tym sposobem obszar peryferyjny w sensie geograficznym stał się kluczowym ogniwem w ich wzajemnych stosunkach. Jego znaczenie wykracza poza politykę zagraniczną i bezpieczeństwa obu państw czy ich gospodarkę — wyspy są ważnym elementem wizerunków, które prezentują światu.

Przyjęcie krytycznej perspektywy pozwoliło przyjrzeć się konfliktowi wokół archipelagu szeroko. Prawo okazuje się bowiem tylko jednym z regulatorów stosunków społecznych, w tym międzypaństwowych, i to zdecydowanie nie najbardziej znaczącym. Spór o Wyspy Kurylskie to przykład rywalizacji mocarstw, które swoje imperialne ambicje próbują ukryć za argumentami prawnymi, pozostając obojętnymi na los tych, którzy nie mieszczą się w kategorii „narodów cywilizowanych”.

Wychodząc poza utarte schematy dochodzenia roszczeń terytorialnych, autor zwraca uwagę na przemilczany przez prawo międzynarodowe los wymarłych w XX wieku gospodarzy Kuryli — Ajnów. Książka wypełnia lukę w wiedzy na temat prawnych i politycznych uwarunkowań sporu o archipelag. Pokazuje też, w jakim stopniu współczesne stosunki międzynarodowe oraz prawo odzwierciedlają uwarunkowane historycznie i kulturowo stosunki oparte na patriarchacie i przemocy.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Lista skrótów  /7

Wstęp  /9

Cel pracy i pytania badawcze /18

Założenia teoretyczne pracy: krytyczne studia nad prawem i nad stosunkami międzynarodowymi  /22

Struktura pracy  /24

Rozdział 1. Prawnomiędzynarodowe i polityczne aspekty jurysdykcji terytorialnej w perspektywie krytycznej  /27

Krytyczne studia nad prawem międzynarodowym i stosunkami międzynarodowymi - zarys stanowisk  /27

Znaczenie terytorium dla pozycji politycznomiędzynarodowej państwa /39

Prawnomiędzynarodowe znaczenie terytorium i problem zmiany tytułu prawnego dla niego  /45

Podboje terytorialne, wiktymizacja pierwszych narodów a prawo międzynarodowe publiczne  /56

Rozdział 2. Wyspy Kurylskie i Ajnowie: historia podboju, japońsko-rosyjskiego sporu terytorialnego oraz jego współczesna klasyfikacja prawnomiędzynarodowa  /63

Ajnowie - zanikający pierwszy naród Wysp Kurylskich  /63

Wyspy Kurylskie i Ajnowie w obrocie prawnomiędzynarodowym i stosunkach japońsko-rosyjskich (radzieckich)  /72

Pojęcia sytuacji, sporu i konfliktu w prawie międzynarodowym publicznym a przypadek Wysp Kurylskich  /86

Rozdział 3. Studium krytyczne prawnych argumentów stron współczesnego sporu o Wyspy Kurylskie  /91

Główne założenia stanowisk prawnych Japonii i FR w przedmiocie sporu  /91

Problem pierwszeństwa odkrycia i ustanowienia jurysdykcji  /97

Historyczne kształtowanie się granicy japońsko-rosyjskiej w oparciu o traktaty  /101

Akty prawne Aliantów i traktat pokojowy z San Francisco a kwestia kurylska  /108

Możliwość nabycia tytułu prawnego do Wysp Kurylskich w drodze zasiedzenia  /122

Rozdział 4. W ślepym zaułku politycznych uwarunkowań sporu o Wyspy Kurylskie  /125

Wyspy Kurylskie we współczesnych stosunkach dwustronnych FR i Japonii (od 1991 roku)  /125

Uwarunkowania stanowiska FR w sprawie sporu o Wyspy Kurylskie  /134

Uwarunkowania stanowiska Japonii w sprawie sporu o Wyspy Kurylskie  /139

Zakończenie /147

Bibliografia  /151

Summary  /167