Społeczeństwo pierwotne. Jego rozmiary i wzrost

Autor: Ludwik Krzywicki

Rok wydania: 2004

Liczba stron: 365

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: Wznowienia , tom 22

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron przykurzone

"Jest to jedno z największych dzieł antropologicznych Ludwika Krzywickiego, wydane w roku 1934 po angielsku, a w 1937 po polsku, nie było dotychczas wznawiane. Autor w sposób wysoce oryginalny podjął próbę rekonstrukcji stosunków demograficznych w społeczeństwach rodowo-plemiennych i swe pionierskie obserwacje na temat rozmiarów populacji pierwotnych połączył z rozważaniami odwołującymi się do uwarunkowań społeczno-gospodarczych. Poruszone przez L. Krzywickiego problemy z zakresu etnodemografii, choć sformułowane prawie 90 lat temu, nadal mogą być przydatne i inspirujące nie tylko dla badaczy tzw. kultur plemiennych. Z pewnością rozprawa ta poszerza wydatnie naszą wiedzę na temat funkcjonowania społeczeństw "pierwotnych" i dlatego można ją rekomendować etnologom i demografom, a także archeologom, antropologom, historykom i socjologom.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa  /7

I. Rozstrzelenie społeczne  /11

1. Rozstrzelenie społeczne w okresie dzikości i niższego barbarzyństwa. Rzadkość stykania się człowieka z człowiekiem   /11

2. Obfitość języków w okresie dzikości. Rodziny lingwistyczne w Ameryce północnej. Rozstrzelenie językowe i społeczne w Ameryce południowej, oraz wśród wyspiarzy Melanezji i górali Assamu   /17

3. Powolne tempo krzewienia się nowych wzorów od plemienia do plemienia. Szlaki bardziej i mniej napiętej wrogości pomiędzy plemionami    /32

II. Nazwy plemienne  /41

1. Gradacja nazw wśród tej samej jednoty językowej. Przeciwstawność pomiędzy mową rodacką a obcą. Subjektywizm plemienny. Nazwy plemienne są jak gdyby zakrzepłemi stanami subjektywizmów plemiennych. «Ludzie» i wrogowie»    /42

2. Eskimowie a czerwonoskórzy. Nazwy plemienne wśród Eskimów. Nazwy plemienne u ludów algonkińskich, irackich, siuskich. Nieco wywodów charakteru ogólnego  /48

3. Nazwy plemienne na lądzie australskim. «Ludzie» wśród Australczyków. Względne ubóstwo wątków. Nazwy geograficzne. Nazwy wzięte od brzmienia przeczeń, zaimków itd.  /68

4. Szczątkowe zwyczaje nadawania przezwisk wśród ludów cywilizowanych. Przezwiska wśród ludu polskiego. Dawne nazwy plemienne wśród szczepu germańskiego a słowiańskiego i przeciwstawność kulturalno-psychiczna pomiędzy niemi. Rodowody nazwy Lechów i Polaków    /78

III. Rozmiary liczebne plemienia   /99

1. Istota i definicja plemienia. Zwartość plemienia u ludów myśliwskich. Osiadły tryb życia i idące w parze z nim obluźnienie dawnej zwartości   /99

2. Gęstość zaludnienia i rozmiary plemion na niższych szczeblach kultury  /106

3. Ludność plemion na najniższych szczeblach kultury: Buszmeni, Andamańczycy, Fuegieńczycy, Australczycy   /110

4. Rozmiary plemion wśród Indjan Ameryki północnej. Nieobecność systematycznego i krytycznie opracowanego materjału dla ludów Ameryki południowej. Rozmiary plemion peruwiańskich   /116

5. Rozmiary plemion w otoczeniu pokrewnem. Ludność plemion w okresie powstającej państwowości. Wygórowane oceny plemion w Galji, oraz germańskich   /124

6. Początki państwa polskiego. Wiślanie, Mazowszanie. Plemiona śląskie. Odrodzenie częściowe terytorjów plemiennych w okresie dzielnicowym   /129

IV. Szczepy wymierające i właściwa im stopa urodzeń    /138

1. Wymieranie ludów pierwotnych. Rolnicy wykazują większą odporność niż ludy myśliwskie   /138

2. Apatia, która ogarnia ludy wymierające. Jej skutki wśród myśliwych Tasmańczyków, koczowników i myśliwych Czukczów i rolników melanezyjskich   /141

3. Wpływ ujemny rozprzężenia społecznego (i apatii) na przerost ludności  /148

V. Wojna na niższych szczeblach kultury a wzrost ludności   /151

1. Walki międzyplemienne wśród bajan w Ameryce północnej. Tępienie się wzajemne w Polinezji i Melanezji   /151

2. Polowanie na głowy w Malezji. Pokrewne zwyczaje w Melanezji i w innych dzielnicach   /156

3. Przesąd w Australii, iż śmierć jest działaniem czarów. Skutki tego przesądu w zakresie wzrostu ludności   /160

VI. Liczba potomstwa u ludów myśliwskich niższego szczebla   /164

1. Szczep australski i jego zwyczaje. Wczesne zamążpójście  Dzieciobójstwo, jego rozmiary, oraz przyczyny. Niewielka liczba dzieci odchowanych   /164

2. Wymieranie ludów dzikich przy zetknięciu się z kulturą europejską: zwłaszcza mała odporność ludów najniższego szczebla kultury. Liczba potomstwa u indów pozostających w stanie dzikości. Dążności właściwe ludom podbiegunowym i wogóle myśliwcom Północy   /183

VII. Liczba potomstwa wśród Indian (myśliwi i rożnych szczebli rolnicy)  /195

1. Liczba dzieci u Indjan Ameryki: północnej w przeszłości i w wieku XIX. Stosunki właściwe Kalifornii i wybrzeżom Pacyfiku   /195

2. Zwyczaje, właściwe stepowcom Ameryki południowej i puszczakom kniei nadrzecznych. Stosunek do dzieci wśród ludów rolniczych   /205

VIII. Liczba potomstwa wśród ludów rolniczych (różnego szczebla)   /211

1. Mała liczba dzieci u górali-Dajaków. Wodność kobiet w obrębię kultury malajskiej i indochińskiej   /211

2. Zwyczaje w Melanezji. Ludność niegdyś zwiększała sie na niektórych archipelagach. Zasada dwojga dzieci przeważa tu i ówdzie, zwłaszcza na wyspach małych rozmiarów, oraz w Mikronezji   /215

3. Zwyczaje afrykańskie: postępowanie z bliźniętami, mordowanie niektórych kategoryj niemowląt. Bezpłodność uchodzi za przekleństwo. Rodzina wielożenna: mężczyzna ma wiele dzieci, kobieta mato. Płodność Murzynki   /224

IX. Kształtowanie się stosunków ludnościowych na niższych szczeblach kultury   /242

1. Parę założeń teoretycznych jako punkt wyjścia dla porównawczego badania przyrostu ludności. Odchylenia od tych założeń w Europie   /242

2. Nieobecność w okresach pierwotnych kobiet, któreby nie były zamężne. Bezpłodność na niższych szczeblach kultury   /246

3. Szybsze następowanie pokoleń po sobie na niższych szczeblach kultury i oddziaływanie tego na stopę urodzeń i skonów. Rozmiary śmiertelności w ogóle. Szybsze wymieranie mężczyzn niż kobiet i przewaga liczebna kobiet w plemieniu u ludów wojowniczych. Odchylenia od tej zasady na północy Ameryki. Kształtowanie się stosunków w Australii   /250

4. Kształtowanie się grup wieku w społeczeństwie pierwotnem. Znaczne procentowo zastępy dzieci   /264

5. Odsetki mężatek w społeczeństwie pierwotnem. Płodność kobiety nie jest należycie wyzyskana. Pomimo mniejszej liczby dzieci, przypadających w średniem na kobietę, roczna stopa urodzeń jest wyższa niż w Europie    /274

6. Ogólny rzut oka na przyrost ludności na niższych szczeblach kultury. Kształtowanie się tego przyrostu w Australji. Ustrój Kurnajów w świetle liczb. Male plemiona nie mogą podołać wszystkim wymaganiom swego ustroju. Ogniska wzrostu ludności i szlaki wychodźcze   /283

X. Małe rozmiary społeczności pierwotnej i skutki tego   /295

1. Gromada a plemię w stosunku wzajemnym w dalekiej przeszłości. Plemię wyrosło ze zborów sezonowych   /295

2. Skutki tego, iż społeczność była małych rozmiarów. Wpływ wywierany w takiej społeczności przez poszczególne osobistości   /298

3. Niezmierna różnorodność zwyczaju pierwotnego. Ustrój władania ziemią w obrębie Nowej Gwinei. Nieco wniosków   /302

Dodatek: Nazwy plemienne   /308

Bibljografia  /311

1.Wydawnictwa perjodyczne lub ukazujące się serjami  /311

2. Wydawnictwa nieperiodyczne  /314

Indeks  /331

Ludwik Krzywicki jako pionier badań ento demograficznych   (Aleksandra Posern-Zieliński)  /347