Śmiercionośne słowa, zabójcze uroki

Autorka: Jeanne Favret-Saada

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 400

Okładka: twarda

Format: 13,00 cm x 21,00 cm

Uwagi - okładka z zatarciami

W dostępnej w Polsce dość obszernej literaturze etnologicznej na temat magii nie ma podobnego opracowania. Jego niezwykłością są dwie warstwy narracji informacyjnej, a obydwie mają walor dydaktyczny i naukowy, których nie sposób od siebie oddzielić.
Jest to przede wszystkim doskonały pokaz etnograficznej metody naukowego rozważania problemu i badań terenowych. Autorka ukazuje skomplikowanie i wagę problemu, któremu poświęciła wiele miesięcy studiów i prawie trzy lata badań w terenie. Krok po kroku prowadzi czytającego przez gąszcz opinii na temat czarownictwa i magii, prezentowanych przez folklorystów, psychiatrów, okultystów, dziennikarzy, a potem zgłębia światową literaturę antropologiczną, etnologiczną, etnograficzną. Pokazuje dokładnie trudności z formułowaniem pytań badawczych, z rozumieniem sensu uzyskanych odpowiedzi, wreszcie z czynnym uczestniczeniem w wiejskim odczynianiu uroków. Tu ma znaczenie przede wszystkim proces postępowania naukowego, wyraźnie i jasno przedstawiony przez autorkę. I właśnie to jest wyjątkowo cenna instrukcja postępowania w badaniu terenowym, w prezentacji materiału i w próbach jego wyjaśniania - ta książka to gotowy plan zajęć z metodyki terenowej eksploracji.
 

Drugą, nie mniej ważną warstwą książki jest faktografia. Obraz magii w wioskach francuskiej prowincji pokazany jest tu na tle kulturowym tego regionu. W Polsce nie ma nie tylko książek, lecz w ogóle informacji o współczesnym stanie kultury tradycyjnej (czy ludowej) w Europie Zachodniej, nie wspominając już o Francji. W książce został utrwalony szkic poczynań ludzi ścierających się z codziennością i skazanych niejako na rozwiązywanie jej problemów za pomocą dawnych sposobów, w tym także magii.

Spis treści:

Część pierwsza

O tym, że potrzebny jest przynajmniej jeden podmiot

Rozdział pierwszy

Jak się o tym mówi /17

Odwrotność naukowca /18

Słowo, które woła o pomoc /21

Kiedy słowo jest wojną /26

Rozdział drugi

Między „chwyceniem” a uchwyceniem /32

Ci, których nie „chwyciło”, nie mogą o tym mówić /34

Imię przypisane do miejsca /37

Wobec kogo (lub czego) należy utrzymywać dystans? /43

Rozdział trzeci

Kiedy tekst jest swoją własną przedmową / 50

Część druga

Królestwo tajemnicy

Rozdział czwarty

O tym, że potrzebny jest przynajmniej jeden łatwowierny prostaczek /59

Rozdział piąty

Pokusa przekroczenia niemożliwości /71

Rozdział szósty

Lepiej o tym jak najmniej mówić, bo chwyci jeszcze mocniej /108

Część trzecia

Powiedzieć wszystko

Rozdział siódmy

Może by mogła coś zrobić /15

Ofiara uroków w szpitalu /15

Czy to nie znająca? /16

Nieporozumienie /169

Bezsilni wobec impotencji /171

Rozdział ósmy

Wszechmoc czarownika /175

Niezniszczalny łajdak /176

Słowo /177

Dotyk /181

Spojrzenie /183

Śmierć przekaziciela /187

Spojrzenie wstecz /194

Rozdział dziewiąty

Przejście na swoje /211

Niewytłumaczalne nieszczęścia /212

Drugi czarownik /215

Rozdział dziesiąty

Złe za złe /227

Pani Maria z Alençon /229

Pani Maria z Izé / 233

Zagnieżdżony urok /235

Józefina pod władzą uroku /240

Śmiech jako dowód /248

Łącznik /255

Może by dała radę… /258

Rozdział jedenasty

Ten, kto nie zanadto w to wierzy /268

Czy mogłaby ze zdjęciem pracować? /270

Zauroczony czarownikiem /283

Rozdział dwunasty

Zanim nastąpi ciąg dalszy /296

Pojęcia i założenia wstępne /299

Zauroczony i jego dziedzina /299

Potencjał biologiczno-ekonomiczny zauroczonego /300

Dwa założenia wstępne systemu /301

Dostateczna lub nadmierna ilość siły w stosunku do obszaru /301

Magiczna napaść i obrona przed nią / 317

Dodatki

Dodatek 1. Badacz krainy ciemnoty /333

Dodatek 2. O zawodzie nieoświeconego /335

Dodatek 3. Robert Brault, „prorok” z Aron /347

Dodatek 4. Wzorzec prawdy /369

Dodatek 5. Wskazówki chronologiczne do historii Babinów /392