Słownik Warmii (historyczno-geograficzny)

Autor: Jan Chłosta

Rok wydania: 2002

Liczba stron: 464

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,0 cm 

[...] Wyróżnikiem Warmii był i jest katolicyzm. W odróżnieniu od trzech pozostałych diecezji pruskich powstałych razem z Warmią w 1243 r., Krzyżacy nie zawładnęli tą krainą ani nie zdołali obsadzić w następnych latach urzędów rządcami wywodzącymi się z Zakonu. Stało się to dzieki pierwszemu biskupowi warmińskiemu Anzelmowi, który obdarował, powołaną przez siebię kapitułę katedralną, przywilejem wyboru swoich następców z jej grona. Kapituła mogła uzupełniać swój skład i obierać biskupa. Anzelm odstąpił też kapitule trzecią część swej dzielnicy. Stanowiły ją komornictwa: pieniężnieńskie (melzackie), fromborskie i olsztyńskie. Kapituła miała obowiązek prowadzenia na tych terytoriach pracy duszpasterskiej. Z obieraniem rządcy diecezji w następnych latach bywało różnie. Najpierw decydował konsensus kanoników, od drugiego pokoju toruńskiego, czyli od 1466 r., kiedy Warmia została bezpośrednio wcielona do Korony, a właściwie od traktatu piotrkowskiego w 1512 r., król polski z grona kanoników dobierał czterech kandydatów, ale "sobie miłego" umieszczał na pierwszym miejscu, co oznaczało, że kapituła miała wybrać właśnie tę osobę.

(fragment Wstępu)