Śląski tygiel. Studia z dziejów polskiego średniowiecza

Autor: Marek Cetwiński

Rok wydania: 2001

Liczba stron: 318

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 14,5 cm x 23,5 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron nieznacznie przykurzone

W prezentowanej publikacji autor zbiera artykuły - opublikowane już wcześniej - poświęcone przemianom społecznym, kulturowym i etnicznym na Śląsku w okresie średniowiecza. Wyrastają one z wieloletnich zainteresowań badawczych mediewisty, zmierzających do poznania i opisu procesów, które wpłynęły na zdominowanie Śląska przez język i kulturę niemiecką. Szkice zostały ujęte w czterech głównych rozdziałach. W pierwszym M. Cetwiński zajął się zagadnieniami genealogii średniowiecznej, drugi grupuje artykuły na temat możliwości badawczych płynących z zachowanych dokumentów fundacyjnych klasztorów oraz średniowiecznego kultu świętych, w trzecim możemy znaleźć osiem szkiców na temat tzw. „podsudeckiej drogi" (m.in. o rycerstwie ze Złotoryi, ziemi jaworskiej, o mieszczanach ze Świebodzic czy rozbojach na pograniczu łużycko-śląskim w XIV i XV w.), natomiast rozdział IV traktuje o zagadnieniu władzy i społeczności lokalnych na Śląsku średniowiecznym (np. o kasztelaniach i kasztelanach, o pogromach Żydów). Według zapewnień M. Cetwińskiego, książka ta jest pierwszą częścią zamierzonej trylogii o średniowiecznym Śląsku.

Spis treści:

Wstęp  /7 

I. Imiona, ludzie, pokolenia 

1. Wstęp do teorii pokoleń. Kryterium chronologiczne i zagadnienia pokrewne w genealogii  /13 

2. Pokolenia rycerzy śląskich w XII-XIII wieku /33 

3. Krewni czy rówieśnicy? Rozważania o mechanizmach życia publicznego na Śląsku w XIII-XIV wieku  /46 

4. Kilka uwag o imionach rycerstwa śląskiego w XII-XIII wieku  /55 

5. Polak Albert i Niemiec Mroczko. Zarys przemian etnicznych i kulturalnych rycerstwa śląskiego do połowy XIV wieku  /62 

II. Wokół klasztorów i świętych 

1. Żywoty świętych jako źródła do genealogii rycerstwa śląskiego w XIII wieku  /77 

2. Jeszcze o fundacji opactwa benedyktynów w Lubiniu  /102 

3. Wokół genealogii kanclerza Bogusława fundatora klasztoru cystersów w Woszczycach  /114 

4. Święta Jadwiga - patronka Śląska  /119 

5. „Anna beatissima". Wokół średniowiecznej biografii dobrodziejki benedyktynów krzeszowskich  /132 

III. Wzdłuż podsudeckiej drogi  

1. „Wulebrucke" - Zbutwiały Most. Początki drogi podsudeckiej a kolonizacja niemiecka w średniowieczu  /145

2. Rycerstwo pogranicza łużycko-śląskiego w XIII-XIV wieku  /155

3. Rycerstwo okolic Złotoryi do połowy XIV wieku  /163

4. Początki rodów rycerskich ziemi jaworskiej  /170

5. Mieszczanie Świebodzic  /183

6. Witelon: wiedza Zachodu na Śląsku  /191

7. Beginki i begardzi w Jaworze w 1357 roku?  /195

8. Rozbój rycerski na pograniczu łużycko-śląskim w XIV i XV wieku  /203

IV. Władza a społeczności lokalne

1. Świadkowie dokumentów prywatnych na Śląsku w XIII wieku  /211

2. Ród Jeszka Poduszki i kościół w Brzezimierzu  /225

3. Lekarz Emeryk. Z dziejów Miłonowa pod Oławą w I połowie XIV wieku  /244

4. Kasztelanowie i kasztelanie na Śląsku w XlII i XIV wieku  /255

5. Porwanie Henryka Grubego. Próba interpretacji  /276

6. „Synowie Beliala". Z dziejów rycerstwa śląskiego w I połowie XIV wieku na przykładzie dziejów zamku Friedberg i jego właścicieli  /290

7. Narodziny antysemickich stereotypów. Pogromy Żydów na Śląsku w XIV-XV wieku   /299

Nota bibliograficzna  /315

Wykaz skrótów częściej używanych   /318