Samorząd terytorialny w Polsce w latach 1918-1939. Wybór materiałów źródłowych

Wybór materiałów, opracowanie, wstęp i przedmowa: Ryszard Szwed

Rok wydania: 2000

Ilość stron: 832

Oprawa: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

 

W pracy podzielonej na sześć części zamieszczono dokumenty regulujące działalność samorządową na terenach byłych zaborów, dyskusje sejmowe w sprawie funkcjonowania rad gminnych i miejskich, fragmenty programów partii, dotyczące samorządu, statuty organów samorządowych (np. Związku Gmin Miejskich RP), a także regulaminy obrad sejmików samorządowych. Ostatni rozdział ilustruje - w postaci tabel - wyniki wyborów i podziały mandatów w wyborach samorządowych z lat 1919-1939. Każdą część poprzedzają uwagi wstępne, objaśniające kwestie merytoryczne.

Spis treści:

Przedmowa  /13

CZĘŚĆ I. USTAWY - DEKRETY - ROZPORZĄDZENIA   /15

Uwagi wstępne  /17

Dekret o utworzeniu Rad Gminnych na obszarze b. Królestwa Kongresowego (27 listopada 1918 r.)  /21

Dekret o tymczasowej ordynacji wyborczej do Sejmików Powiatowych (5 grudnia 1918 r.)  /24

Dekret o wyborach do Rad Miejskich na terenie b. Królestwa Kongresowego (13 grudnia 1918 r.)  /25

Dekret o organizacji policji komunalnej (9 stycznia 1919 r.)  /27

Dekret o samorządzie miejskim (4 lutego 1919 r.)  /30

Dekret o tymczasowej ordynacji powiatowej dla obszarów Polski byłego zaboru rosyjskiego (4 lutego 1919 r.)  /44

Dekret w przedmiocie skarbowości gmin miejskich (7 lutego 1919 r.)  /55

Dekret w przedmiocie skarbowości powiatowych związków komunalnych (7 lutego 1919 r.)  /57

Rozporządzenie (12987/205) Komisarza Generalnego Ziem Wschodnich o samorządzie gminnym z dnia 26 września 1919 r.  /61

Rozporządzenie Ministra b. Dzielnicy Pruskiej z dnia 12 sierpnia 1921 r. o wyborach do Sejmików Wojewódzkich  /81

Rozporządzenie Ministra b. Dzielnicy Pruskiej z dnia 12 sierpnia 1921 r. o wyborach do Sejmików Powiatowych na obszarze b. Dzielnicy Pruskiej  /85

Ustawa z dnia 30 marca 1922 r. w przedmiocie przedłużenia okresu urzędowania organów samorządowych na obszarze b. zaboru rosyjskiego  /88

Ustawa z dnia 26 września 1922 r. o zasadach powszechnego samorządu wojewódzkiego, a w szczególności województwa lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego  /89

Ustawa z dnia 11 sierpnia 1923 r. o tymczasowym uregulowaniu finansów komunalnych  /94

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 grudnia 1924 r. o ustanowieniu delegatów rządowych przy poszczególnych samorządach i innych związkach prawno-publicznych  /119

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 30 grudnia 1924 r. o dostosowaniu uposażenia członków zarządu i pracowników związków komunalnych do uposażenia funkcjonariuszów państwowych  /122

Ustawa z dnia 5 maja 1926 r. w przedmiocie ordynacji wyborczej dla gmin miejskich i wiejskich w górnośląskiej części Województwa Śląskiego  /132

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17 września 1927 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu w sprawie utworzenia komunalnego funduszu pożyczkowo-zapomogowego  /160

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 stycznia 1928 r. o zniesieniu Tymczasowego Wydziału Samorządowego we Lwowie  /163

Ustawa z dnia 15 marca 1932 r. w zmianie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 30 grudnia1924 r. o dostosowaniu uposażenia członków zarządu i pracowników związków komunalnych do uposażenia funkcjonariuszów państwowych  /166

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o związkach międzykomunalnych  /168

Rozporządzenie Rady Ministrów  z dnia 10 czerwca 1932 r. w sprawie rozdziału liczby członków sejmiku wojewódzkiego pomorskiego na poszczególne powiaty miejskie i wiejskie  /185

Rozporządzenie Rady Ministrów  z dnia 5 września 1932 r. w sprawie rozdziału liczby członków sejmiku wojewódzkiego poznańskiego na poszczególne powiaty miejskie i wiejskie  /187

Ustawa z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego  /189

I Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 października 1933 r. w sprawie wykonania ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego  /252

Rozporządzenie II Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia  15 grudnia 1933 r.  w sprawie wykonania ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego  /261

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 31 stycznia 1934 r. w sprawie kwalifikacji kandydatów na wójtów zawodowych  /290

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 27 lutego 1934 r. w sprawie kwalifikacji sekretarzy gminnych  /292

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 30 marca 1934 r. w sprawie regulaminu wyborczego do rad miejskich  /296

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 czerwca 1934 r. w sprawie regulaminu wyborczego do zarządu miejskiego   /318

Rozporządzenie III Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia  2 sierpnia 1934 r.  w sprawie wykonania ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (przepisy dotyczące gminy wiejskiej)  /329

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 sierpnia 1934 r. w sprawie regulaminu wyborczego do rad powiatowych  /349

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17 września 1934 r. o wyborach członków izb wojewódzkich w województwach pomorskiem i poznańskiem   /30

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 września 1934 r. o tymczasowych organach ustrojowych gminy m. st. Warszawy  /365

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o poprawie gospodarki i finansów związków samorządowych  /369

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1934 r.w sprawie regulaminu wyborczego do wydziałów powiatowych  /380

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 marca 1935 r. wydane w porozumieniu z Ministrami: Spraw Wewnętrznych, Skarbu oraz Przemysłu i Handlu w sprawie organizacji i trybu postępowania Centralnej Komisji Oszczędnościowo-Oddłużeniowej dla Samorządu  /387

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 8 października 1936 r. w sprawie regulaminu wyborów sołtysa i podsołtysa  /391

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 20 października 1936 r. w sprawie zawieszenia mocy obowiązującej warunku władania językiem polskim, jako warunku wybieralności do organów ustrojowych związków samorządowych  /404

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia 1937 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu o gromadach  /405

Ustawa z dnia 29 marca 1937 r. o zakończeniu akcji oddłużania związków samorządowych  /426

Ustawa z dnia 16 sierpnia 1938 r. o wyborze radnych miejskich  /428

Ustawa z dnia 16 sierpnia 1938 r. o samorządzie gminy m. st. Warszawy  /448

Ustawa z dnia 16 sierpnia 1938 r. o wyborze radnych gromadzkich, gminnych i powiatowych  /475

Ustawa z dnia 23 lutego 1939 r. o zespoleniu samorządu szkolnego z samorządem terytorialnym  /505

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 4 marca 1939 r. w sprawie regulaminu wyborczego do Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy  /511

CZĘŚĆ II. KLUBY PARLAMENTARNE WOBEC PROJEKTU USTAWY SAMORZĄDOWEJ  /521

Uwagi wstępne  /523

Minister Spraw Wewnętrznych - Bronisław Pieracki  /527

BBWR - Karol Polakiewicz (przewodniczący Komisji Administracyjnej)   /535

Klub Narodowy - Karol Wierczak  /545

Klub Posłów Ludowych - Antoni Langer  /547

Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów - Adam Ciołkosz  /549

Klub Ukraiński - Sergiusz Chrucki  /553

Klub Parlamentarny Narodowej Partii Robotniczej - Karol Boromeusz Chądzyński  /555

Koło Żydowskie - Emil Sommerstein  /557

Klub Chrześcijańskiej Demokracji - Marian Częścik  /559

CZĘŚĆ III. SAMORZĄD TERYTORIALNY W PROGRAMACH PARTII POLITYCZNYCH  /561

Uwagi wstępne  /563

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego "Wyzwolenie", 2 XI 1918 r. (fragm)  /563

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego "Lewica", 1 VI 1919 r. (fragm)  /565

Program Związku Ludowo-Narodowego 27 X 1919 r. (fragm)  /566

Program Polskiego Związku Ludowego "Odrodzenie", 14 II 1920 r. (fragm)   /567

Program Żydowskiej Partii Ludowej, III 1920 r. (fragm)   /567

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego "Wyzwolenie", 4-6 III 1921 r. (fragm)  /568

Program Narodowej Partii Robotniczej, 4-6 IX 1921 r. (fragm). Szkic programu samorządowego Narodowej Partii Robotniczej (1924)  /569

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego "Piast", 20 XI 1921 r. (fragm)  /575

Program Niemieckiej Socjalno-Demokratycznej Partii w Polsce, XII 1921 r.  (fragm)  /575

Program Niemieckiej Partii Pracy w Polsce, 19 I 1922 r. (fragm)  /576

Program Niemieckiej Partii w Polsce, II 1922 r. (fragm)  /577

Program Ukraińsko-Włościańskiej Partii "Chliborobów" Małop. Wschodn., III 1922 r. (frgam)  /577

Program Związku Rad Ludowych, 4-5 VI 1922 r. (fragm)  /578

Program Chłopskiego Stronnictwa Radykalnego, 2 VII 1922 r. (fragm)  /578

Program Białoruskiej Partii Ludowej, XI 1922 r. (fragm)  /579

Program Stronnictwa Prawicy Narodowej, 1922 r. (fragm)  /580

Rezolucja XIX Kongresu Polskiej Partii Socjalistycznej w sprawie polityki samorządowej, 30-31 XII 1923 r. (fragm)  /580

Program Ukraińskiej Radykalnej Partii, 1923 r. (fragm)  /582

Program Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Rolniczego, II 1924 r. (fragm)  /583

Program Niemieckiego Związku Ludowego w Polsce, III 1924 r. (fragm) /583

Program Związku Chłopskiego, 11 V 1924 r. (fragm)  /584

Rezolucje IV Kongresu Polskiego Stronnictwa Ludowego "Piast" w sprawach polityki wewnętrznej  i zagranicznej, 7-8 XII 1924 r. (fragm)  /584

Zarys Programu Polskiego Stronnictwa Mieszczańskiego, II 1925 r. (fragm)  /585

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego "Wyzwolenie" i "Jedność Ludowa", 15-16 III 1925 r. (fragm)  /586

Program Ukraińskiej Narodowej Partii, 4 X 1925 r. (fragm)  /587

Program Niezależnej Partii Chłopskiej, 20 XI 1925 r. (fragm)  /588

Program Polskiego Stronnictwo Katolicko-Ludowego, III 1926 r. (fragm)  /588

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego "Piast", 28-29 XI 1926 r. (fragm)  /589

Program Stronnictwa Chłopskiego, 5 VI 1927 r. (fragm)  /590

Uchwała Rady Naczelnej Polskiej Partii Socjalistycznej w sprawie samorządu, 6-7 XI 1927 r. (fragm)  /590

Program Chłopskiej Partii Lewicowej, XI 1927 r. (fragm) /592

Deklaracja Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, 20 I 1928 r. (fragm)  /592

Projekt programu politycznego Zjednoczenia Lewicy Chłopskiej "Samopomoc", 3 X 1928 r. (fragm)  /593

Program Stronnictwa Ludowego, 15 III 1931 r. (fragm)  /594

Rezolucja XXII Kongresu Polskiej Partii Socjalistycznej w sprawach ubezpieczeń społecznych i samorządu terytorialnego, 23-25 V 1931 r. (fragm)  . /594

Program Stronnictwa Pracy, 10 X 1937 r. (fragm)  /596

Deklaracja programowa Stronnictwa Demokratycznego uchwalona na pierwszym Zjeździe, 15-16 IV 1939 r. (fragm)  /596

CZĘŚĆ IV. STATUTY ZWIĄZKÓW SAMORZĄDOWYCH  /599

Uwagi wstępne  /601

Statut Związku Miast Polskich uchwalony na Zebraniu Ogólnym w Krakowie w dniu 22 lutego 1931 r.  /605

Statut Biura Zjazdów Samorządu Ziemskiego 1925 r.  /616

Statut Związku Powiatów Rzeczypospolitej Polskiej, 21 VI 1930 r.  /622

Statut Związku Gmin Wiejskich RP uchwalony przez Walny Zjazd dnia 3 czerwca 1930 r.  /632

Statut Koła Miast Województwa Białostockiego, 1930 r.  /639

Projekt Statutu Koła Miast Województw Wileńskiego i Nowogródzkiego uchwalony przez Komisję I-go Zjazdu Burmistrzów Województw Wileńskiego i Nowogródzkiego w Wilnie na posiedzeniu w dniu 29-go września 1930 r. /643

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o Związku Rewizyjnym Samorządu Terytorialnego  /648

Statut Związku Rewizyjnego Samorządu Terytorialnego, 24 IV 1935 r.  /654

Statut Stowarzyszenia Klub Kobiet Radnych i Działaczek Samorządowych, 1936 r.  /676

CZĘŚĆ V. REGULAMINY  /685

Uwagi wstępne  /687

Regulamin Obrad Poznańskiego Sejmiku Wojewódzkiego  /689

Regulamin Obrad Rady Powiatowej  /724

Regulamin Obrad Rady Miejskiej  /739

Regulamin Obrad Rady Gromadzkiej  /760

Regulamin Obrad Zebrania Gromadzkiego  /769

CZĘŚĆ VI. WYBORY SAMORZĄDOWE  /777

Uwagi wstępne  /779

Tabela 1. Radni w warszawskiej Radzie Miejskiej według zawodów wybrani 23 II 1919 r.  /781

Tabela 2. Wyniki wyborów na Górnym Śląsku do gmin samorządowych w 1926 r.  /782

Tabela 3. Wyniki wyborów w Lublinie 19 VI 1927 r.   /783

Tabela 4. Wyniki wyborów w Wilnie 19 VI 1927 r.  /783

Tabela 5. Wyniki wyborów do rad gminnych w województwie białostockim w 1927 r.  /784

Tabela 6. Skład polityczny rad gminnych w województwie krakowskim przed wyborami w 1927 r.  /785

Tabela 7. Układ sił politycznych w radach gminnych w województwie lubelskim po wyborach w 1927 r.  /787

Tabela 8. Podział mandatów w radach gminnych w województwie kieleckim po wyborach w 1927 r.  /788

Tabela 9. Podział mandatów 68 miast województw: warszawskiego, łódzkiego, kieleckiego, lubelskiego, białostockiego, wileńskiego i wołyńskiego w wyborach od 8 V 1927 do 20 VII 1927 r.  /789

Tabela 10. Podział mandatów w 25 miastach województwa łódzkiego (bez Łodzi) w wyborach przeprowadzonych w okresie czerwca-lipca 1927 r.  /789

Tabela 11. Wyniki wyborów do pomorskiego sejmiku  wojewódzkiego przeprowadzonych w październiku 1927 r.  /790

Tabela 12. Podział mandatów w Radzie Miejskiej i Magistracie m. Łodzi w 1927 r.  /791

Tabela 13. Układ sił politycznych w sejmikach powiatowych w województwie lubelskim (stan ze stycznia 1927 r.)  /792

Tabela 14. Częściowe wyniki wyborów do sejmików powiatowych w województwie warszawskim w 1927 r.  /793

Tabela 15. Wyniki wyborów wójtów i ich zastępców w województwie kieleckim  w 1927 r.  /794

Tabela 16. Wyniki wyborów do rad gminnych w województwie łódzkim w 1927 r.  /795

Tabela 17. Częściowe wyniki wyborów do rad gminnych w województwie warszawskim 1927 r.  /796

Tabela 18. Wyniki wyborów do rad gminnych w województwie wileńskim w 1927 r.  /798

Tabela 19. Wykaz przynależności partyjnej członków sejmików powiatowych w województwie kieleckim po wyborach w 1927 r.  /800

Tabela 20. Wyniki wyborów do rad gminnych w województwie pomorskim - 1929 r. /800

Tabela 21. Wyniki wyborów do sejmików powiatowych w województwie lubelskim wg stanu z listopada 1929 r.  /802

Tabela 22. Układ sił politycznych w samorządach powiatowych w województwie poznańskim po wyborach w 1929 r.  /803

Tabela 23. Wyniki wyborów do sejmików powiatowych w województwie kieleckim w 1930 r.  /805

Tabela 24. Wyniki wyborów do rad gminnych w województwie warszawskim w 1933 r.  /806

Tabela 25. Wyniki wyborów do rad gromadzkich w województwie kieleckim w 1933 r.  /807

Tabela 26. Wyniki wyborów do rad gminnych w województwie kieleckim w 1934 r.  /808

Tabela 27. Wyniki wyborów do rad gromadzkich w województwie poznańskim w 1934 r.  /809

Tabela 28. Wyniki wyborów do rad gromadzkich w województwie pomorskim w 1934 r.  /811

Tabela 29. Wyniki wyborów sołtysów w województwie pomorskim w 1934 r.  /812

Tabela 30. Wyniki wyborów do rad powiatowych w województwie kieleckim w 1934 r.  /813

Tabela 31. Zestawienie ogólne wyników wyborów do samorządu miejskiego z 27 V 1934 r.  /814

Tabela 32. Podział mandatów w miastach poznańskich liczących powyżej 10 tys. mieszkańców po wyborach w latach 1933-1934  /815

Tabela 33. Podział mandatów 197 miast województw centralnych wg szczegółowego zestawienia po wyborach w latach 1933-1934  /815

Tabela 34. Podział mandatów 48 miast województw nowogródzkiego, wileńskiego, poleskiego i wołyńskiego po wyborach w latach 1933-1934  /816

Tabela 35. Podział mandatów w 10 miastach województwa krakowskiego i lwowskiego, liczących powyżej 10 tys mieszkańców po wyborach w latach 1933-1934  /817

Tabela 36. Podział mandatów 107 miast małopolskich wg stronnictw i ugrupowań po wyborach w latach 1933-1934  /818

Tabela 37. Podział mandatów w 22 miastach województw: warszawskiego, łódzkiego, kieleckiego, liczących powyżej 15 tys mieszkańców (1933-1934)  /819

Tabela 38. Podział mandatów w województwie pomorskim wg stronnictw i ugrupowań w wyborach w latach 1933-1934  /820

Tabela 39. Podział mandatów w województwie poznańskim wg stronnictw i ugrupowań w wyborach w latach 1933-1934  /820

Tabela 40. Podział mandatów według stronnictw i ugrupowań w wyborach samorządów miast w latach 1933-1934  /821

Tabela 41. Podział mandatów 107 miast województw centralnych wg oficjalnego komunikatu (wybory w latach 1933-1934)  /822

Tabela 42. Wyniki wyborów do rad gminnych w województwie poznańskim w 1935 r.  /823

Tabela 43. Wyniki wyborów do Rady Miejskiej w Łodzi 21 IX 1936 r.  /823

Tabela 44. Częściowe wyniki wyborów do rad gromadzkich w województwie łódzkim w 1938 r.  /824

Tabela 45. Wyniki wyborów do rad gminnych w województwie kieleckim w 1939 r.  /824

Tabela 46. Częściowe wyniki wyborów do rad  gminnych w województwie lubelskim w 1939 r.  /825

Tabela 47. Częściowe wyniki wyborów do rad  gminnych w województwie lwowskim w 1939 r.  /825

Tabela 48. Wyniki wyborów do rad gminnych w województwie łódzkim w 1939 r.  /826

Tabela 49. Wyniki wyborów do rad gromadzkich w województwie pomorskim w 1939 r.  /827

Tabela 50. Wyniki wyborów do rad gromadzkich w czterech województwach wschodnich w 1939 r.  /828

Tabela 51. Wyniki wyborów do rad gromadzkich w 1938/1939 r.  /829

Tabela 52. Wyniki wyborów do rad gminnych w 1938/1939 r.  /829

Tabela 53. Wyniki wyborów w 48 miastach wydzielonych (powyżej 25 tys. mieszkańców) w latach 1938-1939  /830

Tabela 54. Wyniki wyborów w 564 miastach według stronnictw i ugrupowań przeprowadzonych w 1938 i 1939 r.  /830

Od Wydawnictwa  /831