Sądownictwo niemieckie i jego rola w polityce okupacyjnej na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy 1939-1945

Autor: Maximilian Becker

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 384

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami

Przedmiotem pracy jest organizacja i działalność niemieckiego sądownictwa na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy (Pomorze Gdańskie, Wielkopolska, Kujawy, Ziemia Łódzka, Górny Śląsk i północne Mazowsze). W monografii ukazane są również skomplikowane relacje między sądownictwem a policją, zarówno współpracę, jak i konflikty kompetencyjne i rywalizację. 

Publikacja w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Losy Polski i jej obywateli w latach II wojny światowej”.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa  /9

Przedmowa do wydania polskiego  /11

Wstęp   /13

Źródła  /14

Stan badań  /19

Rozpatrywane zagadnienia, struktura i rozważania koncepcyjne  /26

Kontekst okupacyjny: wyzysk, masowe zbrodnie i germanizacja   /33

Przesłanki polityczne  /33

Podział administracyjny i struktura ludnościowa   /36

Specyfika sytuacji prawnej na terenach wschodnich wcielonych do Rzeszy  /39

Dyskryminacja, wypędzenia i masowe zbrodnie  /41

Wywłaszczenia i wypędzenia  /42

Masowe zbrodnie na ludności polskiej i żydowskiej  /45

Osadnictwo i Niemiecka Lista Narodowościowa  /50

Rejestracja miejscowa Niemców   /52

Podsumowanie  /56

Organizacja sądownictwa aneksyjnego  /58

Okres poprzedzający powstanie sądownictwa aneksyjnego: prawo i wymiar sprawiedliwości w latach 1933-1938   /58

Likwidacja "liberalnych" zasad prawa i powstanie sądów specjalnych  /58

Sądownictwo w Marchii Wschodniej, w Kraju Sudeckim i w Protektoracie Czech i Moraw  /63

Sądy specjalne i prokuratorzy   /65

Tworzenie sądów specjalnych   /68

Organizacja sądownictwa powszechnego 1939-1941   /71

Organizacja organów oskarżycielskich  /72

Przejęcie więziennictwa  /73

Cywilnoprawne sądownictwo specjalne  /74

Inne organy orzekające na terenach wschodnich wcielonych do Rzeszy  /77

Struktura sądownictwa, jego administracja i sądownicze urzędy prasowe  /79

Sądownictwo i administracja cywilna   /82

Sądownicze urzędy prasowe oraz stosunek sądownictwa do obcych  /83

Podsumowanie  /88

Polityka kadrowa i profil grupowy sędziów i prokuratorów   /90

Struktura generacyjna, profil społeczny oraz pochodzenie regionalne   /94

Pochodzenie regionalne i antypolonizm  /100

Nazyfikacja i kwalifikacje prawników sądowych  /104

Kwalifikacje fachowe  /115

Braki kadrowe i doświadczenia dnia codziennego   /117

Podsumowanie  /125

Sądownictwo cywilne w służbie germanizacji   /127

Ingerencja w stosunki własnościowe: wywłaszczenie mienia polskiego i żydowskiego   /129

Rola sądownictwa przy wywłaszczeniach i likwidacji długów   /131

Wpływ konfiskat na funkcjonowanie sądownictwa cywilnego  /136

Podstawy "stosowania prawa na wschodzie"   /141

Rozporządzenie o stosowaniu prawa na wschodnie z 25 września 1941 r.  /145

Uznanie polskich orzeczeń z okresu międzywojennego  /149

Zapobieganie nawiązywaniu kontaktów seksualnych Niemców i Polaków oraz unieważnianie małżeństw mieszanych  /150

Rozwiązywanie małżeństw polsko-niemieckich  /153

Germanizacja "rasowo wartościowych" dzieci  /158

Ocena i uwagi końcowe  /162

Policja i wymiar sprawiedliwości: kooperacja i umniejszanie kompetencji sądownictwa  /168

Sądownictwo doraźne  /168

Sądy doraźne gauleitera Greisera  /172

Sądy doraźne od 1942 r.  /172

Sądy doraźne "okresu schyłkowego"  /176

Kooperacja organów ścigania w wymiarze codziennym  /176

Współpraca na płaszczyźnie więziennictwa  /183

Podsumowanie  /191

Ściganie przestępstw  /195

Baza nierównego traktowania: prawo specjalne i stosowanie niemieckich norm mutatis mutandis  /196

Rozporządzenie o wprowadzeniu niemieckiego prawa karnego na terenach wschodnich wcielonych do Rzeszy oraz rozporządzenie o prawie karnym dla Polaków   /196

Sądy i Niemiecka Lista Narodowościowa  /202

Sterowanie  /205

Oskarżeni i praktyka sankcji   /210

Stosowane sankcje i liczba wyroków śmierci  /213

Praktyka nierównego traktowania: stosunek sądownictwa karnego do Niemców i do osób "narodowo obcych"   /218

"Zbrodnie wrześniowe"   /218

Ruch oporu   /223

"Akty przemocy" wobec Niemców i napaści na Polaków  /228

"Wypowiedzi karalne"   /230

Delikty godzące w gospodarkę wojenną  /240

Przestępczość pospolita i korupcja   /247

Ściganie osób pomagającym Żydom oraz uciekinierom z getta  /247

Podsumowanie  /249

Egzekucja kar i więziennictwo  /252

Administracja więzienna  /253

Dyskryminacja więźniów "narodowo obcych"  /256

Szczególne warunki odbywania kary przez polskich więźniów   /258

Warunki odbywania kary pozbawienia wolności  /262

Przepełnienie zakładów karnych i liczba więźniów  /264

Wyżywienie i opieka medyczna   /267

Umieralność  /272

Praca  /273

Warunki pracy  /281

Postępowanie ułaskawieniowe i wykonywanie wyroków śmierci  /284

Wykonywanie kary śmierci   /287

Podsumowanie  /289

Ewakuacja zakładów karnych i instytucji sądowych   /292

Plany wymiaru sprawiedliwości   /294

Ewakuacja kadry sądowniczej i więźniów   /297

Kariery i śledztwa po 1945 roku   /305

Dochodzenia w RFN   /307

Ściganie karne w NRD  /314

Dochodzenia w Polsce   /316

Zakończenie  /319

Wyniki   /319

Struktury i rodzaje postępowań   /323

Sądownictwo jako część systemu okupacyjnego  /326

Rozważania nad rolą wymiaru sprawiedliwości w III Rzeszy  /329

Rozważania na temat kontynuacji oraz porównania  /333

Wykaz skrótów   /337

Bibliografia   /339

Indeks osób   /375