Rzeki pomorskie w świetle źródeł historycznych i archeologicznych do końca XII wieku

Autor: Piotr Piętkowski

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 157

Okładka: miękka

Format: 16,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zatarciami, brzegi stron nieznacznie zabrudzone

Przedmiotem niniejszej pracy jest ukazanie - na zasadzie rzek dla społeczności zamieszkujących obszar Pomorza w czasach wczesnego średniowiecza przez pryzmat nauk o przeszłości, głównie historii i archeologii. Ziemie te znalazły się w sferze ekspansji wczesnej monarchii piastowskiej, która podejmowała działania mające na celu opanowanie odcinków ujściowych dwóch dużych rzek, uchodzących do basenu Morza Bałtyckiego. Starano się podporządkować rejon ujścia Odry, jednak po pewnych niepowodzeniach skoncentrowano się na delcie Wisły, gdzie prawdopodobnie założono gród w Gdańsku. Pomimo sporego zaangażowania pierwszych polskich władców, widocznego na podstawie źródeł historycznych i archeologicznych, przez całe jedenaste stulecie nie udało się jednak trwale zespolić pomorskich terytoriów z Polską (ze wstępu).

Spis treści:

Wstęp /7 

Rozdział I. Źródła i stan badań   /15 

1.1. Źródła /15 

1.2. Stan badań /17

Rozdział II. Rzeki pomorskie w świetle źródeł historycznych /27 

2.1. Pierwsze wzmianki o Wiśle, Odrze oraz Pianie /29 

2.1.1. Wisła /29

2.1.2. Odra /34

2.1.3. Piana /38

2.2.Wzmianki o rzekach na Pomorzu w XII-wiecznych źródłach narracyjnych /38

2.2.1. Wzmianki o pomorskich rzekach w kronice Anonima tzw. Galla /38

2.2.2. Rzeki pomorskie w żywotach św. Ottona /41

2.2.3. Dolna Odra oraz dorzecze Piany w kronikach Adama z Bremy, Helmolda z Bozowa i Arnolda z Lubeki   / 47

2.2.4. Walki duńsko-pomorskie w okolicach cieśnin łączących Zalew Szczeciński z Morzem Bałtyckim w świetle relacji Saxo Gramatyka  /49

2.3. Wzmianki o rzekach na Pomorzu zawarte w dokumentach z XII wieku  /55

2.3.1. Pomorze Zachodnie  /55

2.3.2. Pomorze Wschodnie i Środkowe  /62

Rozdział III. Rzeki pomorskie w świetle źródeł archeologicznych   /75

3.1. Analiza osadnicza obszaru Pomorza w kontekście rzek /75

3.2. Środki transportu wodnego oraz infrastruktura rzeczna  /82

3.2.1. Wraki łodzi  /82

3.2.2. Porty  /87

3.3. Rybołówstwo  /91

3.3.1. Dane archeoichtiologiczne  /94

3.3.2. Casus jesiotra  /96

3.3.3. Pozostałości sprzętu rybackiego   /99

3.4. Szlaki handlowe /101

3.5. Miejsca kultu zlokalizowane nad wodą oraz powiązana z nimi symbolika /109

3.5.1. Znaczenie wody w religii Słowian /109

3.5.2. Pogańskie sanktuaria pomorskie zlokalizowane w pobliżu wód /111

3.5.3. Cmentarzyska położone przy zbiornikach i ciekach wodnych /116

Podsumowanie /121

Wykaz skrótów  /125

Bibliografia /126

Indeks nazw geograficznych /146

Dedykacja /150

Zusammenfassung /153