Rządy imperialne w kraju nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864-1915)

Autor: Malte Rolf

Rok wydania: 2016

Ilość stron: 506

Oprawa: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Biblioteka Humanisty

Uwaga: Zarysowana okładka, przybrudzone brzegi, zgięty narożnik

Autor omawia rosyjskie rządy w Królestwie Polskim od upadku powstania styczniowego do momentu wycofania się Rosjan z ziem polskich podczas I wojny światowej. „Kraj Nadwiślański” odgrywał kluczową rolę w strukturze imperium carów jako jedna z jego najludniejszych oraz militarnie i gospodarczo najważniejszych części peryferyjnych. Rolf stawia tezę, że Rosjanie traktowali ten obszar jako swoiste laboratorium, miejsce eksperymentów, zbierania doświadczeń i testowania różnych koncepcji integracji. Analiza rządów imperialnych w Królestwie Polskim pozwala zatem zyskać gruntowny wgląd w techniki wykorzystywane przez cesarstwo rosyjskie przy inkorporacji i transformowaniu obszarów peryferyjnych.

W centrum uwagi autora znalazła się przede wszystkim Warszawa jako siedziba aparatu biurokratycznego oraz przestrzeń interakcji między carską administracją i miejscową ludnością. Omówiona została m.in. codzienna praktyka sprawowania władzy imperialnej, która miała znaczny wpływ na kształtowanie się społecznych i kulturowych struktur „Kraju Nadwiślańskiego”.

Polska wersja językowa została wzbogacona o obszerny rozdział dotyczący funkcjonowania Uniwersytetu Warszawskiego w omawianym okresie. Autor uzupełnił też literaturę o wybór publikacji polskich.

Spis treści:

Spis treści:

Przedmowa do wydania polskiego  /11

I. Wprowadzenie  /15

Królestwo Polskie a władze w Petersburgu  /17

Pojęcia, koncepcje i konteksty dyskusji  /27

II. Struktury, aktorzy i obszary imperialnego panowania w Królestwie Polskim  /37

Ustanowienie petersburskiego władztwa w zaborze rosyjskim (1772-1863)  /39

Od Królestwa Polskiego do Kraju Nadwiślańskiego. Rządy imperialne po powstaniu styczniowym w latach 1863-1915  /52

Rusyfikacja, depolonizacja czy wewnętrzna rozbudowa struktur państwa? Horyzont działań władz imperialnych  /70

System okresu postyczniowego. Administracja Kraju Nadwiślańskiego po 1864 r.  /78

Imperialna administracja i "czynnik ludzki". Namiestnicy i generał-gubernatorzy w latach 1864-1915  /95

Fiodor Fiodorowicz Berg i Paweł Eustachiewicz Kotzebue  /95

Piotr Pawłowicz Albedynski  /97

Iosif Władymiowicz Hurko  /101

Paweł Andriejewicz Szuwałow i Aleksandr Konstantynowicz Imeretyński  /107

Michaił Iwanowicz Czertkow i Gieorgij Antonowicz Skałon  /113

Dziesięciu wysłanników cara. Warszawskich generał-gubernatorów portret zbiorowy  /116

Służba w obcym kraju. Autoidentyfikacja imperialnych kadr urzędniczych w Królestwie Polskim  /122

Rogatki na szlakach idei a komunikacja transgraniczna. Carska cenzura a polska opinia publiczna / 135

Carska cenzura w Królestwie Polskim. Prawa i instytucje, konflikty i mentalności  /136

Polska alternatywna sfera publiczna? Działalność podziemia i komunikacja transgraniczna  /148

Carska cenzura a rosyjska opinia publiczna w Warszawie  /158

"Walka z łacinnictwem". Upolitycznienie religii i konfesjonalizacja polityki  /162

Naród i religia w dobie paradygmatu wyznaniowego  /163

Od modlitw w szkołach po wizerunki Matki Boskiej. Wyzwania polityki religijnej w imperium wielowyznaniowym  /176

III. Imperium i metropolia. Kazus Warszawy  /187

Carski aparat urzędniczy a przestrzeń miejska. Modernizacja bez samorządności. Warszawa w latach 1880-1915   /189

Warszawa około 1900 r. Upadek okupowanego miasta czy początek europejskiej metropolii?  /192

Warszawska "dwuwładza". Prezydent miasta i oberpolicmajster a administracja miejska  /203

Generał-gubernatorzy a  petersburskie ministerstwa. Warszawa jako część cesarstwa. Imperialne spojrzenie na kontekst lokalny  /219

Nowoczesność jako projekt miejski. Transformacja Warszawy a płaszczyzny kontaktów we wspólnocie konfliktu  /229

Pozytywiści i filantropii. Społeczność imperialna w Warszawie  /229

Kamienicznicy i spekulanci, koncesje i korupcja. Modernizacja jako geszeft.  /246

Technokratyczne wizje miasta. Inżynierowie i miejska nowoczesność /264

Imperialne panowanie a modernizacja miasta. Podsumowanie  /274

IV. Społeczność imperialna  /279

Russkaja Warszawa. Społeczność imperialna w Warszawie  /281

Towarzystwo dobroczynności, klub męski i księgarnia. Początki życia wspólnotowego rosyjsko-imperialnej społeczności Warszawy /282

"Złote lata". Rosyjska społeczność imperialna w końcu XIX w.  /290

Spotkania kulturowe i etniczna samoizolacja. Rosyjsko-imperialny dzień powszedni w wielonarodowościowej metropolii  /295

Krajobraz miasta, struktury przestrzeni i hierarchie kultur. O topografii rosyjskiej Warszawy  /300

"Unarodowienie edukacji"? Cesarski Uniwersytet Warszawski i autoidentyfikacja rosyjskich profesorów  /310

Warszawska profesura. Pomiędzy imperialnymi karierami a antypolskimi emocjami  /312

Cesarskie uniwersytety, polskie szkoły główne i podziemne. Zarys instytucji szkolnictwa wyższego w Królestwie Polskim  /314

Słowianoznawstwo i kwestie językowe. Konstrukcje narodu i imperium na cesarskim uniwersytecie /322

Rewolucja 1905 r. i jej skutki. Od wieloetnicznej szkoły wyższej do uczelni rosyjskiej  /333

V. Imperium w dobie kryzysu. Królestwo Polskie w latach 1900-1914  /345

Rewolucja lat 1905-1907 w Królestwie Polskim  /347

1904-1906. Długa rewolucja w Królestwie Polskim  /350

"Przywrócenie porządku". Grudzień 1905-1907  /365

Przekształcenia hierarchii zagrożeń i wnioski z 1905 r. Uwagi na temat (zmian) sposobu myślenia carskich urzędników w okresie porewolucyjnym  /374

Długi cień rewolucji. Stan wyjątkowy i walka z kryzysem 1907-1914  /382

Dzień powszedni w warunkach stanu nadzwyczajnego 1906-1909  /382

Powrót normalności? Życie społeczne i polityczna opinia publiczna w dobie parlamentaryzmu i wolności prasy. Warszawa w latach 1909-1914  /393

Obce królestwo? Kraj Nadwiślański w przededniu wielkiej wojny  /402

VI. Królestwo Polskie i imperium rosyjskie. Uwagi końcowe  /407

Kraj Nadwiślański pod petersburskim panowaniem  /409

Kraj Nadwiślański. Królestwo w Cesarstwie  /420

"Lokalne osobliwości" terytorium nadgranicznego. Królestwo Polskie jako imperialny przypadek specjalny  /420

Prowincjonalizacja centrum? O pozycji polskich terytoriów w strukturze rosyjskiego państwa  /426

VII. Dodatek /447

Podziękowania  /449

Spis ilustracji  /451

Bibliografia  /454

Indeks osób  /495