Rywalizacja o Ordynację Zamojską w latach 1665-1673

Autor: Marek Groszkowski

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 405

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Najważniejsza część sporu o Ordynację Zamojską toczyła się w latach 1665-1673 i była istotnym konfliktem politycznym w państwie polsko-litewskim w tym okresie. Książka ta stanowi nie tylko opis tej rywalizacji, która sama w sobie nie doczekała się dotychczas osobnego opracowania. Odpowiada też na liczne związane z nią pytania badawcze. Jest więc skierowana do wszystkich tych, którzy chcą wiedzieć nie tylko jak coś się stało, ale też dlaczego coś się stało. Sięgnąć po nią może każdy. Nawet ktoś, kto na co dzień nie zajmuje się zawodowo historią. Do walki o spadek po III Ordynacie zmarłym bezpotomnie 7 kwietnia 1665 r. Janie Sobiepanie Zamoyskim stanęło w sumie osiem osób. Zgodnie ze statutem Ordynacji i ostatnią wolą zmarłego prawo do dziedziczenia majątku posiadała boczna linia Zamoyskich. Nie uznawały go jednak pozostałe strony sporu. Wspomniany konflikt był ważnym tematem nie tylko spraw w sądach i trybunałach, ale też obrad niemalże wszystkich sejmów i sejmików tego okresu. Rywalizujące strony nie zawahały się też uciec do walki zbrojnej. Stanowił problem polityczny, który miał wpływ na wiele innych wydarzeń zaistniałych w tym czasie; na przykład na przebieg sejmu elekcyjnego 1669 r., niemalże przyczyniając się do jego zerwania, czy na rywalizację stronnictwa królewskiego z tzw. malkontentami za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego. W jego rozwiązanie musiało zaangażować się całe aktywne politycznie społeczeństwo I Rzeczypospolitej. Niewątpliwie niósł on ze sobą duże zagrożenie nie tylko dla jedności politycznej państwa polsko-litewskiego, ale też (choć jedynie pośrednio) dla jego suwerenności. Stał się też jedną z przyczyn zwiększania się niewydolności politycznej Rzeczypospolitej, która finalnie doprowadziła do jej upadku.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /7

Wstęp  /9

Rozdział 1. Ordynacja Zamojska do 1665 roku - powstanie, historia, struktura  /30

1.1. Ordynacje w Rzeczypospolitej  /30

1.2. Powstanie i podstawy funkcjonowania Ordynacji Zamojskiej  /37

1.3. Struktura, gospodarka i inne dziedziny życia  .45

Rozdział 2. Pierwsze walki o Ordynację Zamojską  /51

2.1. Kandydaci od objęcia Ordynacji  /51

2.2. Początek konfliktu o Ordynację  /64

Rozdział 3. Od pierwszego sejmu 1666 roku do abdykacji Jana Kazimierza  /86

3.1. Sejmiki przedsejmowe i sejm wiosenny 1666 roku   /86

3.2 Okres rokoszu Jerzego Lubomirskiego w 1666 roku   /113

3.3. Ugoda między księżną Wiśniowiecką a Sobieskimi oraz sejmiki przedsejmowe i sejm jesienny 1666 roku   /118

3.4. Sejm 1667 roku i następujące po nim wydarzenia  /139

3.5. Sejmiki przedsejmowe w grudniu 1667 i pierwszy sejm 1668 roku  /153

3.6. Sejmiki przedsejmowe i sejm abdykacyjny Jana Kazimierza  /164

Rozdział 4. Okres bezkrólewia, sejm elekcyjny i koronacyjny  /173

4.1. Bezkrólewie  /173

4.2. Sejm elekcyjny 1669 roku i krótka charakterystyka powstałych po nim stronnictw politycznych   /188

4.3. Sejmiki przedsejmowe i sejm koronacyjny 1669 roku  /204

Rozdział 5. Sprawa Ordynacji w latach 1670-1673   /219

5.1. Sejmiki przedsejmowe i pierwszy sejm 1670 roku  /219

5.2. Stanowisko sejmików przedsejmowych i drugi sejm 1670 roku  /233

5.3. Sprawa Ordynacji w 1671 roku oraz na sejmikach przedsejmowych i pierwszym sejmie 1672 roku   /243

5.4. Sejmiki przedsejmowe i drugi sejm 1672 roku  /262

5.5. Spór o Ordynację w drugiej połowie 1672 roku  /276

5.6. Sejmiki z końca 1672 roku oraz zjazd warszawski i sejm pacyfikacyjny 1673 roku  /284

Rozdział 6. Polityka Gryzeldy Wiśniowieckiej i Stanisława Koniecpolskiego na terenie Ordynacji w latach 1666-1673  /299

6.1. Lata 1666-1669   /299

6.2. Lata 1669-1673  /317

Rozdział 7. Ostatni etap konfliktu o Ordynację  /333

Zakończenie  /350

Aneksy   /367

Bibliografia  /374

Indeks osób  /392

Indeks nazw geograficznych i etnicznych  /402