Rozważania o pogańskiej terminologii religijnej dawnych Słowian. W poszukiwaniu mitologicznego wymiaru śląskiego frazeologizmu

Autor: Piotr Żurek

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 276

Okładka: twarda  

Format: 15,0 cm x 23,5 cm

Jest to książka przede wszystkim o języku Słowian. Zrodziła się ona pod wpływem głęboko zakorzenionej w autorze śląskiej leksyki i frazeologii. Rodzimy materiał językowy skłonił autora dp rozpoczęcia poszukiwań rodowodu i znaczeń komponentów gwary śląskiej odnoszących się do słowiańskiej mitologii. Metodologicznie monografia obejmuje badania skupiające się na analizie pogańskiej terminologii związanej z teonimami oraz pogańskim kultem i liturgią Słowiańszczyzny pierwotnej. Przez analizę lingwistyczną autor odsłania hipotetyczny obraz tego, w jaki sposób dawni Słowianie wyobrażali sobie życie swoich bogów oraz jak ich czcili.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp /9

I. Kariera staroruskiego teonimu Perun  /17

Terminologiczna adaptacja teonimu Perun  /17

Lingwistyczna zagadka panteonu Włodzimierza Wielkiego  /20

Pierwotna nazwa Peruna a irańska warstwa językowa  /26

Jak Pieron stał się Perunem /27

Imiona Welesa, boskiego antagonisty Peruna  /34

Od Pioruna do Peruna  /44

O derywacji teonimu Perun  /46

Perun w nazwach miejscowych  /50

II. Mitologiczna rodzina Peruna w ujęciu "filologicznej archeologii"  /53

Jaryło (Jeron)  /53

Życie bogów a lingwistyczny i teonomiczny aspekt słowiańskiego pomiaru czasu  /63

Łada, żona Jaryły (Jerona)  /65

Potomstwo Jaryły (Jerona)  /75

Jeron, znany jako Jaryło - Jarowit - Jarun  /79

III. Etymologiczna i semantyczna zagadka teonimów Weles i Wołos  /83

Waregowie między Perunem a Welesem  /83

Frazeologiczne etykietowanie Słowian na Rusi Waregów  /88

Wołos - "bóg bydła"  /94

IV. Weles i Wołos - nazwy tego samego bóstwa  /99

Wołos a kult niedźwiedzia  /99

Śląskie "palenie żuru" a kult Welesa /101

Mitologiczna struktura przestrzeni Perun - Weles (góra - dół) /107

Weles - bóg słońca opłakujący egzekucję Marzanny  /111

V. Terminologia starosłowiańskiej przestrzeni mitologicznej  /123

Starosłowiańska terminologia botaniczna drzew. Co skrywa się pod nazwą Świętybór?  /123

Toponimy "religijnej paleontologii" Peiskera. Czarnobóg i Białobóg  /129

Mitologiczna przestrzeń góry Perun koło Splitu  /138

VI. Etymologia i preikonograficzny opis starosłowiańskich pogańskich bałwanów  /145

Ukryty język symboli idololatrii /145

Trzygłów szczeciński. Triglav jako hipostaza Welesa  /149

"Światowid ze Zbrucza". Sportretowana wizja rywalizacji Perusa z Welesem /151

VII. Geneza starosłowiańskiej terminologii bałwochwalczej  /157

Czynnik lingwistyczny  /157

Czynnik migracyjny  /165

VIII. Najstarsze słowiańskie terminy bałwochwalcze  /177

O etymologii modlitwy i żercy  /177

O dawnym znaczeniu święta i teonimie Svętovit/Svętovid  /191

Językowo zachowane pogańskie rytuały krwawej ofiary i sławy  /197

Czy do Pierona się modliło czy rzykało?  /206

Starosłowiańska terminologia kapłańska. Nazwy wynikająe z cenienia osób posiadających wiedzę /208

Starosłowiańska krasomówczość i homiletyka  /218

Tryzna i strawa. Dziady  /223

IX. Zamiast zakończenia: pogańskie Jeronie Pieronie! a chrześcijańskie Jezus Maria!  /235

Bibliografia  /239

Wykaz skrótów  /265

Summary  /267

Indeks osób  /269