Rodziłem się Żydem. Konwersje Żydów w Rzeczypospolitej XVII-XVIII wieku

Autor: Adam Kaźmierczyk

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 324

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 25,00 cm

Niniejsza praca poświęcona została przede wszystkim zagadnieniu konwersji Żydów na katolicyzm. Chociaż Rzeczpospolita Obojga Narodów była państwem wielowyznaniowym, to jednak katolicyzm w obrządku rzymskokatolickim był wyznaniem dominującym. Jak to stwierdził z pewną przesadą Załkind Hurwicz, jeden z czołowych przedstawicieli oświecenia żydowskiego, w swojej opublikowanej w Warszawie w 1789 r. rozprawie Usprawiedliwienie czyli apologia Żydów, że oni „zwyczajnie do panującej religii przechodzą; i tak Żyd w Stambule nie zostanie chrześcijaninem ani w Amsterdamie katolikiem, ani w Paryżu protestantem” (fragment wprowadzenia).

Spis treści:

Wprowadzenie /7

Rozdział I. Zjawisko konwersji w dawnej Rzeczypospolitej - niektóre zagadnienia /15

A. Liczba neofitów do końca XVII w. /15

B. Liczebność neofitów w XVIII w. /16

C. Miejsce pochodzenia neofitów /21

D. Wiek konwertytów /25

E. Płeć /27

F. Pochodzenie społeczne /29

G. Katechumenat /32

H. Ceremonie /33

I. Patroni /39

J. Imiona i nazwiska /42

Rozdział II. Motywy chrztu /47

A. Dobrowolna konwersja /48

a. Powody religijne /48

b. Przyczyny ekonomiczne /48

c. Inne /54

B. Przymusowa konwersja /58

C. Chrzest dzieci żydowskich /65

a. Konwersja dzieci w prawie /77

b. Chrzest dzieci konwertytów /81

c. Chrzest dzieci porzuconych /88

d. Chrzest w stanie zagrożenie śmiercią /89

e. Chrzest bez zgody rodziców /91

f. Rodzeństwo konwertytów /94

g. Chrzest za długi /96

h. Inne przykłady walki Żydów o dzieci /102

Rozdział III. Nowa polityka konwersji Żydów w drugiej połowie XVIII w. /107

A. Kościół polski w epoce stanisławowskiej wobec chrztu dzieci /107

B. Chrzest dzieci w prawie świeckim /110

Rozdział IV. Przynależność stanowa konwertytów z judaizmu /119

A. Konwertyci szlachta /119

B. Neofici - duchowieństwo /136

C. Konwertyci mieszczanie /143

D. Konwertyci - pozostali plebejusze /158

Rozdział V. W konflikcie z prawem /165

A. Apostazja (powrót do judaizmu) /165

a. Kościół łaciński wobec problemu apostazji /169

b. Kościół katolicki w Polsce wobec problemu apostatów neofitów /171

c. Prawo świeckie wobec apostazji Żydów /174

d. Żydzi wobec powracających do judaizmu /176

e. Sprawa Jana Filipowicza /185

f. Inni apostaci w sądownictwie kościelnym i świeckim /193

B. Sprawy małżeńskie /197

C. Sprawy majątkowe /205

D. Inne sprawy sądowe /211

Rozdział VI. Nawrócenie Żyda. Misja polskiego kościoła. Prawda czy mit? /219

A. Działalność misyjna /219

B. Caritas /238

Zakończenie /249

Aneks /257

Wykaz skrótów /259

Słowniczek terminów /261

Rękopisy /263

Starodruki i wydawnictwa źródłowe /265

Literatura przedmiotu /273

Indeks osobowy /285

Indeks geograficzny /305

Indeks rzeczowy /311

Summary /317