Renald z Chatillon książę Antiochii, senior łacińskiej Zajordanii

Autor: Gustave Schlumberger

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 194

Okładka: twarda

Format: 15,0 cm x 21,0 cm

Praca Gustave’a Schlumbergera, którą oddajemy do rąk czytelników, była pierwszą biografią Renalda, w której autor wykorzystywał znane wówczas źródła, zarówno łacińskie, jak i muzułmańskie czy ormiańskie. Francuski historyk wykreował więc obraz Renalda z Châtillon jako typowego przedstawiciela frankijskich krzyżowców w Outremer w XII w. Z jednej strony nie kryje podziwu dla jego energii i dokonań, z drugiej zaś czyni go jeśli nie głównym winowajcą, to na pewno współwinnym klęski pod Hittinem (4 lipca 1187 r.).
Pomimo upływu kilkudziesięciu lat od pierwszego wydania biografii seniora Zajordanii niewiele jesteśmy w stanie dodać do opisu zaproponowanego przez Gustave’a Schlumbergera. I chociaż rozporządzamy tymi samymi źródłami, to jesteśmy w stanie wycieniować obraz naszego bohatera. Wiemy więc, że był sprawnym i zręcznym władcą Antiochii, a jego zdolności dowódcze nie odbiegały zbytnio od umiejętności innych władców łacińskich czy ich lenników. Długoletnie więzienie w Aleppo dało mu konieczną, głęboką wiedzę o świecie jego wrogów, którą to wiedzę z powodzeniem wykorzystywał jako senior Keraku, Montréalu i Hebronu. Jego wojny z Saladynem, w tym wyprawa na Morze Czerwone, stanowiły dowód jego talentów i energii. Obecnie duża grupa historyków, w tym piszący te słowa, jest skłonna zaakceptować fakt, że wojna z 1187 r. była nieunikniona, ponieważ Saladyn nie zamierzał przedłużać rozejmu podpisanego z Łacinnikami. Działania Renalda były co najwyżej wygodnym pretekstem dla Saladyna do zerwania pokoju i wszczęcia wojny. Zresztą warunki władcy muzułmańskiego przedstawione frankijskiemu królowi były z punktu widzenia tego drugiego po prostu nie do zaakceptowania. Śmierć Renalda z rąk Saladyna była w moim przekonaniu koniecznym elementem budującym legendę seniora Zajordanii jako winnego wojny.

Spis treści:

Przedmowa do wydania polskiego  /7

Rozdział I

Pochodzenie Renalda z Chatillon. Jego wyjazd na Wschód w szeregach krucjaty Ludwika VII i udział w oblężeniu Askalonu w 1153 r. Małżeństwo Renalda z księżniczką Konstancją w Antiochii i objęcie władzy książęcej. Zdobycie Askalonu przez armię królewską pod dowództwem króla Baldwina III w sierpniu 1153. Opis Antiochii zw czasach Renadla z Chatillon. Pierwszy okres jego rządów i walka przeciwko Nur ad-Dinowi, atabegowi Aleppo. Portret tego znakomitego przeciwnika łacinników ze Wschodu. Konflikt między Renaldem i Amalrykierm, patriarchą Antiochii  /11

Rozdział II

Toros z Armenii i jego podboje w Cylicji oraz wojna z Manuelem Komnenem. Wyprawa Renalda z Chatillon przeciwko Torrosowi na prośbę cesarza bizantyjskiego. Zerwanie między Renaldem a Manelem. Książę Antiochii plądruje Cypr. Walki Franków z Nur ad-Dinem i ich klęska w czerwcu 1157 r. Oblężenie  Szajzaru i Harencu  /39

Rozdział III

Niespodziewane przybycie cesarza Manuela Komnena do Cylicji i poddanie się Torosa. Manuel przygotowuje się do wywarcia zemsty na księciu Antiochii. Upokorzenie Renalda z Chatillon w cesarskim obozie w Mamistrze. Spotkanie Manuela z królem Baldwinem III. Przyjęcie Manuela w Antiochii wiosną 1159 r. Festyny, turnieje i polowania. Wypadek króla Baldwina III. Cesarz i książęta frankijscy decydują o marszu na Aleppo. Nur ad-Din udaremnia to zagrożenie, uwalniając więzionych chrześcijan. Odwrót armii frankijskiej. Wydarzenia towarzyszące powrotowi cesarza Manuela do swego państwa  /55

Rozdział IV

W czasie powrotu z wyprawy łupieżczej w listopadzie 1160 r. Renald z Chatillon zostaje wzięty do niewoli przez namiestnika Aleppo Madżd ad-Dina, brata Nur ad-Dina. W łańcuchach zostaje odstawiony do miasta, gdzie pozostaje prawie 16 lat. Opis jego smutnej niewoli. W 1164 r. Renald widzi przybycie do Aleppo swego pasierba, księcia Boemunda z Antiochii, i innych wodzów chrześcijańskich, wziętych do niewoli w czasie pogromu pod Harencem. W 1176 r. Renald zostaje uwolniony i wraca do Antiochii, gdzie rządzi jego pasierb Boemund III, syn z pierwszego małżeństwa Konstancji  /79

Rozdział V

Rzut oka na historię Antiochii podczas niewoli Renalda z Chatillon. Renald, książę bez ziemi, udaje się do Jerozolimy na spotkanie z królem Baldwinem IV, który zezwala na jego ślub z wdową po ostatnim księciu Keraku i Montrealu i czyni go dziedzicem tych ziem. Niebezpieczne położenie Łacinników spowodowane objęciem władzy przez Saladyna. Znaczenie twierdz Keraku i Montrealu dzięki ich położeniu na drodze z Egiptu do Syrii. Historia oraz opis księstwa i jego głównych twierdz. Renald z Chatillon w 1176 r. obejmuje swoje nowe ziemie  /89

Rozdział VI

Renald z Chatillon w Keraku. Muzułmańskie próby zdobycia zamków Kerak i Montreal. Nieszczęścia Królestwa Jerozolimy. Choroba króla Baldwina IV, który wobec odmowy hrabiego Flandrii powierza Renaldowi najwyższe dowództwo obrony przed Saladynem. Zwycięstwo pod Montgisard. Zdobycie przez Saladyna fortu przy Brodzie Jakuba. Król oddaje rękę swojej siostry Sybilli Gwidonowi z Lusignan. Śmierć cesarza Manuela Komnena. Renald, ignorując rozejm, zdobywa karawanę idącą z Damaszku. Ścigany przez namiestnika Damaszku Faruka-Szacha, unika klęsk i zachowuje łup. Saladyn bezskutecznie żąda zadośćuczynienia za ten atak i nakazuje splądrowanie terenów należących do Renalda, pomimo mobilizacji armii królewskiej (1182) /113

Rozdział VII

Wyprawa Renalda z Chatillon na Morze Czerwone w 1182 r. w celu splądrowania Mekki i Medyny. Przebieg wyprawy. Przybycie floty egipskiej pod dowództwem admirała Lulu. Ostateczna klęska Franków  /127

Rozdział VIII

Oddziały seniora Keraku zostają pobite i zniesione przez oddziały przednie Saladyna pod Ajn Dżalut. Pierwsze oblężenie Keraku przez Saladyna, który przybywa pod twierdzę w dniu zaślubin pasierbicy Renalda z Onufrym IV z Toronu (listopad 1183 r.). Zajęcie przez Saracenów dolnego miasta przylegającego do twierdzy. Wobec zbliżania się armii królewskiej Saladyn zwija oblężenie. Wiosną roku następnego  rozpoczyna się drugie oblężenie Keraku. Ponowne przybycie armii królewskiej zmusza wodza muzułmańskiego do odstąpienia. Śmierć Baldwina IV. Jego następca, mały Baldwin V, umiera niedługo potem. Burzliwe objęcie tronu przez królową Sybillę i jej męża Gwidona z Lusignan. Pierwszoplanowa rola seniora Keraku w wydrzeniach tego okresu. Zerwanie relacji między królową  i jej mężem a hrabią Trypolisu. Renald, łamiąc po raz kolejny obowiązujący rozejm, napada na karawanę idącą z Mekki i bierze do niewoli siostrę Saladyna. Wściekłość sułtana, który przysięga Renaldowi śmierć ze swej ręki  /139

Rozdział IX

Wiosną 1187 r. Saladyn na czele całej armii rozpoczyna wojnę. W jej trakcie sułtan plądruje teryrorium Keraku i Szubaku. Jego syn Malik al-Afdal na czele 7 tysięcy kawalerii i za zgodą hrabiego Trypolisu najeżdża terytorium Tyberiady. Klęska chrześcijan u źródeł Seforii. Król Gwidon, pogodzony z hrabią Trypolisu, zwołuje w tym miejscu armię, jakiej do tej pory nie widziało zamorskie królestwo. Saladyn ponownie opuszcza Damaszek i przechodzi granicę na czele armii o wiele liczniejszej od armii Franków. W celu zmuszenia ich, aby zrezygnowali z działań obronnych, atakuje Tyberiadę. Rada wojenna baronów frankijskich w Seforii. Za radą wielkiego mistrza Templariuszy król decyduje się n wymarsz na spotkanie wroga. Po nocy spędzonej pod bronią armia chrześcijańska rusza w drogę pod palącym słońcem. Radość Saladyna, kiedy otrzymuje tę wiadomość. Odwaga opuszcza wojowników frankijskich. Nowa narada wojenna. Kolejna straszna noc armii chrześcijańskiej, cierpiącej z pragnienia i od nieustannych ataków muzułmańskich  /157

Rozdział X

bitwa pod Hittinem 4 lipca 1187 r. Po dokonaniu cudów waleczności umierający z pragnienia Frankowie osaczeni na wzgórzu, zostają zmuszeni do poddania się. Kompletna klęska armii chrześcijańskiej. Król i książęta łacińscy, wzięci do niewoli, zostają odstawieni do Saladyna, który własnoręcznie zabija Renalda z Chatillon, po uprzednim wymienieniu jego zbrodni. Następstwa zwycięstwa Saladyna. Twierdze senioratu Zajordanii wpadają w jego ręce w ciągu dwóch następnych lat. Pieczęć Renalda z Chatillon, księcia Keraku i Montrealu  /171

Bibliografia  /191