Reichsheer ery Seeckta (1921–1926)

Autor: Jarosław Centek

Rok wydania: 2010

Liczba stron: 440

Oprawa: twarda

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Seria: Monografie

Prezentowana książka jest pierwszym w polskiej historii opracowaniem dotyczącym armii niemieckiej w latach 1921-1926. Przedstawia ona drobiazgowy opis niemieckich wojsk lądowych z czasów, kiedy na mocy Traktatu Wersalskiego liczył one zaledwie 100 tyś. żołnierzy. Jest to rozszerzona i uzupełniona praca doktorska obroniona przez autora na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w 2008 roku.

Publikację oparto na dokumentach z archiwów Polskich (m. in. opracowaniach polskiego wywiadu) i niemieckich oraz na literaturze przedmiotu z ostatnich dziewięćdziesięciu lat. Dla wszystkich zainteresowanych historią II wojny światowej książka ta powinna być szczególnie ciekawa, bo to właśnie w erze Seeckta siano ziarno Blitzkriegu.

Jarosław Centek to autor znany ze świetnej bibliografii generała Hansa von Seeckta oraz cieszącej się dużym uznaniem monografiom bitew pod Verdun i Sommą.

Spis treści:

Wstęp  /5

I. Zarys historii armii niemieckiej 1918-1920  /19

I.1. Demobilizacja armii niemieckiej  /19

I.2. Początki Tymczasowej Reichswehry  /34

I.3. Traktat wersalski  /47

I.4. Armia Przejściowa i pierwszy etap formowania Reichsheer  /56

I.5. Pucz Kappa-Luttwitza  /65

I.6. Konferencja w Spa i Ustawa o Sile Zbrojnej  /72

II. Doktryna wojenna, plany operacyjne i mobilizacyjne oraz taktyka Reichsheer   /78

II.1. Doktryna wojenna Reichsheer  /78

II.2. Plany mobilizacyjne  /82

a) projektowane etapy mobilizacji i ich realizacja - 82; b) liczba jednostek planowanych do sformowania i realne możliwości mobilizacyjne - 85

II.4. Taktyka  /96

a) lotnictwo - 96; b) broń pancerna - 100; c) bój spotkaniowy i zasady prowadzenia ataku - 105; d) pościg - 110; e) opóźnianie - 113; f) odwrót i przerywanie boju - 114; g) atak na umocnienia polowe - 116; h) obrona - 121; i) walki w lasach i miejscowościach - 134; j) walki w ciemnościach i we mgle - 136; k) walki o ciaśniny - 138; l) walki o przeprawy - 139; m) walki w górach - 140; n) wojna minowa - 143; o) walki o fortyfikacje stałe - 145; p) poglądy na użycie broni chemicznej - 145

III. Organizacja Reichsheer na stopie pokojowej i prawdopodobna organizacja wojenna  /147

III.1. Organizacja oddziałów i pododdziałów piechoty  /147

a) kompania piechoty - 147;  b) kompania strzelców - 149; c) kompania ciężkich karabinów maszynowych w batalionie piechoty - 149; d) kompania ciężkich karabinów maszynowych batalionu strzelców - 150; e) kompania moździerzy - 152; f) bateria (kompania) dział piechoty - 154; g) kompania i batalion szkolny - 154; h) kompania kolarzy - 154; i) batalion piechoty i strzelców - 155; j) pułk piechoty - 156; k) Pułk Wartowniczy Berlin - 156; l) grupa bojowa - 156

III.2. Organizacja pułku kawalerii i pododdziałów jazdy  /156

a) szwadron liniowy - 156; b) szwadron jazdy dywizyjnej - 157; c) szwadron szkolny - 157; d) pluton ciężkich karabinów maszynowych - 158; e) pluton dział kawalerii - 158; f) pułk kawalerii - 158

III.3. Organizacja artylerii  /159

a) batalion armat i haubic polowych - 159; b) bateria samochodowa - 160; c) bateria szkolna - 160; d) dywizjon obserwacyjny - 160; e) dywizjon artylerii górskiej - 163; f) dywizjon artylerii przeciwlotniczej - 166; g) dywizjon artylerii konnej - 166; h) pułk i dywizjony artylerii polowej - 167; i  artyleria korpuśna i armijna - 167

III.4. Organizacja jednostek pionierów  /168

a) organizacja pokojowa - 168; b) prawdopodobna organizacja wojenna - 169

III.5. Organizacja dywizjonu taborowego  /171

a) organizacja pokojowa - 171; b) jednostki wystawiane w czasie wojny - 171

III. 6. Organizacja dywizjonu samochodowego  /174

a) organizacja pokojowa - 174; b) jednostki formowane na wypadek wojny - 174

III.7. Organizacja jednostek łączności  /176

a) batalion i kompanie łączności - 176; b) pododdziały łączności w piechocie - 177; c) pododdziały łączności w kawalerii - 177; d) pododdziały łączności w artylerii - 178; e) organizacja placówek nasłuchowych - 179; f) przewidywana organizacja poszczególnych jednostek łączności w czasie działań wojennych - 180

III.8. Organizacja jednostek sanitarnych  /182

III.9. Prawdopodobna organizacja jednostek pancernych  /182

III.10. Komendantury twierdz, garnizonów i poligonów  /183

III.11. Organizacja dywizji piechoty  / 183

a) organizacja pokojowa - 183; b) przypuszczalna organizacja wojenna - 185

III.12. Organizacja dywizji kawalerii   /187

a) na stopie pokojowej - 187; b) przypuszczalna organizacja wojenna - 188

III.13. Przypuszczalna organizacja wielkich jednostek zmotoryzowanych  /191

III.14. Prawdopodobna organizacja jednostek Grenzschutzu  /191

III.15. Organizacja jednostek marynarki przeznaczonych  do działań na lądzie  /192

a) batalion obrony wybrzeża - 192; b) przypuszczalna organizacja Dywizji Marynarki - 192

III.16. Przypuszczalna organizacja korpusów na stopie wojennej  /192

a) korpusy armijne - 193; b) korpusy kawalerii - 194

III.17. Przypuszczalna organizacja wojenna armii  /195

III.18. Organizacja wyższych sztabów  /196

a) organizacja pokojowa - 196; b) przypuszczalna organizacja wojenna - 198

III.19. Organizacja Ministerstwa Reichswehry  /202

a) organizacja pokojowa - 202; b) projekty organizacji na stopie wojennej -207

III.20. Duszpasterstwo wojskowe / 208

III.21. Znaki umowne zastosowane na schematach organizacyjnych  /209

IV. Uzbrojenie Reichsheer  /211

IV.1. Uwagi ogólne  /211

IV.2. Broń biała  /211

a) bagnety - 212; b) szable - 214; c) lance - 215

IV.3. Pistolety i pistolety maszynowe  /217

a) pistolet wz.08 krótki - 217; b) pistolet wz.08 długi - 219; c) pistolet maszynowy wz.18 - 220

IV.4. Karabiny i karabinki  /222

a) karabin wz.88 - 223; b) karabin wz.98 - 224; c) karabin snajperski - 226; d) karabin Mosin wz.91 na amunicję "S" - 226; e) karabinek wz.98a - 226; f) karabinek wz.98b - 227; g) karabin przeciwpancerny wz.18 - 227

IV.5. Karabiny maszynowe  /228

a) ciężki karabin maszynowy Maxim wz.08 - 230; b) lekki karabin maszynowy Maxim wz.08/15 - 232; c) lekki karabin maszynowy Maxim wz.08/18 - 233; d) ciężki karabin maszynowy przeciwpancerny i przeciwlotniczy - 234

IV.6. Granaty i granatniki  /235

a) granaty ręczne - 236; b) granatnik wz.16 - 238; c) granat karabinowy wz.17 - 239

IV.7. Miotacze ognia  /239

a) mały miotacz ognia - 240; b) duży miotacz ognia - 241

IV.8. Moździerze  /242

a) lekki moździerz kal.7,6 cm - 243; b) średni moździerz kal.17 cm - 245; c) ciężki moździerz kal. 25 cm - 246

IV.9. Działa piechoty  /247

a) działo piechoty wz. 18 - 250; b) armata polowa wz. 96/16 - 251

IV.10. Artyleria lekka  /252

a) armata polowa wz.16 - 252; b) lekka haubica wz.16 - 255; c) armata samochodowa wz. 14 - 256; d) armata górska wz. 15 - 257

IV.11. Artyleria ciężka  /258

a) 10 cm armata wz.17 - 259; b) 15 cm armata wz.16 Krupp lub Rheinmetall - 260; c) długa ciężka haubica 15 cm wz. 13 - 262; d) długa haubica 21 cm - 263

IV.12. Artyleria przeciwlotnicza  /264

a) 2 cm armata automatyczna Beckera - 266; b) 3,7 cm samochodowa automatyczna armata przeciwlotnicza; c) 7.62 cm przeciwlotnicza - 266; d) 8,8 cm samochodowa armata przeciwlotnicza - 267; e) 10,5 cm stała armata przeciwlotnicza - 268

IV.13. Artyleria marynarki przewidziana jako dodatkowe uzbrojenie Reichsheer  /268

V. Umundurowanie, wyposażenie i sprzęt Reichsheer w latach 1921-1926  /269

V.1. Barwy rodzajów broni  /269

V.2. Oznaczenia stopni wojskowych  /270

a) żołnierze - 270; b) podoficerowie - 272; c) oficerowie - 274

V.3. Oznaczenia funkcji specjalnych  /279

a) temblak i temblak skórzany - 279; b) specjalne oznaczenia generałów, oficerów Ministerstwa Reichswehry i absolwentów kursów Sztabu Generalnego - 279; c) akselbanty - 280; d) oznaki na zwykłych mundurach dla służących w wyższych sztabach i władzach - 280; e) jaskółcze gniazda - 280; f) oznaczenia funkcji - 280

V.4. Opis elementów umundurowania  /282

a) nakrycia głowy - 282; b) kurtki i lejbiki - 283; c) spodnie i owijacze -285; d) obuwie - 287; e) ostrogi - 289; f) płaszcze i peleryny - 290; g) zabezpieczenia przed zimnem - 291; h) bielizna - 292; i) specjalny strój wojsk samochodowych - 292; j) strój sportowy - 294

V.5. Rodzaje ubiorów  /294

a) ubiór polowy - 294; b) ubiór służbowy - 295; c) ubiór codzienny - 295; d) ubiór ćwiczebny i roboczy - 296; e) ubiór sportowy - 296

V.6. Wyposażenie  /296

a) hełm stalowy -296; b) pas główny - 297; c) pas z rapciami do szabli oficerskiej zapinany pod urtą - 298; d) kabura pistoletu - 298; e) ładownice - 299; f) tornister wz.07/13 - 299; g) pleca - 300; h) torba bagażowa - 300; i) mantelzak - 300; j) juczki - 300; k) menażka - 301; l) chlebak - 301; m) manierki - 301; n) mapnik - 302; o) futerał na lornetkę - 302; p) worek na przyrządy do czyszczenia karabinu - 302; q) nieśmiertelnik - 302; r) opaski naramienne - 303; s) sprzęt namiotowy - 303; t) koc dla żołnierzy - 304; u) walizka oficerska - 304; v) maski przeciwgazowe - 304; w) sprzęt saperski - 306; x) oporządzenie końskie - 308

V.7. Oznaki przynależności do landu  /310

a) kokardy na czapkach - 310; b) herby na hełmach - 312; c) proporczyki na lancach - 312; d) nazwy - 313

V.8. Odznaczenia, odznaki i pozostałe oznaki  /314

a) przepisy dotyczące noszenia odznaczeń - 314; b) odznaki strzeleckie i odznaka klasy strzelców wyborowych - 314; c) odznaki pamiątkowe - 315; d) oznaka sportowa - 316; e) oznaka żałobna - 316

V.9. Flagi i proporce / 316

a) flagi i proporce służbowe - 315; b) proporce sztabów i dowództw - 18

V.10. Instrumenty muzyczne  /320

a) piszczałka - 320; b) werbel wraz z osprzętem - 320; c) bęben wielki - 320; d) róg sygnałowy - 321; e) trąbka sygnałowa - 321; f) fanfary i płomienie - 321; g) kotły -321; h) janczary - 322; i) buława tamburmajora - 322; j) wózek z kotłem - 323

V.11.Sprzęt łączności  /323

a) telefon i kabel polowy - 323; b) radiostacje - 324; c) aparaty sygnalizacji świetlnej - 325; d) rakiety sygnalizacyjne - 325

V.12. Sprzęt optyczny i celowniczy  /326

a) lornetka i peryskop - 326; b) lorneta nożycowa - 326; c) dalmierz - 326; d) kątomierz-busola - 326; e) kątomierz - 327

V.13. Reflektory  /327

a) reflektory przeciwlotnicze - 327; b) ciężkie reflektory bojowe - 327; c) reflektory polowe - 328; d) reflektory żarowe - 328; e) reflektory przenośne - 328

V.14. Wozy polowe, wózki i rowery  /328

V.15. Samochody, motocykle i atrapy czołgów /331

a) cywilne samochody osobowe - 331; b) ciężarówki - 331; c) ciągniki - 332; d) autobusy - 333; e) motocykle - 333; f) samochody opancerzone i pancerne - 333; g) atrapy czołgów - 335

VI. Proces szkolenia i wyszkolenie Reichsheer 1921-1926  /336

VI.1. Uwagi ogólne  /336

a) najważniejsze tendencje i rozwój poziomu wyszkolenia w latach 1921-1926 - 336; b) rodzaje ćwiczeń i szkoleń - 338

VI.2. Szkolenie kandydatów na oficerów  /343

VI.3. Kursy dla oficerów Sztabu Generalnego i specjalne szkolenie techniczne oficerów  /349

VI.4. Szkolenie podoficerów  /358

a) szkolenie ogólne - 358; b) szkolenie podoficerów specjalistów - 360

VI.5. Kształcenie  /362

a) wychowanie obywatelskie - 362; b) szkolenie ogólnowojskowe - 363

VI.6. Szkolenie piechoty  /364

a) program szkolenia pułku i uwagi ogólne - 364; b) batalion szkolny -365; c) szkolenie pojedynczego żołnierza i kompanii strzeleckich - 367; d) szkolenie kompanii ciężkich karabinów maszynowych - 370; e) szkolenie kompanii moździerzy - 373; f) szkolenie baterii (kompanii) dział piechoty - 374; g) szkolenie górskie (kompanie strzelców) - 376; h) szkolenie kompanii kolarzy - 376; i) szkolenie innych broni - 377

VI.7. Szkolenie kawalerii  /377

a) zadania i program szkolenia - 377; b) szkolenie w służbie pionierskiej - 380; c) szkolenie do służby meldunkowej i łączności - 381; d) kursy dla kawalerzystów - 382; e) szkolenie w użyciu lekkich karabinów maszynowych i dział kawalerii - 382; f) szkolenie plutonu ciężkich karabinów maszynowych - 382; g) szkolenie żołnierzy innych broni - 383

VI.8. Szkolenie artylerzystów  /383

a) cel i program szkolenia - 383; b) Szkoła Strzelania Artylerii i specjalne kursy dla oficerów i podoficerów - 387; c) dywizjon obserwacyjny i szkolenie pomiarowe - 388; d) szkolenie baterii artylerii górskiej - 388; e) szkolenie baterii artylerii samochodowej  i przeciwlotniczej - 389; f) szkolenie innych broni w obsłudze i użyciu artylerii - 390; g) szkolenie artylerii ciężkiej - 390

VI.9. Szkolenie pionierów  /390

a) uwagi ogólne i program szkolenia - 390; b) szkolenie w forsowaniu rzek i budowie mostów - 391; c) szkolenie w niszczeniu - 392; d) szkolenie plutonu reflektorów - 392; e) kursy i Szkoła Pionierów - 393; f) szkolenie innych broni i ogólne wyszkolenie w służbie pionierskiej - 393

VI.10. Szkolenie wojsk łączności  /393

a) program szkolenia i uwagi ogólne - 393; b) szkolenie w obsłudze poszczególnych środków łączności - 394; c) pododdziały łączności w innych broniach i komendanturach  - 396

VI.11. Szkolenie wojsk taborowych  /397

a) program i cele szkolenia - 397; b) szkolenie górskie - 400; c) szkolenie artyleryjskie - 401; d) 6.dywizjon taborowy - 401; e) szkolenie innych broni w powożeniu i pielęgnacji sprzętu wojskowego - 403

VI.12. Szkolenie jednostek samochodowych  /404

a) zadania i program szkolenia - 404; b) nauka w Szkole Zawodowej Wojsk Lądowych Rzemiosła i Techniki - 405; c) szkolenie kompanii samochodowej - 406; d) szkolenie załóg jednostek pancernych - 407; e) szkolenie żołnierzy innych broni w prowadzeniu i obsłudze samochodów - 408

VI.13. Szkolenie batalionów sanitarnych i oficerów weterynaryjnych  /408

a) szkolenie batalionów sanitarnych - 408; b) szkolenie sanitarne innych broni - 409; c) szkolenie oficerów weterynaryjnych - 409

VI.14. Szkolenie muzyków  /410

VI.15. Szkolenie pilotów i szkolenie lotnicze oficerów  /410

VI.16. Szkolenie nielegalnych rezerw  /413

VI.17. Szkolenie i wyszkolenie urzędników wojskowych oraz cywilnych  /419

a) urzędnicy wojskowi - 419; b) urzędnicy cywilni - 420

Zakończenie  /422

Bibliografia  /426

Wykaz skrótów  /437