Rada Główna Opiekuńcza w latach I wojny światowej

Autorzy: Małgorzata Przeniosło, Marek Przeniosło

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 418

Oprawa: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Rada Główna Opiekuńcza była organizacją samopomocową powsta­łą z potrzeby chwili w 1915 r. w Warszawie.   Do jej utworzenia przyczyniły się elity społeczne, dostrzegające trudne położenie coraz szerszych kręgów współ­obywateli, jakie spowodował okres Wielkiej Wojny. Struktury lokalne RGO funkcjonowały do wiosny 1921 r.

 Autorzy publikacji postawili sobie  zadanie przedstawienia działań pomoco­wych podejmowanych przez Radę Główną Opiekuńczą. Obraz aktywności organizacji stara­li się ukazać na tle ogólnej sytuacji społeczeństwa Królestwa Polskiego, zwracając uwagę szczególnie na kwestie bytowe. Dokonali próby określenia sy­tuacji mieszkańców Królestwa w czasie wojny, ich najpilniejsze potrzeby oraz poziom ratownictwa społecznego na badanym terenie. Przedstawili genezę RGO oraz proces tworze­nia jej struktur organizacyjnych, zarówno centralnych, jak i lokalnych. Istotne było ustalenie form działalności pomocowej oraz zasad, na jakich ją prowadzono, ustalenie źródeł pozyskiwania funduszy na działalność dobroczynną. Równie ważnym pro­blemem było określenie zakresu współpracy RGO z ówczesnymi władzami państwowymi i samorządowymi.  Publikacja zawiera również rozważania ogólne na temat roli RGO w ratowaniu współo­bywateli od głodu, chorób i innych zagrożeń, które niosła wojna, a także postaw ich samych w nowej, trudnej sytuacji. Praca w dużym stopniu opiera się na materiałach źródłowych. Wśród nich podstawę stanowi dokumentacja wytworzona przez samą RGO,  która przechowywana jest w Archiwum Akt Nowych w Warszawie.  Autorzy książki sięgnęli  także do  akt przechowywanych  w innych archiwach  i do materiałów  ze zbiorów specjalnych znajdujących się w bibliotekach naukowych zarówno krajowych, jak i zagranicznych.  Korzystali też  z informacji ukazujących się w prasie i  pamiętnikach tamtego okresu.  W książce wyodrębnionych jest dziewięć rozdziałów problemowych. Zamieszczone zostały aneksy, które  zawierają dokumenty stanowiące podstawę działalności RGO. Publikacja kierowana jest do osób zainteresowanych historią dobroczynności i pomocy społecznej. Adresowana zarówno do profesjonalnych pedagogów i historyków, jak i szerokiego kręgu czytelników.

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I. Ratownictwo społeczne na terenie Królestwa Polskiego w latach Wielkiej Wojny

1. Sytuacja ludności Królestwa Polskiego w czasie I wojny światowej   /17

2. Organizacje samopomocy społecznej   /33

3. Wsparcie przekazywane przez organizacje pomocowe spoza Królestwa   /49

Rozdział II. Powstanie Rady Głównej Opiekuńczej, struktury centralne organizacji

1. Prace założycielskie  /63

2. Władze centralne   /70

3. "Portret zbiorowy" działaczy szczebla centralnego  /78

4. Wydziały, sekcje, komisje  /92

Rozdział III. Terenowe rady opiekuńcze

1. Tworzenie rad lokalnych  /109

2. Podstawowe zasady działalności organizacyjnej rad   /118

3. Skład członkowski rad terenowych  /125

Rozdział IV. Zasady prowadzenia działalności pomocowej

1. Zadania stawiane przed strukturami opiekuńczymi   /137

2. Pomoc dzieciom priorytetem działalności rad  /145

3. Wymagania wobec personelu fachowego zatrudnianego przez rady  /154

Rozdział V. Sytuacja finansowa Rady Głównej Opiekuńczej w latach wojny

1. Przychody organizacji do listopada 1918 roku /165

2. Wydatki centrali w latach wojny   /180

3. Budżety rad terenowych  /186

Rozdział VI. Zaangażowanie rad w zaspokajanie podstawowych potrzeb ludności 

1. Pomoc żywnościowa  /201

2. Organizacja zaopatrzenia w artykuły codziennego użytku  /214

3. Pomoc lekarska,  działania poprawiające warunki sanitarne /221

Rozdział VII. Akcje pomocy dzieciom

1. Organizacja placówek opiekuńczych dla dzieci   /231

2. Akcja wysyłania dzieci z miast na wieś  /247

3. Zbiórki funduszy na cele pomocowe  /260

Rozdział VIII. Wsparcie kierowane do dorosłych i inne formy działalności 

1. Przytułki osób starych, niepełnosprawnych i bezdomnych /279

2. Pomoc dla bezrobotnych, uchodźców i repatriantów /287

3. Inne formy wspierania potrzebujących  /295

Rozdział IX. Stosunki z innymi organizacjami i z władzami administracyjnymi

1. Współdziałanie z innymi organizacjami  /303

2. Władze okupacyjne wobec Rady Głównej Opiekuńczej  /312

3. Kontakty z Tymczasową Radą Stanu, Radą Regencyjną i władzami samorządowymi  /319

Zakończenie  /325

Aneksy  /333

Mapa Królestwa Polskiego w październiku 1918 roku /363

Abstract  /365

Bibliografia  /367

Indeks nazwisk  /383

Indeks miejscowości  /397

Spis tabel  /407

Spis wykresów  /409

Spis aneksów  /411

Spis map /413

Wykaz skrótów  /415