Pułkownicy. Rdzeń środowiska piłsudczyków w systemie polityczno-ustrojowym II Rzeczypospolitej

Autor: Mateusz Hubner

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 448

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00

Seria: Monografie, tom 153

Praca łączy rys biograficzny członków grupy „pułkowników” – jednego z najciekawszych i najbardziej wpływowych środowisk politycznych II Rzeczypospolitej – z problematyką polityczną, obejmującą zarówno analizę mechanizmów walki o władzę, jak i kwestie ideologiczne. Ukazano dzieje i działania „pułkowników”, czyli grona najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego. Przedstawiony został proces kształtowania światopoglądu „pułkowników”, formowania grupy oraz usytuowanie jej jako elity obozu piłsudczykowskiego. Zaliczani do najważniejszych: Walery Sławek, Aleksander Prystor, Kazimierz Świtalski oraz Bogusław Miedziński, Józef Beck czy Janusz Jędrzejewicz – podobnie jak inne postacie identyfikowane z grupą – uznawali prymat nieformalnych mechanizmów działania, prowadzących do rządów „silnej ręki”. Swe poglądy formowali w czasie walki o niepodległość, a po jej odzyskaniu przez udział w strukturach militarnych, w tym wywiadzie. Po przejęciu władzy przez obóz piłsudczykowski w 1926 r. „pułkownicy” odgrywali początkowo pozornie drugoplanowe role w państwie, ale faktycznie decydowali o kierunkach rządzenia. Podejmowane przez nich reformy realizowano pod hasłem sanacji moralnej i ustrojowej. Rola Piłsudskiego w utrzymaniu spoistości grupy była na tyle duża, że po jego śmierci w 1935 r. utracili władzę, co spowodowało dekompozycję całego obozu piłsudczykowskiego. Spór o „pułkowników” nabrał nowego wymiaru po zmianie władz II Rzeczypospolitej na emigracji.

Zawartą w analizie ocenę „pułkowników” przygotowano bez uprzedzeń, powielania obiegowych stereotypów, ale – z drugiej strony – najdalej od apologetycznych ocen. Praca stanowi pierwszą całościową monografię grupy „pułkowników” i ukazuje konieczność dalszych badań nad środowiskiem piłsudczyków.

Spis treści:

Wprowadzenie    /7 

1. Tożsamość ideowo-polityczna przyszłych „pułkowników”    /29 

Przemiany ideowe polskiego społeczeństwa pod zaborami    /29 

Korzenie – walka o socjalizm czy o niepodległość?   /35 

Geneza grupy „pułkowników” w Legionach Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej    /45 

2. Teoria i praktyka walki z „partyjnictwem” i „sejmokracją”    /61 

Formowanie grupy „pułkowników” od listopada 1918 do grudnia 1922 roku    /61 

W stronę „rewolucji moralnej” w latach 1923-1926    /88 

Usytuowanie i funkcja grupy „pułkowników” w kręgu elity obozu piłsudczykowskiego   /132 

Grupowe mechanizmy działania po przejęciu władzy   /145 

Grupa „pułkowników” w przygotowaniach do wyborów parlamentarnych 1928 roku. Powstanie Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem     /162 

3. Rządy „pułkowników” w latach 1929-1935    /193 

Ugruntowanie statusu grupy „pułkowników”w elicie władzy    /193 

Powstanie i upadek pierwszego rządu „pułkowników”    /218 

Ukształtowanie samoświadomości grupy „pułkowników” i konfrontacja z opozycją    /239 

„Pułkownicy” pod nieobecność Komendanta - mechanizmy walki z opozycją i obrona integralności obozu piłsudczykowskiego  /256 

Mechanizmy sprawowania rządów i problem emancypacji „pułkowników” spod władzy Komendanta   /279 

4. Dekompozycja grupy „pułkowników”    /323 

Rozważania ideowo-programowe o nowej konstytucji i ich realizacja    /323

„Pułkownicy” po śmierci Komendanta - rywalizacja o władzę    /348

Grupa „pułkowników” a Obóz Zjednoczenia Narodowego    /372

5. Z perspektywy klęski i emigracyjnych losów „pułkowników” - zamiast podsumowania    /405

Wykaz skrótów    /421

Bibliografia    /423

Źródła    /423

Opracowania    /429

Indeks osób    /437