Przez klasztorną kratę. Studia z antropologii komunikacji zakonnej

Autor: Igor Borkowski

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 232

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

O czym mówi się w klauzurze klasztornej, jakim tonem, kiedy, z kim? Co zapamiętuje się o zmarłych? Jak praktykuje się pamięć, kto i dlaczego w klasztorze czuwa nad lekturą, zapisuje teraźniejszość, docieka prawdy o przeszłości?

Wszystkie tego typu aktywności to praktyki komunikacyjne. Znajdują one odzwierciedlenie w zapisach, dokumentach, klasztornych kronikach, biogramach zmarłych, zwyczajnikach oraz podręcznikach wychowania kandydatek do życia zakonnego.

W książce wędrujemy po językowym, gatunkowym i rytualnym świecie praktyk komunikacyjnych, widzianym przez pryzmat dokumentów powstałych w XVIII-XXI wieku, badań terenowych, sondaży, teoretycznego i praktycznego oglądu klasztornej rzeczywistości.

(fragment recenzji dr. hab. W. Chlebdy)

Spis treści:

Wstęp  /5

Antropologia, komunikacja, zakon, czyli o temacie, metodach i ich ograniczeniu 7

I. Mówić, słuchać, rozmawiać, czyli o antropologii komunikacji zakonnej

1. Czego nowicjuszka bać, brzydzić i wstydzić się musi? Elementy pedagogiki zakonnej w odniesieniu do sytuacji komunikacyjnych (na materiałach archiwalnych z klasztorów klauzurowych żeńskich w Polsce)  /23

2. W rozmównicy, przez kratę, pod kontrolą – regulacje zwyczajowe i prawne niektórych aspektów komunikacji nieoficjalnej zakonnic klauzurowych  /38

3. Obyczaj głośnej lektury w społecznościach polskich klasztorów klauzurowych żeńskich – historia i praktyka XXI wieku  /53

II. Milczeć, słuchać, ćwiczyć się, czyli o narzędziach formacyjnych

1. Wielowymiarowość milczenia jako narzędzia wychowawczego i kary w zamkniętej społeczności komunikacyjnej klasztoru klauzurowego /71

2. Milczenie i jego gesty /87

III. Zmierzać ku śmierci, umierać, dostąpić zbawienia, czyli o klasztornej ars bene moriendi

1. Zbędne, zagubione, zmarnowane – gdy przyjdzie na nas śmierć /109

2. Między pornografią śmierci a jej renesansem w dokumentach funeralnych klasztorów polskich /125

3. Jak umiera klaryska? Ars bene moriendi w świetle dokumentów klasztoru starosądeckiego i tradycji klariańskiej /139 

4. Metafora duszy i jej przemiany w piśmiennictwie klarysek starosądeckich od XVIII do XX wieku /152

5. Nekrolog zakonny jako tekst tożsamościowy /161

6. Reminiscencje ludowości w nekrologach zakonnych /172

IV. Pisać, zbierać, zapamiętywać, czyli o osobliwej wartości klasztornych tekstów kronikarskich

1. Tradycja ustna versus pisana na przykładzie ustalania obrzędowości i (re)konstruowania tradycji w klasztorach żeńskich na przykładzie działalności s. Domiceli Barbary Fox, klaryski starosądeckiej /185

2. Kucharka, refektarka, kuchnia, refektarz. Persony i miejsca w klasztornej gastronomii /199

V. Patrzeć, słuchać, (z)rozumieć, czyli o wynikach ogólnych i tych bardziej szczegółowych

Bibliografia /217