Przemiany zachodnioeuropejskiego pogranicza kulturowego pomiędzy Bugiem a Dźwiną i Dnieprem...

Autorka: Maria Barbara Topolska

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 498

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,5 cm

Uwagi - okładka z zatarciami, brzegi stron przykurzone

 "Zaprojektowany cykl wykładów ma służyć tym wszystkim, którzy pragną przybliżyć sobie i innym ważniejsze problemy z zagadnień wspólnej i rozdzielnej przeszłości Polaków, Litwinów, Białorusinów i Ukraińców. Jest przyczynkiem w debacie nad niewystarczającym ciągle stanem badań przekształceń idei narodowych na terytorium wschodnim Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569-1795), jej ziem pod zaborem rosyjskim i austriackim (w przypadku części ziem ukraińskich). Dezintegracja narodu szlacheckiego – co jest fenomenem – miała miejsce dopiero od końca XIX w. i po pierwszej wojnie światowej. W przyjętej tutaj formule krzyżujących się nieuchronnie elementów z historii gospodarczej, społecznej, kulturalnej i cywilizacji materialnej wyłania się zarys tych zagadnień jako wstęp do dyskusji. Do dyskusji także nad spornym zagadnieniem „kresów” w naszej historii i obecnie, co zostanie zobrazowane w obszerniejszym zakończeniu pracy, które ze względu na wieloznaczeniowość tej problematyki nie jest oddzielnym wykładem. Jako historyk przechodząc kolejny już przełom, polegający na wymianie – nie bez wstrząsów – elit politycznych w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1990 r. oraz poszukiwaniu miejsca, godnego tradycji i znaczenia Polski i Polaków w nowej Europie, pragnę zaprezentować autorski program wykładów. Oparty został głównie na najnowszych badaniach, w tym autorki (okres XVI-XVIII w.), a także starszych – nadal unikatowych w tematyce Kościołów i wyznań, kultury i modelu współżycia narodów i grup etnicznych. Cykl wychodzi od nadal spornej w każdym kolejnym pokoleniu problematyki Europy Środkowo-Wschodniej i spraw społeczno-gospodarczych ziem litewskich, białoruskich i ukraińskich"

(ze wstępu)

Spis treści:

Wstęp    /7

1. Nowa Europa – Europa Środkowo-Wschodnia w kontekście europejskim w X-XX wieku. Jej wymiar historyczny i polityczny     /15

2. Społeczeństwo i gospodarka na ziemiach litewskich, białoruskich i ukraińskich w XVI-XX wieku    /47

3. Oświata na ziemiach litewskich, białoruskich i ukraińskich w dobie Baroku, Oświecenia i Romantyzmu (do 1831 roku)    /75

4. Szkolnictwo po powstaniu listopadowym na ziemiach zabranych (1832-1914)    /103

5. Szkice z dziejów piśmiennictwa i kultury w XVI-XVIII wieku na ziemiach litewskich, białoruskich i ukraińskich     /129

6. Piśmiennictwo wielu narodów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej – cechy etniczne i wspólne (XIX-XX wiek)    /157

7. Religia a społeczeństwo od XVI do XVIII wieku w W. Ks. Litewskim i na ziemiach ruskich Korony   /181

8. Kościoły, wyznania a społeczeństwo w czasach zaborów i międzywojnia    /207

9. Grupy etniczne na ziemiach litewsko-białorusko-ukraińskich - Karaimi, Tatarzy, Ormianie, Żydzi – Polacy od XV do XVIII wieku    /233

10. Polacy, Karaimi, Żydzi, Tatarzy w kontekście tradycji narodowo-wyznaniowych na byłych ziemiach wschodnich I Rzeczypospolitej, w okresie zaborów i II RP (do 17 września 1939 roku)    /257

11. Cechy specyficzne świadomości narodowej na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVI-XVIII wieku    /285

12. Kierunki przemian etniczno-światopoglądowych ludności na ziemiach litewskich, białoruskich i ukraińskich od końca XVIII do XX wieku    /313

13. Architektura i sztuka – jej przynależność do cywilizacji europejskiej w pochodzie na wschód od XV do XVIII wieku    /347

14. Zachodnie i polskie dziedzictwo architektury i sztuki na wschodzie w XIX i XX wieku    /371

Zakończenie: „Kresy” – spory o mit i tradycję    /397

Aneks: Polacy z ziem litewskich, białoruskich, ukraińskich i rosyjskich od XVI do XIX wieku    /411

Ważniejsze źródła i literatura    /457

Indeks osobowy    /467

Summary   /491