Proskrypcja w nowej odsłonie. Niemieckie listy gończe w przededniu i początkach II wojny światowej

Autor: Grzegorz Bębnik

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 336

Okładka: twarda

Format: 14,5 cm x 23,0 cm

Książka „Proskrypcja w nowej odsłonie. Niemieckie listy gończe w przededniu i początkach II wojny światowej” Grzegorza Bębnika ukazuje zastosowanie list proskrypcyjnych w niemieckiej polityce okupacyjnej na ziemiach polskich. Funkcjonariusze służb bezpieczeństwa III Rzeszy stworzyli odpowiednio wcześniej alfabetyczny wykaz nazwisk Polaków potencjalnie groźnych dla przyszłej władzy okupacyjnej, przeznaczonych do szybkiego aresztowania i likwidacji, w który wyposażono m.in. Einsatzgruppen. Wykaz ten przetrwał w formie Sonderfahndungsbuch Polen, czyli Specjalnej księgi gończej dla Polski, wiemy jednak, że nie była to pierwsza tego typu lista. Zachowały się bowiem informacje o wcześniejszej, zaginionej obecnie, Specjalnej liście gończej dla Polski (Sonderfahndungsliste Polen).

Proskrypcja w starożytnym Rzymie pierwotnie oznaczała przymusową sprzedaż majątku dłużnika. Do czasów II wojny światowej znaczenie tego pojęcia przeszło jednak sporą ewolucję. Autor ukazuje rozwój list proskrypcyjnych na ziemiach niemieckich aż do czasów nazistowskich, a następnie zastosowanie tych instrumentów gończych na potrzeby polityki okupacyjnej. Jak były tworzone listy proskrypcyjne? Kto miał się na nich znaleźć? W jakim zakresie korzystały z nich następnie służby bezpieczeństwa? Autor poszukuje odpowiedzi na te pytania, nie tylko analizując zachowaną księgę gończą dla Polski, lecz także porównując ją z analogicznymi publikacjami przygotowanymi na wypadek podboju krajów Europy Zachodniej.

Spis treści:

Wykaz wybranych skrótów i skrótowców  /9

Wstęp. Niemieckie listy proskrypcyjne i księgi gończe jako problem badawczy  /13

Literatura przedmiotu i baza źródłowa  /15

Koncepcja i układ pracy  /18

Podziękowania  /20

Rozdział I. Listy i księgi gończe w ujęciu czasowym i przestrzennym. Niemieckie kryminalne księgi gończe przed wybuchem wojny  /23

Proskrypcje i proskrybowani  /24

Modus operandi - podsumowanie  /27

Listy, periodyki, biuletyny...  /29

Pomysł radcy Merkera  /32

... i inne  /34

Od Deutsches Kriminalblatt do Deutsches Fahndungsbuch. Kryminalne środki gończe  /36

Od Geheimes Rundschreiben do Mitteinlungsblatt der Gruppe IV E. Polityczne środki gończe  /42

Początek specjalnych list gończych  /51

Rozdział II. Niemieckie listy gończe dotyczące obywateli Rzeczypospolitej: ich geneza, sposoby zestawiania i odpowiedzialne za to struktury policyjne oraz źródła informacji  /55

Początki  /56

Rola Służby Bezpieczeństwa SS  /58

Rola niemieckich służb dyplomatycznych  /68

Inne podmioty  /71

Lokalne "księgi" i "kartoteki" gończe  /75

Rozdział III. Grupy operacyjne policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa jako adresaci Sonderfahndundsliste Polen: działania grup operacyjnych wobec polskich elit. Funkcjonowanie list gończych po wrześniu 1939 roku  /79

Grupy operacyjne - literatura, stan badań, problemy  /80

Specyfika i zadania grup operacyjnych  /84

Lista oraz listy. Sonderfahndungsliste Polen w działaniach grup operacyjnych  /90

W poszukiwaniu następcy Sonderfahdungsliste Polen  /106

Rozwiązanie grup operacyjnych i dalsze funkcjonowanie listy  /111

Rozdział IV. Powstanie i specyfika Sonderfahndungsbuch Polen czyli Specjalnej księgi gończej dla Polski  /117

Kiedy powstała Sonderfahndungsbuch Polen?  /118

Kto ponosił odpowiedzialność za redagowanie Sonderfahndungsbuch Polen?  /124

Zagadnienia techniczne  /127

Kontynuacja  /136

Sporna liczba zapisów  /140

Kilka uwag o funkcjonowaniu Sonderfahndungsbuch Polen  /141

Rozdział V. Sonderfahndungsbuch Polen - próba analizy  /147

Próba analizy zawartości księgi - technikalia  /148

Próba analizy zawartości księgi - biogramy  /160

Podsumowanie  /225

Rozdział VI. Pierwsza "emigracyjna" proskrypcja - Sonderfahndungsliste West  /229

Rozdział VII. Druga emigracyjna proskrypcja - Sonderfahndungsliste Gross-Britannien  /267

Podsumowanie i zakończenie /295

Aneks źródłowy  /301

Dokument nr 1. 8 maja 1939 roku, Berlin. Notatka aktowa dotycząca wrogiej wobec niemczyzny działalności w Polsce  /303

Dokument nr 2. 4 lipca 1939 roku, Berlin. Notatka aktowa dotycząca stanu prac Zentralstelle II P  /311

Dokument nr 3. 23 października 1939 roku, Berlin. Notatka z narady w gabinecie szefa Gestapo Heinricha Mullera dotyczącej konieczności wydania Sonderfahndungsbuch Polen  /317

Dokument nr 4. 20 października 1939 roku, Berlin. Depesza szefa Policji Bezpieczeństwa i SD w sprawie prac nad Specjalną księgą gończą dla Polski  /319

Dokument nr 5/ 12 marca 1940 roku, Kraków. Pismo Brunona Streckenbacha do podległych mu kierowniczych placówek policyjnych  /323

Bibliografia  /327

Ilustracje  /339

Indeks nazwisk  /349