Prawosławni unici w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku wobec życia i śmierci w świetle testamentów

Autor: Wioletta Zielecka-Mikołajczyk

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 361

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Książka stanowi próbę ukazania postaw wyznawców prawosławia i unii do problemów związanych z końcem życia ludzkiego w świetle testamentów z XVI–XVIII wieku z terenów Wielkiego Księstwa Litewskiego i ruskich ziem Korony. Odpowiedzi na pytania o funkcjonowanie prawa spadkowego, stosunek testatorów do zagadnień funeralnych, aktywności religijnej, własnej rodziny i majątku ukazały, jak harmonijnie wpisywali się oni w panoramę kulturową państwa polsko-litewskiego.

Spis treści

Wstęp /7

Rozdział I. Testament i jego struktura na tle ruskiego i litewskiego prawa prywatnego /19

Od czasów najdawniejszych do umowy rusko-bizantyjskiej z 911 roku /20

 Od Ruskiej Prawdy do upadku Rusi Kijowskiej /22

 Prawo litewskie wobec testamentów (do 1768 roku) /27

 Prawo testowania według prawa magdeburskiego /36

 Testowanie według prawa kanonicznego /40

 Prawo testowania w praktyce i stosunek do niego testatorów /41

 Od aktykacji do realizacji aktów ostatniej woli /51

 Formularz testamentu z terenów Wielkiego Księstwa Litewskiego /59

Rozdział II. „Przyszedł już straszny koniec życia jego”. Wyznawcy obrządków wschodnich wobec zagadnień eschatologicznych i funeralnych /70

Śmierć  /71

 Pogrzeb /84

 W trosce o „duszne zbawienie” – testatorzy wobec modlitw za zmarłych /124

Rozdział III. „A wżdy Cerkiew jest Cerkwią i na wieki będzie, Chwała Pańska w niej kwitnie, daj Boże tak wszędzie”. Cerkiew i religia w życiu testatorów  /133

Testatorzy wobec Cerkwi – przynależność wyznaniowa i echa unii brzeskiej /134

 Aktywność na rzecz Cerkwi – między tradycją rodową a reakcją na sytuację wyznaniową w kraju? /141

 Działalność dobroczynna  /161

 Spadkobiercy wobec pobożnych zapisów – sprawa Pieślaka /164

Rozdział IV. W kręgu rodziny /169

Rodzina i stosunek do niej testatorów /171

 Małżeństwo  /176

 Wdowieństwo /188

 Dzieci /198

Rozdział V. „A што се дотычетъ маетности моее”. Testatorzy wobec spraw materialnych /216

Nieruchomości i mobilia /216

Odzież /222

Biżuteria  /238

Sprzęt domowy /240

Rynsztunki wojenne  /243

Księgi /245

Służba /247

W świecie duchownych /249

Zakończenie /266

Bibliografia /271

Słownik ważniejszych mobilów /285

Wykaz skrótów /289

Aneks /291

1.Modlitwa odmawiana w przypadkach klątw i śmierci przez archijereja, a w przypadku jego nieobecności – przez innego duchownego /291

2. Modlitwa za zmarłych /292

3. Spis testatorów z podziałem na stan społeczny i wyznanie /293

Indeks /347