Prawodawstwo sejmowe i królewskie za panowania Stefana Batorego (1576-1586)

Autorka: Anna Karabowicz

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 524

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Publikacja w sposób obszerny omawia dzieje sejmu polskiego podczas dziesięciu lat panowania Stefana Batorego. Przedstawia proces tworzenia prawa w różnych konfiguracjach, ze szczególnym uwzględnieniem pozycji króla i sejmu w ustroju polsko-litewskiego państwa, oraz poddaje analizie treść aktów prawnych uchwalonych przez sejmy, wydanych przez monarchę. Każdy zwołany w tym okresie sejm obradował w innym celu, w innych okolicznościach, inaczej przedstawiał się jego dorobek prawodawczy. Analiza poszczególnych sejmów została dokonana z perspektywy procedury legislacyjnej, podejmowanej w trakcie obrad przez wszystkie trzy stany sejmujące, a uzupełniona w dalszej kolejności o posejmową aktywność prawodawczą monarchy.W książce zostały wykorzystane liczne materiały archiwalne, kroniki, a także bogata literatura tematu, w istotny sposób poszerzając obecny stan wiedzy na temat parlamentaryzmu epoki batoriańskiej.

Spis treści:

Przedmowa  /5 

Wykaz skrótów  /14 

1. Wprowadzenie 

1.1. Stefan Batory jako wojewoda siedmiogrodzki  /17 

1.2. Pozycja ustrojowa sejmu i króla w Rzeczypospolitej Oboga Narodów w II połowie XVI w.  /20 

1.3. Proces tworzenia prawa w Rzeczypospolitej Oboga Narodów w II połowie XVI w.  /22 

1.3.1. Klasyfikacja aktów prawnych  /25 

1.3.2. Hierarchia aktów prawnych  /31 

Część I. Zjazdy i sejmy w epoce batoriańskiej w aspekcie chronologicznym 

1. Zjazdy w czasie drugiego bezkrólewia (październik 1575 r. - luty 1576 r.)   

1.1. Zjazd konwokacyjny (3-4 października 1575 r.) 

1.1.1. Charakter zjazdu  /39 

1.1.2. Postanowienia zjazdu  /43 

1.2. Zjazd elekcyjny (7 listopada - 15 grudnia 1575 r.)   

1.2.1. Charakter zjazdu  /47 

1.2.2. Prace nad uchwałą poborową  /50 

1.2.3. Procedura elekcji i postanowienia zjazdu  /55 

1.3. Zjazd w Jędrzejowie (18 stycznia – 1 lutego 1576 r.) i w Krakowie (4–8 lutego 1576 r.) 

1.3.1. Charakter zjazdu  /60 

1.3.2. Obrady i postanowienia zjazdu  /66 

2. Sejm krakowski (3 marca - 29 maja 1576 r.) 

2.1. Charakterystyka sejmu   /74 

2.2. Pierwsza część obrad 

2.2.1. Przyjęcie i zaprzysiężenie warunków elekcyjnych  /76 

2.2.2. Decyzje w sprawie koronacji i małżeństwa królewskiego  /80 

2.3. Druga część obrad 

2.3.1. Okołokoronacyjne prawodawstwo sejmowe i królewskie  /88 

2.3.2. Prawodawstwo sejmowe i królewskie  /90 

3. Sejm toruński (18 października – 3 grudnia 1576 r.) 

3.1. Przygotowanie sejmu 

3.1.1. Pokoronacyjne prawodawstwo królewskie  /99 

3.1.2. Zwołanie sejmu  /107 

3.2. Obrady oraz prawodawstwo sejmowe i królewskie  /114 

4. Prawodawstwo królewskie w 1577 r. 

4.1. Przygotowanie i wydanie uniwersału poborowego  /129

4.2. Wojna z Gdańskiem i prawodawstwo królewskie  /139

5. Pierwszy sejm warszawski (19 stycznia – 8 marca 1578 r.)

5.1. Przygotowania do sejmu  /146

5.2. Obrady oraz prawodawstwo sejmowe i królewskie  /154

5.3. Posejmowe prawodawstwo królewskie  /165

6. Drugi sejm warszawski (22 listopada 1579 r. - 12 stycznia 1580 r.)

6.1. Pierwsza wyprawa moskiewska i przygotowanie sejmu   /179

6.2. Obrady oraz prawodawstwo sejmowe i królewskie  /189

6.3. Posejmowe prawodawstwo królewskie  /198

7. Trzeci sejm warszawski (22 stycznia - 8 marca 1581 r.)

7.1. Druga wyprawa moskiewska i przygotowanie sejmu  /201

7.2. Obrady oraz prawodawstwo sejmowe i królewskie  /208

7.3. Posejmowe prawodawstwo królewskie  /221

8. Czwarty sejm warszawski (4 października - 25 listopada 1582 r.)

8.1. Trzecia wyprawa moskiewska i przygotowanie sejmu  /222

8.2. Obrady oraz prawodawstwo królewskie  /242

8.3. Posejmowe prawodawstwo królewskie  /250

9. Piąty sejm warszawski (15 stycznia - 28 lutego 1585 r.)

9.1. Przygotowanie sejmu  /255

9.2. Obrady oraz prawodawstwo sejmowe i królewskie  /274

9.3. Posejmowe prawodawstwo królewskie i przygotowanie szóstego sejmu warszawskiego  /293

Część II. Prawodawstwo sejmowe i królewskie w epoce batoriańskiej w aspekcie merytorycznym

1. Król

1.1. Osoba monarsza  /299

1.2. Dobra królewskie  /310

1.3. Obowiązki monarsze  /317

2. Wyznania i oświata 

2.1. Kościół katolicki i inne wyznania  /323

2.2. Dochody kościelne  /329

2.3. Szkolnictwo  /331

3. Urzędy centralne i lokalne 

3.1. Senat  /335

3.2. Urzędnicy  /339

4. Skarb koronny

4.1. Urzędnicy skarbowi  /344

4.2. Podatki  /347

4.3. Mennica  /351

5. Wymiar sprawiedliwości

5.1. Komisje graniczne   /353

5.2. Sądy szlacheckie I instancji  /355

5.3. Trybunał Koronny  /357

5.4. Prawo sądowe  /367

6. Wojna

6.1. Bezpieczeństwo graniczne  /373

6.2. Prowadzenie wojny  /380

6.3. Żołnierze  /386

7. Prowincje i lenna Rzeczypospolitej 

7.1. Wielkie Księstwo Litewskie  /396

7.2. Mazowsze  /414

7.3. Ziemie ruskie  /421

7.4. Prusy Królewskie i Książęce  /432

7.5. Inflanty i Kurlandia  /440

8. Wsie i miasta   /444

8.1. Wsie  /445

8.2. Miasta  /446

Zakończenie  /451

Aneks  /469

Bibliografia   /481

Indeks nazw geograficznych  /501

Indeks osób  /509