Powstanie kozackie 1648-1658. Studium z historii wizualnej

Autor: Jacek Szymala

Rok wydania: 2019

Ilość stron: 352

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format:  17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Historia w mediach, Tom 2

Wydarzenia lat 1648-1658 na południowo-wschodnich kresach Rzeczypospolitej Obojga Narodów nazywano rozmaicie: powstaniem Bohdana Chmielnickiego, buntem kozackim, rewolucją, wojną domową, wojną narodowowyzwoleńczą, wojną polsko-ukraińską. Końcowa cezura tytułu odnosi się głównie do podpisania aktu ugody (unii) hadziackiej i wskazuje jubileuszowy charakter monografii (w 2018 r. obchodzono 360. rocznicę unii Rzeczypospolitej z Kozaczyzną, rok 2019 to jubileusz 450-lecia unii lubelskiej). Opracowaniem dziejów tych wydarzeń zajmowali się głównie historycy, zazwyczaj historycy nowożytności. Rozpatrywano je dotąd przede wszystkim z punktu widzenia historii politycznej, rzadziej społecznej i gospodarczej, w znacznie mniejszym stopniu z punktu widzenia szeroko rozumianej historii kultury i nigdy dotąd w ramach historii wizualnej.

Celem monografii jest przedstawienie skomplikowanej, konstruowanej przez wieki, wizji powstania kozackiego 1648-1658. Celem tej pracy jest także stworzenie modelu, zestawu narzędzi pomocnych w przyszłych badaniach historyków, zwłaszcza historyków nowożytności, wychodzących poza tradycyjną historiografię.
(ze Wstępu)

Spis treści:

Wstęp  /7

Introduction  /13

1. Wprowadzenie teoretyczne  /19

1.1. Definicja i przedmiot badań historii wizualnej  /19

1.2. Omówienie wybranych opracowań zagranicznych (głównie wschodnio-słowiańskich) z zakresu historii wizualnej ze szczególnym uwzględnieniem filmu jako materiału badawczego  /33

1.3. Krajobraz jako przedmiot badań interdyscyplinarnych - od geografii fizycznej do historii wizualnej i historii w przestrzeni publicznej  /48

2. Powstanie kozackie 1648-1658 w historiografii i literaturze  /57

2.1. Historiografia XVII-XVIII w. Pamiętniki i kroniki kozackie  /57

2.2. Historiografia od XIX w. do 1945 r. Legendy i spory historiograficzne  /72

2.3. Historiografia po 1945 r. Wobec kremlowskiej polityki historycznej  /92

2.4. Literatura. Od Wieliczki do Komudy  /104

2.5. Podsumowanie. "Kompleks Perejasławia"  /112

3. Powstanie kozackie 1648-1658 w ikonosferze  /117

3.1. Sztuki plastyczne (architektura, malarstwo, grafika, rzeźba, komiks)  /119

3.2. Historia filmów i historia w filmach o powstaniu kozackim 1648-1658  /154

3.3. Powstanie kozackie 1648-1658 w grach komputerowych  /191

3.4. Podsumowanie  /204

4. Wybrane miejsca pamięci o powstaniu kozackim 1648-1658. Przewodnik historyczno-wizualny  /207

4.1. Pod miasteczkiem Beresteczkiem  /210

4.2. Czehryń i Subotów. "Gniazda rodowe"  /218

4.3. Hadziacz. Pierwszy krok ku integracji europejskiej?  /225

4.4. Wjazd Bohdana Chmielnickiego do Kijowa w 1648 r.  /233

4.5. "Tu była forteca, zwana Kudakiem, zrujnowana (z) zaporoskim Kozakiem"  /241

4.6. Lwów a powstanie kozackie lat 1648-1658  /249

4.7. Perejasław. Na wieki razem? Od zawarcia do skasowania ugody  /255

4.8. Sicz Zaporoska. Tu wszystko się zaczęło  /259

4.9. Zbaraż i Zborów. Miejsca sentymentalne  /269

4.10. Żółte Wody. Uranowe miasto  /279

4.11. Podsumowanie  /283

5. Zakończenie  /287

Bibliografia  /295

Źródła i opracowania  /295

Publicystyka  /319

Internet  /322

Filmografia  /324

Gry komputerowe  /330

Prace dyplomowe  /330

Muzea  /331

Spis ilustracji  /335

Indeks nazwisk  /339