Powstańczy Ostrów w powstańczej Wielkopolsce 1918-1919

Autor: Jerzy Pietrzak

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 350

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

JERZY PIETRZAK - historyk, emerytowany profesor zwyczajny Uniwersytetu Wrocławskiego. Ur. 1942 w Nowych Skalmierzycach, mieszka w Ostrowie Wielkopolskim. Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego w Ostrowie (dawnego Królewskiego Katolickiego Gimnazjum). Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i Uniwersytecie Wrocławskim. Warsztat historyczny epoki poznał na seminariach prof. Henryka Wereszyckiego i prof. Adama Galosa. Brał udział w seminariach historyków powstania wielkopolskiego prowadzonych przez prof. Zdzisława Grota w Kościanie.

W tradycji rodzinnej autora książki i jego żony odzwierciedlają się losy pokolenia Wielkopolan sprzed stu laty: emigracja zarobkowa do Westfalii, udział w I wojnie światowej w pruskim mundurze (m.in. przeżycie "piekła" pod Verdun, uczestnictwo w rewolucji w Kilonii i Berlinie), udział w powstaniu wielkopolskim (wyzwolenie Krotoszyna, walki w rejonie Gostynia) oraz wojnie bolszewickiej (front białoruski), okupionych śmiercią poległych wreszcie ofiarą ciężko zarobionych "złotych marek" na skarb odradzającej się Polski.

Spis treści:

Wstęp /5

Rozdział I
Kiedy nadejdzie chwila wolności /13
Ostrów w 1918 r. (13) Tajny Komitet Obywatelski (20) Straż Ludowa "Sokół", skauting, Towarzystwo Tomasza Zana (24) Rewolucja w Niemczech i abdykacja Wilhelma II (28)

Rozdział II
Jest miasto i powiat Ostrów polskim terytorium /33
Przyjazd Włodzimierza Lewandowskiego (33) Sparaliżowane komendy garnizonu (35) Utworzenie Rady Żołnierzy w Ostrowie (36) Zwołanie wiecu polskiego (39) Wiec żąda niepodległej i zjednoczonej Polski (42) Wybór Komitetu Ludowego, deklaracja przynależności do Polski (45) Wiec niemiecki (50) Towarzystwo Młodzieży "Pogotowie" (52)

Rozdział III
Jakim cudem zdołali? /55
Połączenie Komitetów Ludowego i Obywatelskiego, utworzenie Rady Ludowej (55) Ostrów biało-czerwony, kto rządzi? (57) Formowanie pułku wojsk polskich (60) Zdobycie broni, zajęcie koszar, zaprzysiężenie wojska (65) Odzew w prasie i okolicy (68)

Rozdział IV
Kogo uznajemy nad sobą? Zmiana dowódcy pułku /75
Poznań wobec wydarzeń w Ostrowie (75) Miara ostrowskich dokonań (79) Okręg Wojskowy nr IX w Kaliszu (80) Ingerencje kaliskiego POW w Ostrowie (82) Modrzejewski pozbawiony dowództwa (87) Aresztowanie i deportacja byłego "wodza" (89) Nerski dowódcą (91)

Rozdział V
Parytetowy Ostrów /95
O zachowanie spokoju i ładu (95) Komenda placu (98) Niemiecka Rada Ludowa (98) Zagrożenie bytu ostrowskiego wojska (101) Zjazd delegatów rad w Poznaniu (103) Układ z 21 listopada 1918 r. (105) Niemiecko-polska Rada Żołnierzy i Robotników (109) Burgerwehr czyli Straż Obywatelska oraz Straż Ludowa (111)

Rozdział VI
Słaby odblask minionej niewoli /117
Powiatowa Rada Ludowa po wyborze (117) Polski Sejm Dzielnicowy (119) Polacy przy komisarzach dystryktów i w Magistracie (122) Rewolucja w gimnazjum (124) Powrót języka polskiego do szkół (126) Towarzystwo Nauczycieli Polaków (129) Wkroczenie Grenzschutzu (130) Organizowanie się Niemców (132) Smętny powrót z wojny niemieckiego pułku (135)

Rozdział VII
Z Ostrowa do Szczypiorna /139
Fiasko utworzenia kompanii Służby Straży i Bezpieczeństwa (139) Zamysł przeniesienia wojska do Kalisza (140) Plan utworzenia armii wielkopolskiej w Kongresówce (142) Baon Pograniczny Poznański w Szczypiornie (145)

Rozdział VIII
Na Skalmierzycach się nie skończy... /151
Śmierć Jana Mertki (151) Znaczenie połączenia kolejowego Ostrów - Kalisz (153) Zajęcie Skalmierzyc (154) Przedpowstańcze akcje w Odolanowie i Radłowie (157) Reakcja w Ostrowie i Warszawie na wybuch powstania (158)

Rozdział IX
Sylwester 1918 - Ostrów zrzuca jarzmo pruskie /163
Wrzenie powstańcze (163) Dzwon Walentego ogłasza powstanie, opanowanie miasta (167) Sylwesterfeier w Strzelnicy (172) Internowanie niemieckich prominentów (173) Radość z odniesionej wiktorii (175) Niemiecki garnizon opuszcza miasto (176) Odzew w okolicy (177)

Rozdział X
Trudne pierwsze dni wolności /181
Paderewski w Ostrowie (181) Pierwszy dzień wolności (183) Miasto pod komendą Modrzejewskiego (186) Zajęcie Krotoszyna (188) Ostrów w planach powstańczych (190) NRL przejmuje władzę nad powstaniem (192)

Rozdział XI
W pobliżu frontu /195
Okręg Wojskowy nr VII w Ostrowie (195) Spór o przysięgę wojskową (199) 12. Pułk Strzelców Wielkopolskich (201) Bitwy i potyczki z Niemcami przed i po rozejmie trewirskim (205) Polegli i pogrzeby żołnierskie (209) Straż Ludowa formacją wojskową (214)

Rozdział XII
W wolnej Wielkopolsce ale poza państwem polskim /219
Władze cywilne w mieście i powiecie (219) Polscy komisarze obwodowi (223) Niemieccy urzędnicy (224) Polski językiem urzędowym (226) Kolej i przepustki, poczta (227) Sądy (228) Szkoły (231)

Rozdział XIII
Polskie oblicze miasta i życia publicznego /239
Nakaz usunięcia napisów niemieckich, zmiana nazw ulic (239) Zburzenie pomników pruskich (241) Obchody i manifestacje narodowe, święto 3 Maja (243) Życie kulturalne i repertuar polski (245) Ożywienie działalności towarzystw (248) Związki zawodowe, zmiany własnościowe (251) Stronnictwa polityczne (254)

Rozdział XIV
Patriotyczna ofiarność i pomoc /259
Polska Pożyczka Państwowa (259) Pomoc jeńcom i reemigrantom, powstanie ostrowskiego PCK (261) Ratowanie oblężonego Lwowa (263) Przyjęcie żołnierzy armii gen. Hallera (267)

Rozdział XV
Spolszczenie samorządu terytorialnego /271
Rozwiązanie niemieckiej, wybory polskiej Rady Miejskiej w Ostrowie (271) Wyniki wyborów (273) Pierwsze posiedzenie Rady Miejskiej (276) Nowy Magistrat (278) Rozwiązanie Sejmu Prowincjalnego i sejmików powiatowych, powołanie nowego Wydziału Powiatowego (279)

Rozdział XVI
Miasto i powiat Ostrów należą do państwa polskiego /283
Bojkot wyborów do niemieckiej Konstytuanty i pruskiego Sejmu (283) Wybory do polskiego Sejmu Ustawodawczego (284) Groźba wojny z Niemcami. Stan wyjątkowy (288) Złączenie z państwem polskim mocą traktatu wersalskiego (292)

Zakończenie /295
Losy życiowe bohaterów "powstańczego Ostrowa" (295) Literacko-medialne wersje wydarzeń (296) Mit tzw. Republiki Ostrowskiej (297) Znaczenie dziejowe (299)

Wykaz stopni w armii pruskiej (piechota) /303

Wykaz skrótów /305

Bibliografia /307

Spis ilustracji /323

Indeks nazwisk /333

Zusammenfassung /347