Powstańcy styczniowi więzieni w Twierdzy Kijowskiej. Zarysy biogramów

Opracowanie: Stanisław Stępień, współ. Michał Micel

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 438

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Kiedy w latach 90. przeszłego wieku zakończył się kilkudziesięcioletni okres wydawania - przy współpracy badaczy polskich i rosyjskich tzw. żółtej serii materiałów dokumentowych z lat Powstania Styczniowego, jedna z najważniejszych uczestniczek tej współpracy prof. Wiktoria Śliwowska, zainicjowała wkrótce potem w Instytucie Historii PAN w Warszawie tworzenie bazy danych do imiennej kartoteki powstańców i zesłańców do Imperium Rosyjskiego po 1863 roku. Dziś tylko Kartoteka Zesłańców Postyczniowych zawierająca różne dane biograficzne liczy ponad 40 tys. osób. Od tamtych też lat zwiększyło się zarówno zainteresowanie historyków indywidualnymi losami zesłańców, jak też podejmowanie prób opracowywania słowników biograficznych lub choćby tylko imiennych rejestrów. [...]

Kilka lat temu Stanisław Stępień i Michał Micel doszli do przekonania, że najwyższy czas, by podjąć współpracę celem tworzenia słownika. Okazało się pechowo, że na przeszkodzie wkrótce stanęła pandemia, a potem najazd i wojna Rosji z Ukrainą. [...] Do wcześniejszych lakonicznych danych w książce Micela dodano nowe: na ogół dotyczą one dat przybycia zesłańca na różne etapy w drodze na Sybir, ale w licznych przypadkach poszerzono dane biograficzne, czerpiąc z różnych publikacji historycznych. Nowości odnotowane [...] to także wykazy archiwów i placówek naukowych, w których należy się spodziewać nowych źródrł o poszczególnych postaciach. Do spisu Micela, liczącego dokładnie 1640 nazwisk, Stanisław Stępień dodał kilka setek nowych, "odszukanych" zwłaszcza w rejestrach wymienianej kartoteki w Warszawie, a także czasopismach z końca XIX oraz przełomi XIX i XX wieku oraz najnowszej literaturze przedmiotu. Niemal wszyskie sylwetki powstańców wzbogacił o nowe dane biograficzne. Zatem mamy teraz informację o ponad dwóch tysiącach uczestników powstania 1863 roku, więzionych i sądzonych w Kijowie; są pośród nich nazwiska osób o ważnych pozycjach i roli w wydarzeniach powstańczych na Ukrainie.

(fragment Przedmowy)

Spis treści:

Przedmowa. Ci którzy przeszli przez kazamaty w Kijowie (E. Niebelski)  /7

Wprowadzenie /13

Zarys biogramów  /35

Aneksy 

1. Niektóre specyficzne grupy powstańców według wymiaru kary, przyczyny śmierci, wieku, przynależności państwowej, narodowej i stanu społecznego  /347

2. Wybrane dokumenty z okresu od 20 marca 1863 do 16 stycznia 1865 r.  /353

3. Stanisław A. Wacowski - W półokrągłej baszcie. Wspomnienia z roku 1863 /383

4. Ikonografia. Rysunki wykonane przez więźniów Twierdzy Kijowskiej  /408

5. Pamięć o bohaterach, Kult Powstania Styczniowego w Twierdzy Kijowskiej  /413

Postscriptum w j. ukraińskim /419

Wykorzystane archiwa i literatura  /425