Powojenna ochrona zbiorów bibliotecznych w Polsce w latach 1944-1955. Wybór źródeł

Autor: Ryszard Nowicki

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 296

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Wybór tekstów źródłowych poświęcony jest powojennej ochronie zbiorów bibliotecznych w Polsce. Publikacja odsłania szereg nieznanych treści z historii bibliotek. Przedstawia w układzie chronologicznym akty prawne a następnie daje wgląd w niezwykle skomplikowane czynności dotyczące ochrony księgozbiorów na obszarze całego kraju. Zebrany materiał adresowany jest głównie do studentów bibliologii, bibliotekoznawstwa i informacji naukowej oraz bibliotekarzy i osób zainteresowanych powojennymi losami księgozbiorów

Spis treści:

Wykaz skrótów  /9

Wstęp  /11

AKTY PRAWNE

1. Wezwanie Kierownika Resortu Oświaty Stanisława Skrzeszewskiego do nauczycielstwa polskiego z 1 sierpnia 1944 r.  /21

2. Rozkaz nr 120 Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego z 22 listopada 1944 r.  /22

3. Okólnik Resortu Oświaty Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (Nr Bbl. IV-W-2195/44) w sprawie zabezpieczenia bibliotek i zbiorów bibliotecznych z 29 listopada 1944 r.  /23

4. Okólnik Resortu Kultury i Sztuki, Wydział Muzeów i Ochrony Zabytków, w sprawie przekazania spraw bibliotecznych inspektorom szkolnym z dnia 12 grudnia 1944 r.  /25

5. Zarządzenie Ministra Oświaty Stanisława Skrzeszewskiego w sprawie zabezpieczenia bibliotek z 15 lutego 1945 r.  /26

6. Okólnik Wojewody Krakowskiego w przedmiocie zabezpieczenia dóbr kulturalnych przed grabieżą z 26 lutego 1945 r.  /27

7. Odezwa Komitetu Ochrony Mienia Państwowego i Kulturalnego w Bydgoszczy  /29

8. Ustawa z dnia 6 maja 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych  /30

9. Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 27 maja 1945 r. (Nr V-6534/45) w sprawie opieki nad dawną książką  /31

10. Upoważnienie Tymczasowego Zarządu Państwowego w Katowicach z 8 czerwca 1945 r.  /32

11. Odezwa Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego do Obywatela Kierownika Szkoły z 8 czerwca 1945 r.  /33

12. Statut Komisji Wojewódzkiej Opieki nad Książkami w woj. Gdańskim  /36

13. Instrukcja Nr 1 dla Powiatowych i Lokalnych Komisji Opieki nad Książkami na terenie woj. Gdańskiego  /38

14. Instrukcja Nr 2 dla Powiatowych i Lokalnych Komisji Opieki nad Książkami na terenie woj. Gdańskiego  /40

15. Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 9 lipca 1945 r. (Nr V-14/45) w sprawie przejęcia księgozbiorów podworskich od pełnomocników do spraw reformy rolnej  /42

16. Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 4 sierpnia 1945 r. (Nr V-215/45) w sprawie zabezpieczenia i zużytkowania księgozbiorów opuszczonych lub porzuconych  /44

17. Obwieszczenie w sprawie zabezpieczenia książek poniemieckich Delegata Ministerstwa Oświaty Stanisława Helsztyńskiego z 21 sierpnia 1945 r.  /48

18. Instrukcja Ministerstwa Oświaty z dnia 25 stycznia 1946 r. (Nr Bibl. -222/46) w sprawie postępowania z księgozbiorami zabezpieczonymi  /50

19. Zarządzenie Ministra Ziem Odzyskanych z dnia 22 lutego 1946 r. (L.dz. 3125/260/46) w sprawie zakazu wywozu mienia ruchomego z Ziem Odzyskanych  /55

20. Zarządzenie Ministerstwa Oświaty z dnia 12 marca 1946 r. w sprawie utworzenia Naczelnej Dyrekcji Bibliotek  /56

21. Okólnik Nr 8 Dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu z dnia 12 kwietnia 1946 r.  /57

22. Dekret z dnia 17 kwietnia 1946 r. o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi  /59

23. Dekret z dnia 1 marca 1946 r. o rejestracji i zakazie wywozu dzieł sztuki plastycznej oraz przedmiotów o wartości artystycznej, historycznej lub kulturalnej  /60

DZIAŁALNOŚĆ W TERENIE

24. Podstawy prawne  /65

25. Pierwsze prace  /67

26. Pismo Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego do Inspektora Szkolnego w Lubartowie z dnia 4 grudnia 1944 r.  /68

27. Terenowi delegaci   /69

28. Postępowanie z książkami zabezpieczonymi  /70

29. Pismo Ministra Oświaty do Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych w Warszawie z 15 lutego 1945 r.  /72

30. Wielotorowość prac  /73

31. List Aleksandra Birkenmajera do Haliny Alkiewiczówny w sprawie akcji zabezpieczenia księgozbiorów z 21 lutego 1945 r.  /74

32. List Aleksandra Birkenmajera do Komendy Milicji Obywatelskiej w Poznaniu z 27 marca 1945 r.  /76

33. Pismo Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego z 20 kwietnia 1945 r.  /78

34. Rozpraszanie księgozbiorów podworskich  /79

35. Pierwsza wyprawa  /80

36. Projekt Zarządu Głównego Bibliotek województw krakowskiego, kieleckiego i rzeszowskiego organizacji ochrony zbiorów bibliotecznych w majątkach podlegających parcelacji oraz bibliotek poniemieckich z 1945 r.  /81

37. Sprawozdanie ze stanu bibliotek na terenie powiatu wadowickiego w 1945 r.  /83

38. Pismo Jana Nowakowskiego do Aleksandra Birkenmajera z 29 marca 1945 r.  /85

39. Pismo Aleksandra Birkenmajera do Jana Nowakowskiego  z 3 kwietnia 1945 r.  /86

40. Pismo Gdańskiej Grupy Operacyjnej Ministerstwa Oświaty do Wojewódzkiej Komendy Milicji w Gdański z 10 kwietnia 1945 r.  /87

41. Straty bibliotek na obszarze Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego  /89

42. Sposoby odzyskiwania książek  /91

43. Pismo Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego do Inspektora Szkolnego w Lubartowie z 9 marca 1946 r.  /92

44. Pismo Inspektora Szkolnego w Lubartowie do Powiatowej Komendy Milicji Obywatelskiej z 23 marca 1946 r.  /93

45. Pismo Wojewódzkiego Biura dla spraw Archiwalnych i Bibliotecznych do Wojewódzkiej Komendy Milicji Obywatelskiej w Bydgoszczy z 2 maja 1945r r.  /94

46. Sprawozdanie Dyrekcji Biblioteki Jagiellońskiej za czas od 18 stycznia do 31 sierpnia 1945 r.  /95

47. Pismo Mariana Pelczara do Wydziału Bibliotek Ministerstwa Oświaty z 15 listopada 1945 r.  /96

48. Wynik prac władz szkolnych nad zabezpieczeniem księgozbiorów w Okręgu Szkolnym Poznańskim  /97

49. Liczba książek zabezpieczonych do jesieni 1945 r.  /99

50. Książki zabezpieczone w 1945 r.  /101

51. Liczba książek zabezpieczonych w Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego  /102

52. Wstępne wyniki akcji zabezpieczania księgozbiorów  /103

53. Toruńskie zbiornice  /105

54. Rewindykacja księgozbiorów wrocławskich  /107

55. Zabezpieczenie księgozbiorów na Dolnym Śląsku  /108

56. Zabezpieczenie księgozbiorów w Wielkopolsce  /110

57. Szczecin w pierwszych powojennych miesiącach   /112

58. Przywłaszczanie książek  /114

59. Sprawozdanie z wyjazdu do Dobiegniewa  /115

60. Stacjonujące wojsko  /117

61. Księgozbiór Lipskich z Lewkowa  /118

62. Pozyskiwanie książek /119

63. Pismo Szefa Sztabu I Dywizji Rolniczo-Gospodarczej do Dowódcy 2 Pułku Rolniczo-Gospodarczego z 8 listopada 1945 r.  /121

64. Sprawozdanie poznańskiej składnicy książek w kościele św. Michała za czas od 11 do 20 lipca 1945 r.  /122

65. Składnica książek w kościele św. Michała w Poznaniu  /124

66. Zbiory z Adelina  /126

67. Z działalności krakowskiej Delegatury Ministerstwa Oświaty  /128

68. Sprawozdanie Gustawa Tezlawa z podróży do Smogulca  /129

69. Znaczenie księgozbiorów podworskich  /131

70. Sposoby ratowania księgozbiorów podworskich  /132

71. Księgozbiory podworskie na Rzeszowszczyźnie  /133

72. Księgozbiory podworskie na Kielecczyźnie  /135

73. Pismo Starostwa Powiatowego w Śremie do dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu  /136

74. Sprawozdanie z zabezpieczania księgozbiorów Apolonii Głowackiej  /137

75. List Ludwika Gocela do Dyrekcji Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu  /139

76. List Antoniego Liedtkego do Antoniego Knota z 21 czerwca 1947 r.  /141

77. Księgozbiór Biblioteki Miejskiej w Gdańsku  /143

78. Zabezpieczanie księgozbiorów na Górnym Śląsku  /146

79. Sprawozdanie Referatu Zabezpieczania i Segregacji Zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu za październik 1946 r.  /148

80. Trudności w pracy /151

81. Pismo Naczelnej Dyrekcji Bibliotek w sprawie utworzenia zbiornic-segregatorni książek zabezpieczonych  /153

82. Prace kierowniczki Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Szczecinie  /155

83. Rezultaty działalności Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Poznaniu  /157

84. Problemy transportowe katowickiej Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych  /159

85. Działalność gdańskiej Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych we wrześniu 1948 r.  /161

86. Przydziały książek z krakowskiej Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych  /162

87. Przydziały książek ze Zbiornicy Księgozbiorów przy Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu  /164

88. Przydziały książek z wrocławskiej Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych  /165

89. Repartycja książek z katowickiej Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w latach 1947-1955  /166

Bibliografia  /169

Indeks nazwisk /172

Summary  /175