Polskie elity intelektualne wobec przemian politycznych i społecznych lat 1795-1830

Autor: Tomasz Chrzanowski

Rok wydania: 2009

Ilość stron: 332

Oprawa: miękka

Format: 17,0 cm x  24,0 cm

Uwagi wstępne

Upadek Rzeczypospolitej stanowił dla jego świadków trudne do pojęcia i zrozumienia przeżycie. Na oczach generacji twórców przełomowych reform XVIII stulecia zakończyło żywot państwo, które przez wieki decydowało o obliczu środkowej części Europy. Za swoisty paradoks historii należy uznać fakt, że ta ostateczna klęska nastąpiła w momencie podjęcia starań przez reformatorów, którzy mieli świadomość słabości tego państwa. Trzeci rozbiór Polski oznaczał konieczność rewizji dotychczasowych postaw i poglądów prezentowanych przez polskich działaczy wobec utraty podmiotu ich reformatorskich starań - państwa. Prezentowana praca dotyczy analizy zmiany poglądów i postaw polskich elit intelektualnych w latach 1795-1830 na kwestie polityczne i społeczne. Celem badań jest próba odpowiedzi na pytanie:, w jakim stopniu przeobrażenia te kształtowały się pod wpływem dynamicznej sytuacji politycznej i nowych wyzwań społecznych. Innymi słowy, czy stosunek do przyzwyczajeń, nawyków, uznawanych wartości ulegał zmianom, czy przeciwnie, dominowały poglądy głoszące sceptycyzm wobec innowacji i modernizacji, kładące nacisk na to, co uważano za narodowe. Po 1795 roku Polacy stali się poddanymi władców państw absolutnych, których struktura fundamentalnie różniła się od modelu ustrojowego Rzeczypospolitej, a do 1830 roku zaszło na ziemiach polskich wiele znaczących transformacji, które w zasadniczy sposób mogły modyfikować poglądy elit na tematy społeczno-polityczne. Pod płaszczem wystąpień głównie literackich i naukowych Polacy w tym okresie przedstawili wiele opinii na temat funkcjonowania narodu w sytuacji, kiedy został on pozbawiony własnej państwowości. Naszym zamierzeniem jest, więc przedstawienie problematyki z pogranicza historii myśli politycznej i społecznej oraz historii mentalności. Poruszając zagadnienia stosunku do władcy, ojczyzny, wojny, pokoju, przynależności cywilizacyjnej, stanowości narodu, podjęliśmy jednocześnie próbę wskazania wartości charakterystycznych dla analizowanej grupy społecznej, z hierarchii, których wynikają przecież poglądy, postawy i sposoby działania, które choć odnoszą się do sfery politycznej i społecznej, to stanowią również nieodłączny element kultury danego społeczeństwa. Postępujący od pierwszej połowy XX wieku rozwój badań nad historią mentalności jest rezultatem ewolucji historii kultury. Charakterystycznym rysem tej zmiany jest uwzględnianie przez historyków ustaleń innych nauk społecznych. Według Richarda van Diilmena do powstania zupełnie nowej historii kultury....