Polska w polityce zagranicznej Litwy w latach 1938-1939

Autor: Audrius A. Zulys

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 358

Okładka: twarda

Format: 15,5 cm x 21,5 cm

Uwagi - okładka z lekkimi zabrudzeniami

Monografia stosunków polsko-litewskich w przededniu II wojny światowej porusza ich najbardziej kontrowersyjne i złożone problemy.

Autor za cel swojego opracowania wybrał okres między marcem 1938 r. a wybuchem wojny (wrzesień–październik 1939 r.), choć przedstawia również genezę i dynamikę dziejów polsko-litewskich w okresie międzywojennym – od momentu odrodzenia obydwu państw aż do polskiego ultimatum z 17 marca 1938 r.

Publikacja jest adresowana do odbiorców interesujących się historią polityki międzynarodowej, dziejami dyplomacji i stosunkami polsko-litewskimi. Po raz pierwszy czytelnik polski otrzymał książkę o tak solidnych podstawach źródłowych, opartych nie tylko na polskich, ale przede wszystkim na litewskich dokumentach archiwalnych.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Słowo wstępne Marka Kornata     /9

Słowo wstępne Algimantasa Kasparavičiusa     /13

Wstęp     /15

1. Uzasadnienie tematu   /15

2. Źródła    /16

3. Charakterystyka historiografii 20

4. Pytania i założenia badawcze 24

ROZDZIAŁ I

Konflikt polsko-litewski w okresie międzywojennym c(do ultimatum z 17 marca 1938 r.). Geneza i realia    /29

1. Odrodzenie Litwy i Polski po I wojnie światowej    /29

2. Polskie koncepcje wobec Litwy    /35

3. Litewskie „nie” dla związków politycznych z Polską    /40

4. Zagrożenie bolszewickie i traktat radziecko-litewski z 12 lipca 1920 r.    /41

5. Kulminacja konfliktu – złamanie umowy suwalskiej i zbrojne zajęcie Wilna    /52

6. Bezradność Ligi Narodów – niepowodzenie koncepcji plebiscytu ludności    /54

7. Mediacja i plan Paula Hymansa     /58

8. Konflikt polsko-litewski a idea Związku Bałtyckiego    /66

9. Decyzja Konferencji Ambasadorów   / 73

10. W cieniu Locarno – próby zbliżenia    /76

11. Radziecko-litewski traktat z 28 września 1926 r.   /79

12. Polska w dyplomacji Voldemarasa    /88

13. Nowa koncepcja ministra Lozoraitisa, poufne próby, stagnacja    /100

ROZDZIAŁ II

Ultimatum polskie i nawiązanie stosunków dyplomatycznych    /119

1. Incydent na linii administracyjnej z 11 marca 1938 r.    /120

2. Reakcja władz polskich i litewskich na incydent    /124

3. Dyplomacja litewska w poszukiwaniu wsparcia międzynarodowego    /127

4. Powrót Becka i posiedzenie ścisłego kierownictwa państwa polskiego na Zamku    /131

5. Nota ultymatywna    /134

6 Mocarstwa zachodnie a polskie ultimatum 138

7. Związek Radziecki i Rzesza Niemiecka wobec kryzysu polsko-litewskiego    /146

8. Stanowisko Estonii, Łotwy i Finlandii oraz bierność Ligi Narodów    /154

9. Opinia publiczna – polska i litewska    /157

10. Przyjęcie ultimatum przez rząd w Kownie    /161

11. Polskie przygotowania wojenne    /165

12. Ocena ultimatum    /169

ROZDZIAŁ III

Przełamywanie lodów nieufności: druga połowa marca-grudzień 1938 r.    /177

1. W atmosferze pogłosek i niepewności    /177

2. Wykonać minimum i „ani kroku dalej” – rokowania w Augustowie    /184

3. Pierwszy poseł litewski: Kazys Škirpa    /189

4. Pierwszy poseł polski: Franciszek Charwat    /201

5. Drażliwe sprawy mniejszości narodowych    /211

6. Artykuł wileński w nowej Konstytucji Litwy z 1938 r.    /214

7. Wykonanie postanowień ultimatum    /218

8. Obchody 9 października i zamknięcie Związku Wyzwolenia Wilna    /227

9. Kontrola i cenzura prasy – „dżentelmeńskie porozumienie prasowe”   / 239

10. Litwa a idea „Trzeciej Europy” ministra Becka, konflikt niemiecko-czechosłowacki   /246

11. Rosnące zagrożenie dla Kłajpedy   /254

12. Polska, ZSRR a Litwa    /262

13. Odgłos spraw Rusi Podkarpackiej   /264

14. Ucieczka Litwy w neutralność    /266

15. Wyjazd Škirpy do Berlina    /271

16. Zmiana charakteru stosunków wzajemnych pod koniec 1938 r.    /272

ROZDZIAŁ IV

Polska i Litwa nad przepaścią wojny (styczeń-sierpień 1939 r.)    /275

1. Nowy poseł litewski w Warszawie – dr Jurgis Šaulys    /275

2. Ożywienie stosunków dwustronnych w dziedzinie kontaktów między społeczeństwami    /279

3. Doraźna poprawa położenia Litwinów i Polaków w obydwu krajach    /284

4. Sprawa powołania konsulatów w Kłajpedzie i Wilnie    /298

5. Zagrożenie niemieckie nad Bałtykiem – litewska polityka neutralności 301

6. Stosunki polsko-niemieckie a Litwa 304

7. Litwa traci Kłajpedę po ultimatum niemieckim z 20 marca 1939 r.   /308

8. Dyplomacja polska podczas kryzysu kłajpedzkiego   /320

9. Brytyjskie gwarancje dla Polski a problem polskich gwarancji dla Litwy    /325

10. Koncepcja gwarancji trzech mocarstw dla krajów bałtyckich    /343

11. Konsultacje dyplomatów polskich i litewskich dotyczące listu Roosevelta do Hitlera    /348

12. Litwa odrzuca aluzje na temat możliwości odzyskania Wilna    /350

13. Wizyty generała Raštikisa w Berlinie i Warszawie    /352

14. Problemy Polski w rozmowach Urbšysa z Hitlerem i von Ribbentropem    /357

15. Działania wywiadu    /359

ROZDZIAŁ V

Pakt Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 r. i sprawy polsko-litewskie w pierwszych tygodniach wojny (wrzesień–październik 1939 r.)    /361

1. Pakt Ribbentrop-Mołotow – geneza i konsekwencje    /361

2. Wybuch II wojny światowej a sprawy polsko-litewskie    /373

3. Nacisk niemiecki     /377

4. W strefie interesów radzieckich    /394

5. Internowanie Polaków na terytorium Litwy    /407

6. Losy poselstw w Kownie i Warszawie    /410

Zakończenie    /417

Wykaz skrótów    /422

Bibliografia    /423

1. Źródła archiwalne   /423

2. Publikowane dokumenty dyplomatyczne   /423

3. Czasopisma    /425

4. Pamiętniki i wspomnienia   /425

5. Monografie i artykuły    /426

Summary     /439

Indeks osobowy     /445

Indeks geograficzny   /454