Piotr I Święty. Car bułgarski (ok. 912-969). Maria Lekapena. Caryca bułgarska (ok.912-?963)

Autorzy: Zofia A. Brzozowska, Mirosław J. Leszka, Kirił Marinow

Rok wydania: 2018

Ilość stron: 347 + ilustracje

Oprawa: twarda

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Książka przedstawia losy Piotra, cara Bułgarii (927-969) i Marii Lekapeny (927-?963), jego małżonki, bizantyńskiej cesarzówny, córki Krzysztofa Lekapena, na tle dziejów rządzonego przez nich państwa. Ich wspólne panowanie trwało ok. 35 lat, a po śmierci żony Piotr sprawował władzę jeszcze ok. 7 lat. Mimo tak długich rządów ich postacie, a szczególnie Marii, nie są dobrze oświetlone w źródłach. Jest też znamienne, że zarówno Piotr, jak i Maria najczęściej nie są dobrze oceniani przez współczesnych uczonych. Piotr jest uznawany za władcę słabego, koncentrującego uwagę na sprawach Kościoła, pozbawionego większych ambicji. Czyni się go odpowiedzialnym za kryzys i upadek państwa bułgarskiego, który nastąpił raptem w dwa lata po jego śmierci (971 r.). Z kolei w Marii uczeni, szczególnie bułgarscy, widzą reprezentantkę bizantyńskich interesów i propagatorkę bizantyńskiej kultury, a niektórzy wręcz określali ją mianem biznatyńskiego agenta na bułgarskim tronie. Autorzy książki – pierwszej w światowej literaturze monografii poświęconej Piotrowi i Marii – dzięki gruntownej analizie źródeł, znakomitej znajomości literatury przedmiotu, budują wyważony, pozbawiony negatywnych emocji obraz roli swoich bohaterów w dziejach państwa bułgarskiego w X w.

Spis treści:

Wprowadzenie  /9

Rozdział 1. Droga Piotra do tronu (Mirosław J. Leszka)  /23

Rozdział 2. Maria, cesarska córka (Zofia A. Brzozowska, Mirosław J. Leszka)  /35

2.1. Ród Lekapenów i jego droga do cesarskiej purpury  /35

2.2. Pierwsze lata życia Marii Lekapeny  /40

Rozdział 3. Rok 927 (Zofia A. Brzozowska, Mirosław J. Leszka, Kirił Marinow)  /45

3.1. Stosunki bułgarsko-bizantyjskie za panowania Symeona (893-927)  /45

3.2. Negocjacje pokojowe  /55

3.3. Warunki pokoju  /58

3.4. Ceremonia zaślubin  /63

3.5. Znaczenie małżeństwa Piotra i Marii  /66

Rozdział 4. Maria i Piotr jako rodzice (Zofia A. Brzozowska)  /75

Rozdział 5. Rządy Piotra I Świętego i Marii Lekapeny (Zofia A. Brzozowska, Mirosław J. Leszka, Kirił Marinow)  /83

5.1. Walka z opozycją  /83

5.1.1. Wystąpienie Jana  /83

5.1.2. Bunt Michała  /87

5.2. Sytuacja wewnętrzna w Bułgarii /90

5.3. Maria Lekapena - Bizantynka bułgarską władczynią  /95

5.4. Polityka zagraniczna  /103

5.4.1. Kwestia serbska  /104

5.4.2. Stosunki z Węgrami  /111

5.4.3. Kontakty z Rusami i Pieczyngami  /119

Rozdział 6. Śmierć Marii (Zofia A. Brzozowska, Mirosław J. Leszka)  /123

Rozdział 7. Ostatnie lata życia Piotra(Mirosław J. Leszka, Kirił Marinow)  /129

7.1. Stosunki z Ottonem I  /129

7.2. Relacje z Bizancjum /132

7.3. Żywot św. Fantina Młodszego  /140

7.4. Najazd księcia ruskiego Światosława  /142

7.5. Śmierć Piotra  /148

Rozdział 8. Architektura sakralna i sztuka za panowania Piotra i Marii Lekapeny (Zofia A. Brzozowska)  /149

8.1. Architektura sakralna i rzeźba  /149

8.2. Malarstwo  /161

Rozdział 9. Wizerunek Piotra i Marii w źródłach średniowiecznych (Zofia A. Brzozowska, Mirosław J. Leszka)  /169

9.1. Źródła bizantyjskie  /169

9.1.1. Tytulatura Piotra i Marii w źródłach bizantyjskich  /169

9.1.2. Obraz Marii i Piotra w kontekście wydarzeń z 927 r.  /176

9.1.3. Piotr a kwestie religijne  /181

9.2. Źródła słowiańskie  /184

9.2.1. Wizerunek Piotra i Marii w źródłach starobułgarskich  /184

9.2.2. Wizerunek Marii i Piotra w źródłach staroruskich  /195

9.2.3. Tytulatura Piotra i Marii w źródłach słowiańskich  /202

9.3. Pozostałe źródła  /214

9.3.1. Piotr i Maria w dziełach Liutpranda z Kremony  /214

9.3.2. Przekaz Ibrahima ibn Jakuba  /217

Rozdział 10. Wojna i pokój w Domu Bożym. Uwagi na temat ideologicznej wymowy dwóch motywów w mowie Na pokój z Bułgarami (Kirił Marinow)   /219

10.1. Wojna  /221

10.1.1. Obraz i charakterystyka wojny  /221

10.1.2. Wpływ wojny  /230

10.2. Pokój  /236

10.2.1. Motyw Izraela, czyli wybranego ludu Bożego, Kościoła  /236

10.2.2. Motyw pokoju Bożego  /239

Epilog. Post mortem cara Piotra, czyli upadek Bułgarii w latach 969-971 (Kirił Marinow)  /245

Zakończenie  /281

Bibliografia  /285

Indeks osób  /337

Summary  /345

Ilustracje  /349