Per mulierem... Kobieta w dawnej Polsce w średniowieczu i w dobie staropolskiej

Redakcja: Katarzyna Justyniarska-Chojak, Sylwia Konarska-Zimnicka

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 496

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Niniejszy tom, w którym znalazły się aż 32 artykuły, stanowi pokłosie sesji naukowej „Per mulierem... Kobieta w dawnej Polsce”, która odbyła się w Kielcach, w dniach 2–3 grudnia 2009 roku z inicjatywy Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego. Zamieszczone w niniejszym tomie opracowania mają różnorodną tematykę, nakreśloną na szerokim tle chronologicznym, począwszy od średniowiecza aż po czasy nowożytne. Ich autorami są historycy reprezentujący ośrodki naukowe polskie i zagraniczne. Za wstęp posłużyły rozważania na temat zagadnień genderowych, ujętych na szerszym, europejskim tle. W pierwszym bloku tematycznym „Wzorzec kobiecy postulowany i postrzegany” znalazły się artykuły mówiące z jednej strony o kobiecie jako niedoścignionym wzorcu doskonałości (propagowanym np. w średniowiecznych kazaniach czy utworach hagiograficznych), z drugiej — jako uosobieniu wszelkich przywar i ludzkich słabości (w literaturze pięknej i publicystyce), a także teksty podejmujące tematykę kobiecego wykształcenia. Referaty z drugiej części „Kobieta w życiu publicznym i prywatnym wielkiej i małej ojczyzny” poruszają kwestie m.in. aktywności niewiast na polu gospodarczym, kulturalnym, politycznym, czy też ich konfrontacji z wymiarem sprawiedliwości. Ukazują kobiety w kręgu powiązań krewniaczych, żyjące w formalnych i nieformalnych związkach lub wybierające model życiowy realizowany w zgromadzeniach zakonnych. Czytelnik znajdzie w tomie również teksty dotyczące troski o kobiece zdrowie, odwołujące się do staropolskich zielników i poradników medycznych, oraz dotyczące okresu ciąży i połogu.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp (Katarzyna Justyniarska–Chojak, Sylwia Konarska–Zimnicka)  /9

CZĘŚĆ I. Wzorzec kobiecy postulowany i postrzegany

Maria Bogucka - Problematyka genderowa w perspektywie europejskiej  /13

Anna Kowalska–Pietrzak - W cieniu świętości, czyli o zwyczajnej kobiecie w państwie Piastów  /27

Tomasz Wojczak - Semiologia życia świętej kobiety na przykładzie Jadwigi śląskiej w kazaniu Peregryna z Opola  /47

Tomasz Ossowski - Wizerunki kobiet w trzynastowiecznych kazaniach de sanctis Peregryna z Opola  /53

Olga Miriam Przybyłowicz - Pobożność przedstawicielek rodów panujących Europy Środkowej (XIII – po XIV w.). Fenomen popularności franciszkanizmu:
inspiracje — modele  /67

Krzysztof Ratajczak - Dworska edukacja kobiet w Polsce Piastów /89

Sylwia Konarska–Zimnicka - Kobieta w świecie rozrywki. Kilka uwag natury semantycznej (w oparciu o średniowieczne przekazy źródłowe). Przyczynek do dalszych badań / 105

Agnieszka Bartoszewicz - Kobieta a pismo w miastach późnośredniowiecznej Polski  /117

Anna Jabłońska - Kobieta w pieśni staropolskiej  /127

Jolanta Kusiak - Niewieście portrety satyryczne. Wybór z literatury barokowej  /139

Aleksandra Araszkiewicz - Wierszowany pamiętnik Anny Stanisławskiej  /151

Włodzimierz Kaczorowski - Maria Cunitz — śląska sawantka w świetle siedemnastowiecznej korespondencji Jana Herbiniusa  /161

Bogdan Rok - Staropolska wizja świata Teofili Konstancji z Radziwiłłów Morawskiej — polskiej pamiętnikarki XVIII wieku  /175

Ołeh Duch - „Poslubiłam byłem zostać zakonnicą i teraz teyze iestem intencji”: problem wyboru życia monastycznego (na przykładzie żeńskich monasterów eparchii lwowskiej i przemyskiej w XVII–XVIII wieku)  /193

Witold Bobryk - Popadie i popówny — żony i córki kapłanów unickich w XVIII wieku  /205

Anna Szylar - „Naprzód zaraz wstaną, kiedy ich obudzą...”, czyli panny świeckie na edukacji u wizytek warszawskich w XVIII wieku  /211

CZĘŚĆ II. Kobieta w życiu publicznym i prywatnym wielkiej i małej ojczyzny

Edward Opaliński - Aktywność kobiet w życiu publicznym w czasach pierwszych Wazów  /233

Dominika Burdzy - Aktywność gospodarcza i kulturalna kobiet w Sandomierzu w XVI wieku  /249

Katarzyna Kuras - Rola wybitnych kobiet w polityce w czasach panowania Augusta III Sasa  /261

Filip Wolański - Rola kobiety w społeczeństwie Rzeczypospolitej epoki saskiej w świetle bernardyńskich kazań pogrzebowych  /279

Łukasz Truściński - Kobieta w obliczu sądu w późnośredniowiecznym Krakowie - sprawy karne  /287

Anetta Głowacka–Penczyńska - Spotkanie z katem. Mieszkanki małych miast Wielkopolski i Kujaw przed sądem w drugiej połowie XVI i w XVII wieku  /299

Agnieszka Jakuboszczak - Kobieta morderczyni. Sprawa o mężobójstwo na przykładzie osiemnastowiecznego procesu Konstancji Dobrowolskiej  /311

Mariusz Lubczyński - Rządy Elżbiety Łubkowskiej w Śladowie. Przyczynek do badań nad konkubinatem w pierwszej połowie XVI wieku  /319

Anna Navrotska - Praktyka rozwodów w prawosławnej eparchii lwowskiej w czasie rządów biskupa Józefa Szumlańskiego (na podstawie ksiąg sądu duchownego z lat 1667–1708)  /333

Jacek Pielas - Majątkowe zabezpieczenie sióstr w szlacheckich działach spadkowych w Koronie w XVII wieku  /343

Dariusz Główka - Ze studiów nad majątkiem ruchomym szlachcianek na przykładzie ziemi zakroczymskiej w XVII i XVIII wieku /357

Andrzej Karpiński - Przekupki wileńskie w drugiej połowie XVII i w początkach XVIII wieku  /369

Radosław Kubicki - Kobieta w mieście Opatowie i dobrach opatowskich w XVIII wieku - ze szczególnym uwzględnieniem kwestii obyczajowych  /395

Katarzyna Justyniarska–Chojak - Troska o zdrowie kobiet w polskich zielnikach z XVI wieku  /407

Jakub Węglorz - Staropolskie poradniki medyczne o zdrowiu i chorobach kobiet  /421

Wiktoria Trzpiot - Stan błogosławiony czy „nieznośne męki”? Kobieta staropolska w okresie ciąży i połogu w świetle memuarów  /433

Indeks osób /451