Peowiacy i ich losy (Jabłonna, Chotomów, Krubin, Wieliszew)

Autor: Jacek Emil Szczepański

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 350

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria wydawnicza: Biblioteka Kwartalnika "Niepodległość i Pamięć", tom VIII

Książka wybitnego regionalisty Jacka Szczepańskiego stanowi bogate kompendium wiedzy na temat działalności Polskiej Organizacji Wojskowej na terenie powiatu legionowskiego. Jest rezultatem kilkuletnich wnikliwych kwerend i analiz, które zostały przeprowadzone rzetelnie i skrupulatnie.

Publikacja składa się z dwóch części. W pierwszej autor przedstawił – w szerszej perspektywie historycznej – genezę POW w Jabłonnie, Chotomowie, Krubinie i Wieliszewie oraz okoliczności rozbrajania Niemców na tym terenie w listopadzie 1918 roku. Drugą część stanowią biogramy członków lokalnych struktur POW przygotowane w oparciu o materiały archiwalne oraz dokumenty pozyskane od rodzin.

Sukcesem autora jest wypełnienie luk w biogramach peowiaków, a także zweryfikowanie funkcjonujących w świadomości historycznej lokalnej społeczności wersji wydarzeń z roku 1918. To dowód, jak istotny jest w pracy regionalistów solidny warsztat badawczy oraz łączenie wnikliwej kwerendy źródłowej ze znajomością miejscowych realiów.

Bogato ilustrowana i starannie wydana książka z pewnością zainteresuje historyków- regionalistów, a także badaczy zajmujących się okolicznościami rodzenia się niepodległej Polski.

Spis treści:

Wstęp  /9

Rozdział I

Tradycje i dążenia niepodległościowe na początku XX w.   /17

Wybuch I wojny światowej  /23

Wkroczenie wojsk niemieckich w sierpniu 1915 r. Początek okupacji /25

Komendantura Miejscowa w Jabłonnie /29

Rozdział II

Powstanie i działalność POW /38

Komenda Obwodów Podmiejskich /44

Obwód Praga "A"  /46

Utworzenie Punktów Organizacyjnych POW w Jabłonnie i Chotomowie /47

Komenda Szkół Podmiejskich POW  /52

Zakończenie jawnej działalności POW. Lato 1917 r.  /58

POW w konspiracji 1917-1918   /60

Oddział POW w Jabłonnie   /60

Aresztowanie Wacława Knopika i Jana Zagajewskiego  /65

Oddział POW w Chotomowie  /69

Akcja ukrycia dzwonów kościelnych w Chotomowie /71

Punkt organizacyjny POW w Krubinie /77

Punkt organizacyjny POW w Wieliszewie  /81

Współpraca z sąsiednimi oddziałami POW w Henrykowie, Nowym Dworze i Zakroczymiu  /84

Rozdział III

Rozbrojenie wojsk niemieckich w listopadzie 1918 r.  /90

Atak na "koszarkę"  /95

Rozbrojenie Komendantury Miejscowej we wsi Jabłonna  /100

Rozbrojenie garnizonu przy stacji kolejowej Jabłonna (Legionowo)  /102

Konflikt pomiędzy POW i Strażą Narodową   /109

Śmierć Antoniego Gawryszewskiego /113

Powołanie Obozu Szkoleniowego WP w Jabłonnie  /118

Rozbrojenie niemieckiego garnizonu w twierdzy Zegrze /119

Rozdział IV

Niepodległości trudne początki  /131

Udział peowiaków w walkach o granice w latach 1918-1921  /131

Straż Narodowa  /138

Od Obozu Szkolnego w Jabłonnie do koszar w Legionowie /143

Grupa Jabłonna, 1919 r.  /146

Inspektorat Piechoty Legionów w Jabłonnie-Legionowej, 1919 r.  /148

Geneza polskich wojsk kolejowych w Jabłonnie  /151

Wybory samorządowe do gmin 1918-1919  /155

Gmina Góra /155

Gmina Jabłonna  /157

Gmina Nieporęt  /160

Gmina Zegrze /161

Rozdział V

Etos i upamiętnienie POW  /164

Jabłonna  /166

Chotomów  /171

Wieliszew  /174

Legionowo  /175

Peowiackie biografie

Edward Aust (POW Jabłonna)  /186

Józef Barszczewski (POW Chotomów)  /188

Stanisław Cudny (POW Chotomów)   /191

Zuzanna Dąbrowska z Wróblewskich (POW Chotomów)  /194

Aleksandra Dłutek (POW Wieliszew)   /196

Jan Dubski (POW Krubin-Kałuszyn)  /201

Leonard Falisiński (POW Jabłonna)  /202

Antoni Gawryszewski (POW Las-Zbytki)  /203

Kazimierz Gronek (POW Chotomów)  /205

Jan Gruczek (POW Wieliszew)  /205

Apoloniusz Herbst (dowódca Punktu Organizacyjnego POW w Jabłonnie)  /208

Feliksa Jakubowska  (POW Jabłonna)  /217

Józef Jasiński  (POW Jabłonna)   /218

Stefan Jasiński  (POW Jabłonna)   /219

Hipolit Kołęcki (POW Krubin)  /220

Wacław Knopik  (POW Jabłonna)   /222

Jan Korzeń (Korzeniowski) (współpracownik POW Jabłonna)  /223

Maria Kosowska z Bartusiów, I voto Kiełbińska  (POW Jabłonna)   /225

Stanisława Kowalik  (POW Chotomów)  /228

Jadwiga Król z Pietrasów  (POW Chotomów)  /232

Stefan Kuczyński  (POW Wieliszew)   /234

Leokadia Kulesza z Turskich  (POW Jabłonna)  /236

Antoni Kwiatkowski  (POW Wieliszew)  /236

Franciszek Liwski (POW Krubin)  /238

Julian Liwski (POW Krubin)  /241

Michał Liwski (POW Krubin)  /242

Cyryl Metody Marszałek (współpracownik POW Jabłonna)  /244

Stefan Nagat (POW Chotomów)  /246

Stefan Niksiński (POW Jabłonna) /254

Eugenia Nowicka z Wyszkowskich (POW Jabłonna)  /255

Dyonizy Orłowski (POW Jabłonna)  /256

Stefan Pietras (POW Chotomów)  /257

Czesław Popławski (POW Jabłonna)  /258

Wacław Sokólski (POW Krubin)  /260

Jan Trzaskoma (POW Krubin-Olszewnica Nowa)  /263

Piotr Trzaskoma (POW Jabłonna)  /267