Pamiętnik wygnańca z 1863 roku. Spisał z własnych przeżyć Lucjan Zawistowski

Autor: Lucjan Zawistowski

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 147

Okładka: miękka

Format: 15,00 cm x 21,00 cm

Wspomnienia zesłańców postyczniowych w polskiej diarystyce wieku XIX z pewnością nie należą do dokumentów rzadkich. Wręcz przeciwnie: historiozoficzne mity narodowe, świadomość tradycji gatunku, silne emocje, pragnienie „dania świadectwa dziejom” i udokumentowania zbrodni i krzywd osobistych ‒ wszystko to ożywiało pióra uczestników powstania styczniowego, mnożyło liczbę zarówno opublikowanych dzieł, jak i manuskryptów prezentujących większą czy mniejszą wartość dokumentacyjną i literacką. Wspólna geneza tych utworów, silne oddziaływanie tradycji gatunku, nierzadko pragnienie usensowienia okrutnego doświadczenia narodowego i osobistego powodowały, iż w literaturze wspomnieniowej tego czasu najczęściej mamy do czynienia z analogicznymi motywami, podobnymi rozwiązaniami fabularnymi, wszechobecną martyrologią i pragnieniem dowartościowania przegranych w kategoriach wyższości etnicznej, cywilizacyjnej, społecznej, wreszcie duchowej.

Autor tego pamiętnika, który po raz pierwszy zostaje udostępniony czytelnikowi po ponad stu czterdziestu latach, jakie minęły od jego powstania, nie był z pewnością człowiekiem o przesadnie wysokiej kulturze literackiej. Swoje przeżycia ubrał w gotową formę ukształtowaną w głównej mierze przez powstańców i historyków powstania listopadowego. Osobnym i nader żmudnym zadaniem byłoby skrupulatne prześledzenie zakresu i rodzaju zapożyczeń, jakie w tym zakresie odnajdujemy w rękopisie pamiętnika, niemniej jednak nie ulega wątpliwości, że jego autor usilnie stara się upodobnić opis swego żywota ‒ kompozycyjnie i emocjonalnie ‒ do zdefiniowanego przez literaturę poprzedników ideału. A jednak na tle pokrewnej mu historycznie i gatunkowo literatury jest to dokument wyjątkowy (ze wstępu).

Spis treści:

Przedmowa - Wiesław Caban /V

Wstęp. Spisane będą czyny i rozmowy... - Wiesława i Mirosław Wójcikowie /VII

Pamiętnik wygnańca 1863. Spisał z własnych przeżyć [Lucjan] Zawistowski /2

Bibliografia /132

Nota edytorska /138

Wykaz skrótów /140

Indeks osób /142

Spis ilustracji /148