Pamiętnik Emila Dybowskiego

Opracowanie: Anna Brus

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 182

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Seria: Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918), tom 7

Pamiętnik szeregowego uczestnika powstania styczniowego zesłanego na Syberię. Droga jego tułaczej wędrówki, w której towarzyszyła mu dobrowolnie żona , wiodła od guberni jenisejskiej, przez gubernię irkucką, wieś Zamiatina koło Krasnojarska i Irkuck, gubernię penzeńską i Czembar, Czerniawce nad Wołgą, po kolejnej amnestii Smoleńsk, aż po powrót do Królestwa Polskiego i następnie w strony rodzinne. Pamiętnik nie jest – jak pisze Autorka opracowania – syntezą losów zesłańca, ale przedstawieniem zwyczajnego życia wpisanego w ten niezawiniony los, z którym przyszło mu się zmierzyć. Rękopis uznany za zaginiony, przechowywany w zbiorach wileńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, został po z górą stu latach opublikowany w tym tomie jako swego rodzaju „kronika codzienności zesłania”.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp    /7

Nota edytorska    /20

Pamiętnik Emila Dybowskiego    /21

Początek     /23

Wilejka. Pomieszczenie w ostrogu. Powieści o podpalaczach i zachodzących intrygach sprawnika    /25

Jarmark. Wodzenie nas do różnych więzień. Umieszczenie na etapie. Karmowe i odkup nad więźniami   /30

Ogłoszenie manifestu. Podziękowanie gubernatorowi. Spory o to. Smieszek i jego intrygi. Kłopot mój w bolnicy ostrogowej    /63

Zaprosiny na wieczór do gubernatora. Flerkowski i sądy główne. Obrońce publiczni. Wypadek z aresztantami w partii koło Kamczuga    /67

Konfirmacja Flerkowskiego     /71

Kara gubernatorowicza za hulakę i kłamstwo. Koncert artystki z Petersburga pani Richter i zajścia jej męża z oficerem Kwiecińskim. Takoż zajścia ostatniego z panią gubernatorową, panią Wysocką, i areszt Kwiecińskiego    /95

Sąd polowy nad jednym z politycznych wygnańców. Obrona publiczna pana Galinowskiego. Niespodziewane kłopoty    /98

Przybycie do Irkucka. Wyjście z ostrogu. Najęcie kwatery. Sprawa z panią Szulc. Zajęcie żony i moje. Przejazd panny Falskiej do Usola     /103

Staranie się o miejsce w tiemeńskiej fabryce. Warunki pani Łagowskiej w razie mego odjazdu na obowiązek. Zachwiane nadzieje z powodu Markiewicza. Śmierć Lipskiego. Przybycie moje do fabryki   /109

Fabryka Telmińska. Jej pochodzenie, ludność. Stosunki pomiędzy służącymi w fabryce Ruskimi i Polakami. Wieczór pojednawczy. Taniec. Ożywienie towarzystwa przez gospodynię wieczoru. Zakończenie zabawy     /120

Wiosna. Głuchon okolicy. Przybycie gospodarzy na mieszkanie do fabryki. Ich sposób życia, stosunki i zabawy. Reperacja gorzelni. Gnatowski. Zarzuty jemu robione. Znalezienie się gospodarza. Upadek Gnatowskiego. Triumf Strykałowskiego. Cyrkularz do służących. Postanowienie Strykałowskiego: zniszczyć gorzelnię według systemu Galla, a urządzić po sybirsku. Wykazanie omyłki Gnatowskiego broni gorzelnię od ruiny tego systemu, a gospodarza od wielkich strat    /125

Ogłoszenie mnie łaski monarszej, dozwalającej przejechać do guberni penzeńskiej. Nacisk do prędszego wyjazdu. Wyjazd z fabryki i pożegnanie z gospodarzem. Droga przez stepy (Barabińska step). Akuratność poczty włościańskiej na Syberii i przyczepka ruskiego obywatela na pierwszej stacji, jaką spotkałem, trzymanej przez дворянина. Przybycie do Penzy, przyjęcie u gubernatora Syliwiorstowa. Naznaczenie do Czembaru. Pobyt w Czembarze. Wyjazd mojej żony do rodziców. Wycieczka o miejsce do pułkownika Masłowa. Przejazd do Saratowa. Starania o zdjęcie nadzoru policyjnego. Wyjazd mój z Czembaru. Pobyt w Tambowie. Wezwanie na miejsce u Chrapowickiego, przybycie do jego, powrót do Saratowa. Służba u Niedoszywina, a następnie u Kakujewa. Pobyt w Czerniawce, choroba żony, usunięcie się od służby. Przejazd do Smoleńska. Służba moja w kramie Sławińskiego. Gubernator Łopatin. Wyjazd na obowiązek do Mogilnickiego w guberni kieleckiej. Powrót do Kraju Zachodniego i objęcie obowiązku w kluczu mereczowskim u Wandalina Pusłowskiego    /129

Indeks osobowy - oprac. Anna Brus     /173

Indeks geograficzny - oprac. Anna Brus     /179