Orientacje polityczne biskupów metropolii gnieźnieńskiej 1283-1320

Autor: Maciej Maciejowski

Rok wydania: 2007

Liczba stron: 416

Okładka: twarda

Format: 15,00 cm x 21,00 cm

Uwagi - okładka z zatarciami, brzegi stron przykurzone

Książka jest próbą ukazania źródeł kryzysu wewnątrz episkopatu metropolii gnieźnieńskiej, który na przełomie XIII i XIV w. doprowadził do podziału w tej dotąd skonsolidowanej grupie społecznej. Praca koncentruje się wokół kilku pytań badawczych: Czy wśród biskupów metropolii gnieźnieńskiej schyłku rozbicia dzielnicowego dominował partykularyzm, czy też przeważały postawy zaangażowania w działalność prowadzącą ku zjednoczeniu państwa? Jaki wpływ na powyższy proces miało coraz bardziej dostrzegalne na przełomie XIII i XIV stulecia wyobcowanie niektórych dzielnic z kręgu kultury polskiej (Śląsk, Ziemia Lubuska), czy też separacja innych ziem w stosunku do głównych nurtów zjednoczeniowych (Mazowsze)? Czy w ciągu kilkudziesięciu interesujących nas lat doszło do widocznych zmian pomiędzy pozycją władcy i biskupa w państwie? Jaki model biskupa – polityka był najbardziej charakterystyczny w polskich realiach przełomu XIII i XIV w.: mediator, arbiter, doradca władcy, czy jego urzędnik, a może konkurent w sprawowaniu rządów (próby wykrojenia biskupich władztw terytorialnych)? Czy możemy mówić o przejściowym upadku autorytetu dynastii Piastów wśród członków polskiego episkopatu, którego niektórzy przedstawiciele związali się trwale z Przemyślidami, inni zaś tymczasowo?

(opis wydawcy)

Spis treści:

Uwagi wstępne  /9

1. Temat, zakres i cel pracy   /9

2. Stan badań  /12

3. Źródła   /23

Rozdział 1. Episkopat polski jako grupa społeczna u schyłku rozbicia dzielnicowego   /29

1. Pochodzenie   /30

2. Wykształcenie  /55

3. Droga awansu   /67

Rozdział II. Geopolityczne położenie poszczególnych diecezji   /97

Rozdział III. Wokół konfliktu Henryka Probusa z biskupem wrocławskim Tomaszem II (1283-1288/1290)   /115

1. Źródła antagonizmu na Śląsku   /115

2. Pola konfrontacji - mediacja biskupów metropolii gnieźnieńskiej  /125

3. Problem pomocy "cudzych książąt"  /139

4. Zakończenie sporu   /145

Rozdział IV. Episkopat wobec zabiegów koronacyjnych Przemysła II (1290-1295)  /153

1. Stosunek członków episkopatu do zawirowań politycznych na ziemiach polskich u schyłku lat osiemdziesiątych i na początku dziewięćdziesiątych XIII w.   /153

2. Postawa Jakuba Świnki wobec ekspansji czeskiej na ziemie polskie w latach 1291-1293  /166

3. Polityczne orientacje biskupów krakowskich w latach 1291-1294  /170

4. Episkopat a koronacja Przemysła II  /189

Rozdział V. W kręgu wpływów czeskich (1296-1300)   /197

1. Po śmierci Przemysła II   /197

2. Episkopat wobec rządów Władysława Łokietka w Wielkopolsce i na Pomorzu Wschodnim   /204

3. Koronacja Wacława II  /215

Rozdział VI. Dominacja Przemyślidów (1300-1306)   /225

1. Stosunek episkopatu do rządów czeskich   /225

2. Źródła konfliktu Jakuba Świnki z Janem Muskatą  /240

3. Powrót Władysława Łokietka  /257

Rozdział VIII. Umocnienie rządów Władysława Łokietka - pogłębienie rozłamu wewnątrz episkopatu (1306-1314)   /275

1. Przyczyny polaryzacji stanowisk biskupów metropolii gnieźnieńskiej: diecezja krakowska  /275

2. Przyczyny polaryzacji  stanowisk biskupów metropolii gnieźnieńskiej: diecezja wrocławska i lubuska  /295

3. Episkopat wobec kwestii utraty Pomorza Wschodniego  /303

4. Przyłączenie Wielkopolski   /311

Rozdział VIII. Episkopat a problem krzyżacki. Koronacja Władysława Łokietka (1314-1320)  /321

1. Sytuacja w episkopacie po śmierci arcybiskupa Jakuba Świnki   /321

2. Relacje biskupów Polski północnej z zakonem krzyżackim   /329

3. Udział przedstawicieli episkopatu metropolii gnieźnieńskiej w zabiegach koronacyjnych Władysława Łokietka  /339

Zakończenie  /353

Wykaz skrótów   /359

Bibliografia  /361

Indeks osób   /407