Organizacja życia na Zamku Krzyżackim w Malborku w czasach wielkich mistrzów 1309-1457

Autorzy: Sławomir Jóźwiak, Janusz Trupinda

Rok wydania: 2019

Ilość stron: 568

Oprawa: twarda

Format: 17,5 cm x 25,0 cm

Wydanie III

Prezentowana praca jest trzecim, poprawionym i uzupełnionym wydaniem podjętej przez Sławomira Jóźwiaka i Janusza Trupindę w 2007 roku próby całościowego przedstawienia problematyki topografii, układu przestrzennego i funkcjonowania zamku malborskiego w średniowieczu z wykorzystaniem możliwie pełnej bazy źródłowej. Powodem jej wznowienia jest zainteresowanie nią ze strony czytelników oraz obiecujące rezultaty badań z ostatnich lat, które pozwoliły odkryć nowe źródła i zweryfikować niektóre przyjmowane dotąd ustalenia w tym zakresie.

Książka ta wyznacza nowy etap w studiach nad historią zamku i konwentu malborskiego i otwiera nowe perspektywy badawcze. Mamy nadzieję, że spotka się z wielkim zainteresowaniem wszystkich miłośników malborskiego zamku.

Spis treści:

Wstęp  /7

I. Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach do połowy XV wieku

1. Rozwój terytorialny  /17

2. Władza, administracja, społeczeństwo  /21

3. Finansowanie centralnych organów władzy  /26

II. Zakon krzyżacki jako korporacja religijna

1. Reguła  /29

2. Ustawy  /34

3. Zwyczaje  /41

III. Powstanie i rozbudowa zamku w Malborku

1. W czasach mistrzów krajowych (do 1309 roku)  /45

2. Do wojny Polski i Litwy z zakonem krzyżackim (1309-1409)  /50

3. Do połowy XV wieku  /59

4. Topografia zamku w nomenklaturze krzyżackiej (do połowy XV wieku)  /69

5. Nazewnictwo budynków i pomieszczeń zamkowych w średniowieczu  /86

5.1. Gemach  /86

5.2. Huse  /95

5.3. Remter, stube, stubchen, kamer  /97

IV. Reprezentacyjna i stołeczna funkcja zamku

1. Ideologiczny przekaz zamku malborskiego  /115

2. Krzyżackie kapituły w Malborku  /154

2.1. Kapituły w zakonie krzyżackim przed 1309 rokiem /154

2.2. Malborskie kapituły generalne i wyboru wielkich mistrzów po 1309 roku  /158

2.3. Kapituły zwykłe (małe)  /178

2.4. Kapituły głównego konwentu. Rada wielkiego mistrza  /187

3. Rezydencje wielkich mistrzów. Ich otoczenie i obsługa /194

3.1. Chronologia powstawania "pałacu" wielkich mistrzów  /194

3.2. Nazewnictwo i rozmieszczenie pomieszczeń mieszkalnych i użytkowych  /208

4. Najwyżsi dostojnicy - siedziby, obsługa i najbliższe otoczenie  /264

4.1. Wielcy komturzy  /264

4.2. Skarbnicy /273

4.3. Wielcy szafarze  /288

5. Życie dworskie  /292

6. Goście  /302

7. Archiwum  /311

8. Więzienia  /315

V. Funkcjonowanie konwentu malborskiego

1. Organizacja życia w konwencie malborskim  /325

1.1. Liczebność konwentu  /325

1.2. Pomieszczenia użytkowe i mieszkalne w konwencie  /328

1.3. Higiena   /352

1.4. Infirmerie  /378

2. Urzędnicy konwentualni  /396

2.1. Komtur zamkowy   /398

2.2. Mistrz dzwonny (Glockenmeister)  /401

2.3. Zwierzchnik piwnic konwentu (Kellermeiser)  /414

2.4. Zarządcy bram (Tormeiser) /417

2.5. Zwierzchnik kuchni konwentu (Kuchenmeister)  /522

2.6. Zwierzchnik piekarni konwentu (Backmeiser) /425

2.7. Szatny (Trappier)  /426

VI. Przedzamcza, urzędy, zabudowa i funkcjonowanie

1. Urzędnicy rezydujący na pierwszym (zewnętrznym) i drugim przedzamczu. Siedziby, kompetencje, otoczenie  /429

1.1. Zarządca wozowni (Karwansherr)  /433

1.2. Zarządca zboża  (Kornmeister)  /437

1.3. Zwierzchnik murarski (Steinmeister)  /440

1.4. Zwierzchnik warsztatów obuwniczych (Schuhmeister)  /443

1.5. Mistrz snycerski (Schnitzmeister)  /446

1.6. Zarządca ogrodów (Gartenmeister)  /451

1.7. Zarządca bydła (Viehmeister)  /454

1.8. Zwierzchnik magazynów żywnościowych   (Tempelmeister)  /456

1.9. Mistrz młynarski (Muhlmeister)  /457

1.10. Mistrz ciesielski (Zimmermeister)  /460

1.11. Zwierzchnik kuźni (Schmiedemeister) /461

1.12. Zwierzchnik szpitala (Spittelmeister/Spittler)  /462

1.13. Inne obiekty na przedzamczach  /463

2. Stajnie na przedzamczach  /465

VII. Życie religijne

1. Kościoły i kaplice zamkowe /469

2. Duchowni  /481

3. Święta, odpusty, procesje, uroczystości /495

4. Pobożność. Praktyki liturgiczne  /506

5. Śmierć i pogrzeb /514

Zakończenie /517

Wykaz skrótów zastosowanych w przypisach  /526

Bibliografia /527

Niepublikowane źródła archiwalne i dokumentacje /527

Źródła drukowane /529

Literatura /533

The organization of life in the teuronic castle in Malbork in the times of grand masters (1309-1457)  /561