Ordynat ołycki książę Janusz Radziwił i jego rodzina

Autorka: Aneta Aleksandra Duda

Rok wydania:  2024

Liczba stron:  1230

Okładka: twarda

Format: 16,0 cm x 24,0 cm

Książka składa się z pięciu rozdziałów, z których dwa pierwsze to chronologicznie ukazane dzieje rodziny księcia Janusza, dwa kolejne charakteryzują styl życia arystokracji na przykładzie rodziny Radziwiłłów, a w ostatnim scharakteryzowano majątki ordynata. W pracy ukazano życie członka arystokratycznego rodu Janusza Radziwiłła i jego bliższej i dalszej rodziny w aspekcie społecznym i gospodarczym na przestrzeni od II połowy wieku XIX do 1939 r. 

Książę Janusz Radziwiłł, XV i ostatni ordynat na Ołyce, jednej z trzech najstarszych polskich ordynacji, został przedstawiony jako członek rodziny o wielowiekowych tradycjach, arystokrata oraz właściciel majątku w Nieborowie, Szpanowie na Wołyniu i pałacu w Warszawie. Zaprezentowanie stylu życia berlińskiej linii Radziwiłłów, z której wywodził się książę, a z którą był niezwykle związany, pozwoliło uwypuklić cechy polskiej arystokracji w II połowie wieku XIX i pokazać zmiany, jakie zaszły w obrębie tej sfery w I połowie wieku XX. Zestawienie kwestii związanych z wychowaniem pokolenia ojca Janusza, Ferdynanda, samego ordynata i jego dzieci w religijnej, pielęgnującej wartości patriotyczne rodzinie stworzyło obraz domu konserwatywnego, w którym przestrzegano niezmiennych wartości. Dominował wśród nich szacunek wobec Kościoła, tradycji rodowej i starszych członków rodziny, co nie uległo zmianie w wychowaniu kolejnych pokoleń przy akceptacji przemian cywilizacyjnych.  

Omówiono funkcjonowanie Janusza i jego rodziny na gruncie społecznym i towarzyskim, co obejmowało zarówno szeroko pojętą działalność publiczną i dobroczynną, jak i formy życia towarzyskiego, takie jak przyjęcia i bale, polowania, podróże, zainteresowanie sztuką i muzyką. 

W pracy scharakteryzowano prowadzenie działalności gospodarczej w dobrach mazowieckich i wołyńskich należących do księcia  Radziwiłła. Zanalizowano wielowymiarowe działania odnoszące się do gospodarki rolno-hodowlanej oraz produkcyjnej w zakładach przetwórczych – w cukrowni i tartakach. Przedstawiono też funkcjonowanie rezydencji mieszkalnych wraz z rolą służby oraz omówiono pokrótce historię renowacji zamku w Ołyce, będącego jedną z historycznych siedzib rodziny. Pracę wzbogaca ok. 300 zdjęć z NAC i archiwum rodzinnego Radziwiłłów. 

(opis wydawcy)

Spis treści:

Spis skrótów nazw archiwów, bibliotek i instytucji, występujących w tekście wielokrotnie /9

Wstęp /11

I. Historia rodziny Janusza Radziwiłła 

1. Szkic historii rodu ze szczególnym uwzględnieniem ordynatów ołtyckich /29

2. Linia berlińska /59

3. Ferdynand i Pelagia z Sapiehów /114

4. Janusz i rodzeństwo /146

II. Janusz i Anna Radziwiłłowie

1. Rodzina Lubomirskich z Równego /205

2. Małżeństwo Janusza i Anny Radziwiłłów /242

3. Rodzina księcia Janusza - wychowanie dzieci w I połowie XX wieku  /297

4. Edmund, Krystyna, Stanisław - dojrzałość i życie dorosłe /337

5. Członkowie innych linii rodu, ich rezydencje i posiadłości. Relacje z rodziną Ferdynanda i Janusza /390

III. Specyfika stylu życia Radziwiłłów jako arystokracji polskiej 

1. Charakterystyka arystokracji polskiej. Rodzina Janusza Radziwiłła jako członkowie tej warstwy  /445

2. Kształtowanie mentalności i postaw członków rodzin arystokratycznych na przykładzie rodziny ordynata ołtyckiego /468

3. Religijność Radziwiłłów /504

4. Aktywność publiczna. Działalność dobroczynna i społeczna  /567

5. Spotkania towarzyskie i uroczystości rodzinne /609

6. Podróże  /658

7. Łowiectwo /685

8. Muzyka, sztuka i kontakty z twórcami w życiu Radziwiłłów /728

IV. Rezydenci i pracownicy w majątkach Radziwiłłów

1. Rezydenci, bony, nauczyciele w domach  rodziny  /749

2. Administratorzy i służna  /780

V. Nieruchomości i majątki ziemskie Janusza Radziwiłła

1. Ordynacja ołtycka. Miasto, zamek, charakterystyka społeczno-kulturowa ordynacji  /819

2. Folwarki ordynacji /870

3. Cumań /898

4. Szpanów /915

5. Majątek Dobrostany /949

6. Klucz nieborowski /968

7. Pałace w Warszawie i Nieborowie /1038

Epilog. Lata 1947-1967 w rzeczywistości PRL  /1077

Zakończenie /1093

Aneksy 

1. Tablica ascendentów księcia Janusza Radziwiłła /1107

2. Ordynaci na Ołyce /1110

3. Spis rysunków /1113

4. Spis tabel /1114

5. Spis wykresów /1115

Bibliografia /1117

Streszczenie. Ordynat ołtycki Janusz Radziwiłł i jego rodzina. Społeczno-ekonomiczny obraz polskiej rodziny arystokratycznej od II połowy XIX wieku do 1939 roku /1185

Abstract  /1187

O Autorce /1189

Indeks osób /1191