Opowieści znad Nilu. Opowiadania egipskie z okresu Średniego Państwa. Ze zwojów papirusowych, tabliczek drewnianych i...

Autor: Filip Taterka

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 406

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Wbrew dość powszechnej opinii cywilizacja starożytnego Egiptu to nie tylko monumentalne świątynie i nie mniej okazałe grobowce dawnych królów, wypełnione bajecznymi skarbami, których ściany pokrywa skomplikowane i niezrozumiałe pismo hieroglificzne. Choć starożytny Egipt kojarzy nam się dziś głównie z zawiłymi i niejasnymi tekstami religijnymi, które, zdaniem mieszkańców kraju nad Nilem, miały pomagać zmarłym w wędrówce przez zaświaty, to jednak stanowią one tylko ułamek piśmiennictwa tego państwa. Egipscy skrybowie pozostawili po sobie również wiele tekstów o charakterze literackim, w tym rozmaite opowiadania. Bohaterami tych historii są królowie, królewscy urzędnicy lub zwykli Egipcjanie, którzy przeżywają niezwykłe przygody, próbując odnaleźć właściwą drogę w świecie rządzonym przez bogów. Niniejsza książka poświęcona jest właśnie takim tekstom, stworzonym w I połowie II tysiąclecia p.n.e., w czasie jednego z największych okresów świetności egipskiej cywilizacji, określanym dziś mianem Średniego Państwa. Zawiera ona kompletne polskie przekłady klasycznych egipskich opowieści (w tym takich, które nie zostały dotąd przetłumaczone na język polski), opatrzone wnikliwym komentarzem, który pozwala Czytelnikowi lepiej zrozumieć skomplikowane relacje łączące literaturę, religię, sztukę i ideologię władzy królewskiej w starożytnym Egipcie. Zastosowana przez autora metoda przekładu, polegająca na jak najwierniejszym odzwierciedleniu egipskiej składni, przybliża Czytelnika choć w pewnym stopniu do – jakże odmiennej – mowy mieszkańców kraju nad Nilem. Lektura książki z pewnością sprawi przyjemność zarówno specjalistom z zakresu egiptologii, jak i wszystkim Czytelnikom zainteresowanym dziejami kraju faraonów.

Spis treści:

Przedmowa  /7

Wprowadzenie  /11

1. Egipt w czasach Średniego Państwa  /11

2. Język i pismo w starożytnym Egipcie /11

3. Gatunki literackie w starożytnym Egipcie  /22

4. Autorstwo i odbiór  /25

5. Proza czy poezja?  /32

6. Odkrywanie literatury starożytnego Egiptu  /46

7. Uwagi do przekładów  /55

Rozdział 1: Historia Sa-Neheta  /61

1. Zachowane kopie Historii Sa-Neheta  /61

2. Forma i kompozycja Historii Sa-Neheta   /66

3. Główne wątki Historii Sa-Neheta   /72

A. Zamach na Amenemhata I  /72

B. Ucieczka Sa-Neheta  /76

C. Sa-Nehet w Azji  /82

D. Powrót Sa-Neheta  /88

4. Sa-Nehet w kulturze popularnej  /90

5. Wydania i przekłady  /96

Historia Sa-Neheta (przekład)   /98

Rozdział 2: Historia rozbitka  /128

1. Papirus z Ermitażu 1115   /128

2. Forma i kompozycja tekstu  /131

A. Kwestia kompletności tekstu  /131

B. Opowieść w opowieści  /132

3. Główne wątki Historii rozbitka  /134

A. Wyprawa na południe  /134

B. Problem Pontu i Wielkiej Zieleni  /136

C. Wąż i wyspa ka  /145

D. Czas i przestrzeń  /150

E. Wyraz i opcja?  /151

4. Wydania i przekłady  /153

Historia rozbitka  /155

Rozdział 3: Skargi Chu-en-Inpupu  /164

1. Zachowane kopie Skarg Chu-en-Inpu  /164

2. Forma kompozycyjna Skarg Chu-en-Inpu   /167

3. Główne wątki  Skarg Chu-en-Inpu   /170

A. Egipt w I Okresie Przejściowym  /172

B. Potęga słowa  /179

C. Ma'at  /183

4.  Skargi Chu-en-Inpu w kulturze popularnej  /194

5. Wydania i przekłady  /196

 Skargi Chu-en-Inpu (przekład)   /198

Rozdział 4: Opowiadania o cudownych zdarzeniach  /232

1. Papirus Westcara  /232

2. Forma i kompozycja Opowiadań o cudownych zdarzeniach   /234

3. Główne wątki Opowiadań o cudownych zdarzeniach  /238

A. Magia  /238

B. Niewierna żona Uba-inera  /241

C. Wioślarki króla Seneferu  /243

D. Spotkanie Dżediego z Chufu  /247

E. Mit boskich narodzin  /262

4. Opowiadania o cudownych zdarzeniach w kulturze popularnej  /275

5. Wydania i przekłady  /277

Opowiadania o cudownych zdarzeniach (przekład)   /279

Rozdział 5: Fragmenty innych opowieści  /297

A. Opowieść i królu (Nefer-ka-Ra) i dowódcy armii Sa-Senecie  /297

B. Skargi Nefer-Pesedżeta  /304

C. Opowieść o Haiu  /304

D. Opowieść o podróży  /305

E. Opowieść o Nemaiu o Chenem-su  /307

F. Szata, turkus i król  /308

G. Opowieść o Nechetim  /309

H. Zjadacze losu  /309

I. Horus i Seth  /311

J. Historia pasterza  /315

K. Opowieść o kobiecie z haremu  /321

L. Opowieść o królu i duchu  /322

Fragmenty innych opowieści (przekład)  /326

Tablica chronologiczna   /341

Bibliografia  /341

A. Wykaz skrótów  /341

B. Opracowania  /347

Indeksy  /387

A. Cytowane źródła  /387

B. Imiona własne  /392

C. Nazwy geograficzne  /399

D. Ważniejsze pojęcia  /402