Opowiadania o krawędzi epok i czasów Johna Ronalda Reuela Tolkiena, czyli metafizyka, powieść, fantazja

Autor: Jakub Z. Lichański

Rok wydania: 2003

Liczba stron: 200

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,5 cm

Czy Władca Pierścieni i Silmarillion to jedne z wielu powieści fantasy, czy też wielkie XX-wieczne eposy, współczesne wersje Iliady i Eneidy? Czy Tolkienowska mitologia jest tylko baśnią dla dorosłych, czy też odkrywa przed nami zapomniane prawdy przedchrześcijańskich religii Celtów, wikingów, Germanów i Słowian? Jak powstawały dzieła wybitnego oksfordczyka i czym było tajemnicze źródło Q? Poszukiwanie odpowiedzi na pytania, jakie stawia w swej książce znany badacz twórczości Tolkiena i tradycji retorycznej, połączy wszystkich - entuzjastów i przeciwników popularnej ekranizacji trylogii o Szalonym Hobbicie Bilbo Bagginsie oraz jego towarzyszach, elfach, królach i magach.

Spis treści:

Wstęp /5

Osobista refleksja (z okazji czterdziestolecia obecności JRRT w Polsce) 10

Wstęp  /10

O tłumaczeniach  /16

O znaczeniu J.R.R. Tolkiena  /17

Tolkien - twórca nowego nurtu w literaturze  /19

O typowych błędach oraz nonsensach na temat J.R.R. Tolkiena i jego dzieł, z jakimi się spotykamy w Polsce  /20

Wielkość Tolkiena /24

Część pierwsza - Ostatni  /26

Tradycje kultury europejskiej  /26

Powrót do źródeł  /30

Sposób wyrażania świata  /31

Mit jako prawda  /34

Dionizos czy my?  /35

Część druga - Komentator  /37

Mythopoeia cum glossis  /37

Część trzecia - Twórca światów czyli Quenta Silmarillon  albo o kształtowaniu mitu  /52

Wprowadzenie  /52

Quenta Silmarillon - avant-texte  /54

Wstęp  /54

Czym jest QS?  /55

Mapy  /56

Pieśni i poematy z Dawnych Dni  /58

Mythopoeia  /61

Chronologie  /62

Plany całości  /62

Wersje brulionowe  /63

Zmiana interpretacji  /67

Uzupełnienie  /70

Zamknięcie  /72

Aneks 1. Bibliografia  /73

Aneks 2. Teksty, które stanowią materiał źródłowy dla wersji Quenta Silmarillion z 1977 roku  /75

Aneks 3. Historia tradycji tekstu /76

Aneks 4. Chronologia powstawania Quenta Silmarillion  /76

Aneks 5. Wiersz o Earendelu i Ballada o Earendilu  /77

Aneks 6. Przykłady zmian układu opowieści związanych z cyklem Quenta Silmarillion /81

Część czwarta - Ekskurs o fantazji i wyobraźni  /83

Wprowadzenie  /83

Historia pojęć  /84

Znaczenie pojęć  /87

Próba teorii  /90

Retoryka. Fantazja. Wyobraźnia  /94

Część piąta - Finis coronat opus  /97

Aneks 1. Epos i retoryka. Prolegomena do badań literatury fantasy  /104

Problemy genologiczne literatury fantasy (na przykładzie twórczości C.S. Lewisa i J. R.R. Tolkiena)  /105

Wstęp: określenie problemu  /105

Wprowadzenie do stanu badań (i umysłów)  /107

Epos i retoryka. Przypadek Tolkiena  /111

Tolkien, czyli de perfecta poesi  /115

Owen Barfield albo o języku  /119

Struktura filozofemów  /121

Zakończenie  /125

Od Narni do Śródziemia  /126

Wstęp  /126

Wnioski  /133

Zakończenie  /134

Bibliografia  /137

Aneks 2. Baśń nad baśniami Wojciecha Dzieduszyckiego. Epos bohaterski czy prekursorski utwór literatury fantasy?  /141

Wstęp  /141

Tradycje systematycznych badań mitów i podań słowiańskich w wieku XIX  /142

Wojciech Dzieduszycki, sen. /144

Baśń nad baśniami - fabuła  /145

Baśń nad baśniami: znaczenie utworu  /151

Baśń nad baśniami jako dzieło typu fantasy  /153

Zamknięcie  /155

Aneks 3. Wojciech hrabia Dzieduszycki, sen. Mity i baśnie Słowian północnych, tł. Elżbieta Kożuchowska, przyp. Jakub Z. Lichański  /157

Aneks 4. Biografia Johna Ronalda Reuela Tolkiena  /177

Aneks 5. Wybrana bibliografia polskich tłumaczeń utworów J.R.R. Tolkiena oraz opracowań jego twórczości  /182

Spis ilustracji  /189

Indeks osób oraz utworów anonimowych, a także postaci mitologicznych bądź legendarnych  /190

Indeks postaci, miejsc, przedmiotów z dzieł W. Dzieduszyckiego, sen. oraz J.R.R. Tolkiena  /195