Okupacja Zamojszczyzny we wspomnieniach jej mieszkańców

Redakcja: Regina Smoter Grzeszkiewicz, Bogusław Garbacik

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 292

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Wydanie II

Zbiór relacji osób, którym dane było przeżyć okupacyjne piekło. Wspomnienia z tamtych trudnych lat wciąż są żywe, nie gaśnie pamięć o najbliższych, którzy oddali swoje życie walcząc w obronie Ojczyzny, albo ginąc z woli okupanta na skutek wycieńczającej prac, czy w czeluściach krematoryjnych pieców.

Spis treści:

Od Redakcji  /7

Wstęp  /9

Część I. Wspomnienia byłych żołnierzy AK i BCh  /11

1. Oddziały partyzanckie 9 pp. Armii Krajowej, Ferdynand Orzechowski  /13

2. Wspomnienia z okupacji, Marian Bronikowski  /17

3. Oddaj cześć żołnierzom "Zapory", Regina Smoter Grzeszkiewicz  /31

4. Moje wspomnienia z lat okupacji niemieckiej wrzesień 1939 - lipiec 1944 rok (fragmenty), Jan Krukowski  /35

5. Sanitariuszki z Chłaniowa, Honorata Banach  /65

6. Wspomnienia komandora Marynarki Wojennej Eugeniusza Jereczka w latach wojny związanego z Zawadą  /67

6.1. Moja droga życiowa od kwietnia 1940 r. do lipca 1944 r.  /67

6.2. Moja droga w ruchu oporu AK  /69

6.3. Ważniejsze wydarzenia dotyczące mojego udziału w akcjach partyzanckich w okresie od maja 1941 r. do 30 lipca 1944 r.  /72

6.4. Spotkanie z partyzantami radzieckimi  /73

6.5. Mord żandarmerii Szupo w dzień Zielonych Świąt przy kościele w Kosobudach w 1943 r.  /73

6.6. Akcja "Tartak" w Zawadzie  /74

6.7. Akcja dywersyjna "Broń"  /75

6.8. Szkolenie bojowe przeze mnie placówki AK Mokre II  /76

6.9. Życie ludzkie jest ciągle zagrożone  /76

6.10. Działalność Komendanta Rejonu Mokre w akcji "Burza" w dniach 24-30 lipca 1944 r.  /77

6.11. Tragizm Franciszka Romana ps. "Derwisz"  /79

7. Moje wspomnienia i krótki opis mojej działalności w ruchu oporu na terenie gminy Radecznica, Bogdan Strusiński ps. "Zawieja"  /81

8. Związek Walki Zbrojnej - Armia Krajowa, Grupa Bojowa Nielisz, Zygmunt Wach  /89

9. Okupacja w Łabuniach, Marian Petryka  /93

10. Bartłomiej Czerwieniec ps. "Rolicz", Bogusław Garbacik  /95

Część II. Relacje mieszkańców niektórych wsi

1. Okupacyjne losy Zawady, Bogusław Garbacik, Adela z Magdziaków Pypa  /99

2. Podborcze w czasie okupacji, Stanisław Kurek  /103

3. Gorajec, jaki pamiętam... Emilia z Biziorów Sykałowa  /105

4. Wojenne opowieści ze Szperówki, relacja anonimowa  /109

5. Moje wspomnienia (Szperówka), Maria Kisiel  /111

6. Tam nawet jeden dom nie został..., anonimowa relacja o pacyfikacji Soch  /115

7. Jakoś to trzeba było przeżyć...(Wólka Czarnostocka), Marianna z Malinowskich Woźna  /117

8. Pamiętam taką przerażającą scenę..., anonimowa relacja z Gorajca  /119

Część III. Relacje wysiedlonych i wywiezionych na roboty przymusowe do Rzeszy

1. Wysiedlenia ludności Zamojszczyzny w świetle "Dziennika z lat okupacji" Zygmunta Klukowskiego, Aleksander Piwowarek  /125

2. Wysiedlenie Zamojszczyzny, Zygmunt Wach  /135

3. Cud ocalenia - moje dziecięce przeżycia wojenne, Alfons Berlin  /141

4. Wysiedlenie Wielączy-Kolonii (jesień 1942 r.), Bolesław Leszczyński  /151

5. Wysiedlenie Zawady, Bogusław Garbacik, Zdzisław Wróbel, Adela Pipa  /163

6. Tamten czas lepiej pamiętam..., Genowefa z Gliwów Babiarz  /165

Część IV. Wspomnienia byłych więźniów obozów pracy i koncentracyjnych

1. W bełżeckim piekle, Efraim Farber  /171

1.1. Działalność Judenratu  /172

1.2. Pierwsze prześladowania  /173

1.3. Można się przyzwyczaić  /174

1.4. Wyrwany z domu  /176

Puszczając się samemu w drogę  /176

1.5. Do nieznanego losu  /178

1.6. Rowy przeciwpancerne  /179

1.7. Produktywizacja na wzór niemiecki /180

1.8. Taniec śmierci  /181

1.9. Kiedy już was się pozbędziemy  /181

1.10. Niewyobrażalne czyny złoczyńców  /183

1.11. Przez rosyjską granicę  /183

2. Powrót z piekła, Jan Bizior  /185

3. Ludność Zamojszczyzny w obozie koncentracyjnym Majdanku, Regina Smoter Grzeszkiewicz  /191

4. Wspomnienia więźnia 18086 z pobytu w obozie koncentracyjnym na Majdanku w latach 1942-1943 (fragmenty), Henryk Marczewski  /195

Część V. Listy osób pomordowanych i zamęczonych przez okupanta  /205

1. Pochówki żołnierzy Armii Krajowej, Wojska Polskiego i innych na cmentarzu parafialnym w Biłgoraju, Regina Smoter Grzeszkiewicz  /207

2. Goraj - Tablica parafian gorajskich pomordowanych i zamęczonych przez okupanta hitlerowskiego w latach 1941-1945  /213

3. Tablica pamiątkowa parafian gorajskich pomordowanych i zamęczonych przez okupanta hitlerowskiego w obozach zagłady w latach 1941-1945  /215

4. Zamordowani w Chłaniowie i Władysławinie, Honorata Banach  /217

5. Księga Pomordowanych z terenu gminy Tereszpol udostępniona przez władze gminy  /219

6. Wykaz miejscowości, w których podczas okupacji dokonano masowych mordów i egzekucji  /233

7. Mapa zbrodni (Wielącza i okolice), Bogusław Garbacik  /243

8. Pochówki (w tym symboliczne "s") żołnierzy AK, BCh poległych w walce z okupantem oraz osób cywilnych (zamordowanych w obozie przejściowym w Zwierzyńcu, Oświęcimiu, na Rotundzie w Zamościu) znajdujące się na cmentarzu w Zwierzyńcu, Regina Smoter Grzeszkiewicz /245

9. Udział mieszkańców Łabuń w walce z okupantem /251

10. Wykaz dzieci Zamojszczyzny zmarłych w obozie przejściowym w Zamościu w okresie grudzień 1943 - kwiecień 1943 r., Regina Smoter Grzeszkiewicz /255

11. Imienny wykaz żołnierzy - członków Armii Krajowej zamieszkałych we wsiach: Wielącza, Zawada, Niedzieliska, Płoskie, Folwark Kąty (Kąty II), Siedliska, Bodaczów, organizacyjnie przynależących do placówki  Niedzieliska-Mokre  /263

Cześć VI. Twórczość okresu okupacji  /267

Pieśń o wysiedleniu, Hieronim Waga  /269

Okupację wierszem opisałam, Honorata Banach  /273

Łapanka, /273

Droga mateczko opowiedz proszę jak to wygląda Majdanek  /274

***  /275

Pieśń o Kitowie, Stanisław Rubaj  /279

Bibliografia  /283

Spis treści  /285

Osobiste zapisy czasu wojny i okupacji /289