Od Somosierry do Saragossy. Pamiętnikarskie i literackie świadectwa udziału Polaków w hiszpańskiej wojnie o niepodległość

Autorka: Magdalena Krzyżostaniak

Rok wydania: 2019

Ilość stron: 248

Oprawa: miękka

Format: 17,0 cm x 23,5 cm

Wiele razy do roku podczas uroczystości w Polsce i za granicą rozbrzmiewaja słowa: Dał nam przykład Bonaparte, jak zwyciężać mamy. Czy pod tą opinią o Napoleońskich zwycięstwach podpisaliby się Polacy wcieleni w 1808 roku do Wielkiej Armii i w jej szeregach skierowani do walk na Półwyspie Iberyjskim podczas hiszpańskiej wojny o niepodległość?

Książka stara się przynieść odpowiedź na to pytanie, przybliżając polskiemu Czytelnikowi obraz hiszpańskiej części kampanii Napoleona Bonapartego oraz polskiego w niej udziału. Autorka wizję tę rekonstruuje na podstawie wspomnień żołnierzy napoleońskich, a także na podstawie dzieł literatury pięknej, które przechwyciły i wykorzystały ten wątek. Okazuje się, że w odczuciu uczestników zapirenejskiej kampanii Napoleona, jeżeli w ogóle można mówić o zwycięstwie, to jest to zwycięstwo pyrrusowe, na którym cieniem kładzie się oblężenie Saragossy i towarzyszące mu okropieństwa wojny, upamiętnione zarówno w cyklu rycin znakomitego malarza i rytownika, a także świadka powstańczego zrywu Hiszpanów, Francisca de Goi y Lucientes, jak i na kartach wielu wspomnień polskich żołnierzy w szeregach Wielkiej Armii.

Spis treści: 

Słowo wstępne /7

Rozdział 1
Okoliczności polskiej obecności wojskowej w Hiszpanii w 1808 roku

1.1. Sytuacja w Hiszpanii przed 1808 rokiem /15

1.1.1. Testament Karola III /15
1.1.2. Królestwo Karola IV, rządy Godoya /19
1.1.3. Od Aranjuez do Bajonny. Pierwsze panowanie Ferdynanda VII. Madryt, drugiego maja. Hiszpańska wojna o niepodległość /23

1.2. Polskie nadzieje niepodległościowe na początku XIX wieku /28

1.2.1. Po rozbiorach: w kraju i na emigracji (1795–1806). Legiony Polskie /28
1.2.2. Księstwo Warszawskie. Wojsko Polskie /31

1.3. Polskie jednostki wojskowe skierowane do Hiszpanii /34

1.3.1. Szwoleżerowie gwardii /34
1.3.2. Legia Nadwiślańska /40
1.3.3. Dywizja Księstwa Warszawskiego /42

Rozdział 2
Polacy w hiszpańskiej Wojnie o Niepodległość

2.1. „A czyjeż to imię rozlega się sławą?” Szarża w wąwozie Somosierry /45

2.1.1. Rys historyczny /45
2.1.2. Somosierra w relacjach i literaturze /49

2.2. „Guerrillasy, diabły, czorty, carramby, carraje”. Obraz wojny partyzanckiej /87

2.2.1. Fenomen guerrilli /87
2.2.2. Guerrilla w relacjach pamiętnikarskich /93
2.2.3. Guerrilla w literaturze /115

2.3. „Kiedy Francuzi obdzierali kościoły, nasi żołnierze śpiewali tam ze skruchą”. Czynnik religijny w hiszpańskiej wojnie o niepodległość /124

2.3.1. Hiszpańska wojna o niepodległość jako wojna religijna /124
2.3.2. Walka pod Bożą egidą /126
2.3.3. Hiszpańska religijność /133
2.3.4. Heretycy /139
2.3.5. Polacy, buenos kattolikos romanos /142

2.4. „Dziwiło to mocno Francuzów, iż miałem tyle przyjaźni z Hiszpanami”. Stosunki Polaków z wrogiem /158

2.4.1. Przyjaźń polsko-hiszpańska /158
2.4.2. Miłość w czasie wojny /175

2.5. „A w środku […] Saragossa, jak pomnik wśród cmentarza z napisem: «Wytrwałość i męstwo!»”. Rana Saragossy /192

2.5.1. Historia oblężeń Saragossy /192
2.5.2. Siempre heroica – Saragossa w pamiętnikach i literaturze /198
2.5.3. Tryumf? /211
2.5.4. Saragossa w Popiołach /217

Bilans polskiego udziału w hiszpańskiej wojnie o niepodległość – oceny pamiętnikarskie i literackie /231

Bibliografia /241