Od Gilgamesza do Kasydy. Poezja semicka w oryginale i przekładzie

Autor: Przemysław Wacław Turek

Rok wydania: 2010

Liczba stron: 471

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

(Uwagi: okładka z przetarciami)

Orientalista zwykł czytać teksty poetyckie w oryginale, względnie żmudnie się przez nie przebijać, używając dostępnych mu słowników, zazwyczaj obcojęzycznych. Zawsze cenić będzie wyżej oryginał, niezależnie od stopnia opanowania przez siebie danego języka orientalnego. Ale teksty orientalistyczne były, są i będą tłumaczone, zarówno dla orientalistów zajmujących się innymi językami niż hebrajski, arabski, akadyjski, chiński, turecki, japoński etc., jak i dla laików. Tłumaczenie tekstu akadyjskiego, hebrajskiego, syryjskiego lub arabskiego zawsze jest pójściem na ustępstwa. W przypadku tekstów poetyckich (nie tylko semickich) ideałem pozostaje wydanie dwujęzyczne: możemy zawsze porównać oryginał z przekładem. Samo tłumaczenie często nie wystarcza - coś tracimy z oryginału semickiego, pozostaje w nas uczucie niedosytu, zwłaszcza gdy w przekładzie nie oddano melodii i formy oryginału. [...] Przekłady prezentowane w niniejszej książce są naszą próbą zmierzenia się z formą i treścią tłumaczonych tekstów. Nie możemy zagwarantować, że nie złamiemy drugiego zakazu Barańczaka: "Nie tłumacz dobrej poezji na złą poezję" [...]. Interesowała nas głównie forma i postać prozodyczna: to, co najczęściej zostaje utracone w tłumaczeniu. Naśladując formę oryginału lub do niej się zbliżając, zrezygnowaliśmy z przekładu stricte filologicznego. Staraliśmy się zbliżyć do oryginału pod względem treści (niekiedy może zbyt wiernie, mimo że próbowaliśmy uniknąć dosłowności), a zarazem chcieliśmy nadać przekładowi formę poetycką (ze wstępu).

Spis treści:

Wykaz skrótów /11

Objaśnienie znaków /15

Część wstępna /19

Założenia pracy /19

Traduttore, traditore, czyli dylematy orientalisty-tłumacza /24

Rozdział pierwszy

Gilgames (X, II:0-14-III:1-6)   /30

Starobabiloński fragment eposu o Gilgameszu (tabliczka X, II:0-14-III:1-16)  /30

 Fragment eposu o Gilgameszu - zagadnienia stylistyczno-prozodyczne /36

Propozycja tłumaczenia fragmentu "Gilgamesza" /40

Epos o Gilgameszu a epos "Enuma elis"  /43

"Gilgamesz" po polsku /46

Gilgamesz X, II:0-14-III:1-16 - słownictwo /52

"Enuma elis" - słownictwo /57

Rozdział drugi

Aqhat I. vi, 2-45  /60

Aqhat, tabliczka I, kolumna vi, wiersze 2-45 - tekst /60

Fragment poematu o Aqhacie - zagadnienia stylistyczno-prozodyczne /69

Propozycja tłumaczenia fragmentu poematu Aqhat I. vi 2-45 /79

Aqhat I. vi 2-45 - słownictwo /85

Rozdział trzeci

Hiob 28:12-28  /111

Fragment Księgi Hioba (Hiob 28:12-28) - tekst  /111

Fragment Księgi Hioba - zagadnienia stylistyczno-prozodyczne /111

Propozycja tłumaczenia fragmentu Księgi Hioba (Hiob 28:12-28)  /120

Księga Hioba po polsku /123

Hiob 28:12-28 - słownictwo /136

Rozdział czwarty

Ginza Rabba Gy 64:10-16:11 /144

Fragment "Wielkiego Skarbu" (Ginza Rabba Gy 64:10-16:11) - tekst /144

Fragment "Wielkiego Skarbu"  - zagadnienia stylistyczno-prozodyczne /153

Propozycja tłumaczenia fragmentu hymnu Gy 64:10-16:11  /158

Mandajski "Posłaniec Życia" (Gy 64:10-16:11) - słownictwo  /162

Rozdział piąty 

Carmen Nisibenum XIII /172

 Święty Efrem - "Pieśń pouczająca na cześć biskupa Jakuba i towarzyszy" - tekst /172

Carmen Nisibenum XIII - zagadnienia stylistyczno-prozodyczne  /178

Propozycja tłumaczenia pieśni pouczającej autorstwa św. Efrema /191

Efrem po polsku /198

Św. Efrem, Bardasanes i "Ody Salomona" /201

XXX Oda Salomona /202

Bardasanes - twórca izosylabicznej poezji syryjskiej? /207

Carmen Nisibenum XIII - słownictwo /211

XXX Oda Salomona  słownictwo /232

Rozdział szósty

Koran XCII /237

XCII rozdział Koranu (Al-Layl "Noc") - tekst  /237

Sura XCII - zagadnienia stylistyczno-prozodyczne /23

Propozycja tłumaczenia rozdziału XCII Koranu /243

Czy Koran można przetłumaczyć wierszem rymowanym? 247

Koran po polsku /249

Sura XCII - słownictwo /254

Rozdział siódmy

Zanim przetłumaczę Kasydę /263

Podstawowe informacje o prozodii /263

Metra  proste /268

Metra złożone /271

Teoria a praktyka w poezji arabskiej /274

Budowa wierszy arabskich a ich system metryczny /276

Radżaz jako forma poetycka /277

Urywek /280

Anakreontyk /282

Stałe elementy wiersz arabskiego a jego tłumaczenie polskie /286

Struktura kasydy /287

Rozdział ósmy

Kasyda 'Al -Mutanabbiego /289

Kasyda 'Al -Mutanabbiego (z rymem - ami) - tekst  /289

Aparat krytyczny tekstu arabskiego /291

Kasyda 'Al -Mutanabbiego - zagadnienia stylistyczno-prozodyczne /293

Propozycja tłumaczenia kasydy 'Al -Mutanabbiego  /296

'Al -Mutanabbi po polsku /300

'Al -Mutanabbi - słownictwo /302

Rozdział dziewiąty

"Salam ad Mariam" /329

"Salam ad Mariam" - tekst  /329

"Salam ad Mariam"  - zagadnienia stylistyczno-prozodyczne /331

Propozycja tłumaczenia "Salam ad Mariam"  /335

Psalm LXII w wersji etiopskiej /341

Pochodzenie rymu etiopskiego /350

"Salam ad Mariam" - słownictwi /351

"Jared" - słownictwo /360

Psalm LXII - słownictwo /361

Rozdział dziesiąty

Przekłady poezji semickiej na język polski /370

Przekłady hebrajskiej poezji biblijnej /371

Przekłady poezji akadyjskiej /389

Przekłady poezji ugaryckiej /393

Przekłady poezji mandajskiej /393

Przekłady poezji syryjskiej /394

Przekłady klasycznej poezji arabskiej /396

Przekłady poezji etiopskiej /418

Zakończenie /421

Wyróżniki prozodyczne poezji semickiej - podsumowanie /421

Tłumaczenie poezji semickiej - uwagi końcowe /42

Summary /433

Bibliografia  /436