Od Achenatona do Mojżesza. Starożyny Egipt a przemiany religijne

Autor: Jan Assmann

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 262

Okładka: twarda

Format: 13,00 cm x 20,5 cm

Przejście od politeizmu do monoteizmu zmieniło świat na zawsze.

Achenaton i Mojżesz – postać historyczna oraz postać poświadczana tylko tradycją – prezentują to przejście w jego początkowych, rewolucyjnych fazach. Reprezentują dwie cywilizacje, które weszły w ścisłe relacje już w czasach Księgi Wyjścia, gdzie Egipt symbolizuje stary świat, który musi zostać odrzucony by można było wejść do nowego.

Jan Assmann podejmuje zagadnienie z nieco kontrowersyjnej perspektywy, czyniąc głównym przedmiotem swej książki postać Achenatona, zapomnianego egipskiego faraona, oraz Mojżesza, biblijnego przywódcy, którego historyczności nie udało się dotąd potwierdzić. Nie chodzi tu jednak o klasyczne odtwarzanie historii, lecz o ukazanie roli, jaką radykalne przemiany religijne i kulturowe, które zaszły w Egipcie i Izraelu, odegrały w kształtowaniu oblicza świata, w którym żyjemy.

Autor stawia niezwykle ważne pytania o źródła fundamentalnego zwrotu w myśleniu o religii oraz o to, czy przemoc religijna jest nieodłączną konsekwencją powstania monoteizmu.

Spis treści:

Wstęp  /7

Wprowadzenie /9

Rozdział I

Struktura i przemiana w religii starożytnego Egiptu /17

Kult /21

Teologia /25

Kierowanie życiem /43

Rozdział II

Mit i historia exodusu: triumf i trauma /53

Struktura narracyjna /62

Pamiętaj o exodusie /68

Liturgia Sederu /75

Exodus i utopia /83

Rozdział III

Od politeizmu do monoteizmu: ewolucja czy rewolucja? /87

Ewolucja w naturze i kulturze /89

Od monolatrii do monoteizmu /99

Egipt a przemiany religijne /105

Rozdział IV

Mojżesz i Achenaton  /119

Zapomniany faraon: Etapy odkrywania jego postaci /120

Achenaton /130

Egipska trauma /133

Legenda o trędowatych /137

Reinterpretacja piramid /140

Exodus i trauma /146

Rozdział V

Starożytny Egipt a teoria czasu osiowego /153

Teoria czasu osiowego /153

Pismo jako czynnik zmiany /155

Piśmienność i pamięć kulturowa /163

Wtórna kanonizacja i powstanie egzegezy /172

Rozdział VI

Egipskie misteria i tajne stowarzyszenia w epoce oświecenia /183

"Gorączka misteriów" pod koniec XVIII wieku /185

Wyimaginowane "misteria egipskie" i ich gramatologiczna i topologczna podstawa /191

Czarodziejski flet i egipskie misteria /206

Rozdział VII

Religia totalna: polityka, monoteizm i przemoc /217

Koncepcja Ernstfall /219

Religijny Ernstfall /225

Wojny machabejskie: wczesny przypadek przemocy religijnej /230

Odpolitycznienie religii /241

Indeks /249