Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych

Autorzy: Longin Majdecki, Anna Majdecka-Strzeżek

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 329

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

 

Poprzednie wydanie niniejszej książki ukazało się w 1993 roku i była to pierwsza kompleksowa publikacja dotycząca ochrony i rewaloryzacji zabytków ogrodowych w Polsce. Zawarto niej wyniki badań konserwatorskich ośrodków polskich i zagranicznych, oraz bogate doświadczenia własne autora publikacji. Longin Majdecki to wybitny planista ogrodowy, a także niekwestionowany autorytet w dziedzinie ochrony i rewaloryzacji ogrodów. Drugie wydanie, bogato ilustrowane, ukazuje się po 26 latach i zawiera uzupełnienia wynikające ze zmian w prawodawstwie, teorii konserwacji i stosowanych metodach, oraz przedstawia realizacje konserwatorskie aż do czasów współczesnych.

Książka polecana miłośnikom sztuki ogrodowej, profesjonalistom zajmującym się problematyką ochrony i konserwacji ogrodów historycznych, pracownikom służb konserwatorskich, właścicielom i opiekunom zabytkowych parków i ogrodów; przydatna dla studentów kierunków: architektura krajobrazu, architektura i urbanistyka, historia sztuki.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa    /11 

1. Podstawy ogólne     /13 

1.1. Dynamika kształtowania ogrodów    /13 

1.2. Trwałość ogrodu i zabytku ogrodowego    /16 

1.3. Ogród zabytkowy    /18 

1.4. Wartości ogrodu zabytkowego    /19 

1.5. Zakres konserwacji ogrodów    /20 

1.6. Substancja zabytkowa ogrodu    /22

1.7. Cel i zadania konserwacji ogrodów    /27

1.8. Konserwacja a dzieło sztuki ogrodowej    /25

2. Ochrona i konserwacja ogrodów w różnych krajach    /27

2.1. Francja    /27

2.2. Wielka Brytania    /34

2.3. Niemcy    /41

2.4. Belgia    /51

2.5. Holandia    /52

2.6. Austria     /55

2.7. Włochy    /59

2.8. Hiszpania     /65

2.9. Portugalia    /67

2.10. Dania   /70

2.11. Szwecja   /71

2.12. Norwegia     /72

2.13. Rosja     /73

2.14. Czechy    /75

2.15. Słowacja    /80

2.16. Węgry    /82

2.17. Litwa    /85

2.18. Łotwa    /86

2.19. Estonia    /89

2.20. Niektóre kraje pozaeuropejskie    /90

3. Rozwój konserwacji ogrodów w Polsce    /97

3.1. Początki konserwacji ogrodów do połowy wieku XIX    ‘97

3.2. Konserwacja ogrodów w latach 1863-1918    /101

3.3. Rozwój konserwacji ogrodów w okresie międzywojennym 1918-1939    /104

3.4. Rozwój konserwacji ogrodów w okresie powojennym, po roku 1945   /106

3.5. Konserwacja ogrodów na przełomie XX i XXI w.    /116

3.6. Ochrona prawna i struktura służby ochrony zabytków    /129

3.7. Opieka społeczna nad zabytkami    /134

3.8. Ośrodki naukowe i badawcze    /137

3.9. Zasoby ogrodów i parków zabytkowych     /140

3.10. Ewidencjonowanie zabytkowych ogrodów i parków    /141

4. Współpraca międzynarodowa w dziedzinie ochrony i konserwacji ogrodów    /145

4.1. Działalność UNESCO     /145

4.2. Działalność ICOMOS    /146

4.3. Działalność IFLA    /150

4.4. Działalność innych organizacji     /151

4.5. Międzynarodowe dokumenty i uchwały    /153

4.6. Ochrona światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego    /157

5. Metodologia badań ogrodowych    /163

5.1. Metoda dendrochronologiczna   /164

5.2. Archeologia ogrodowa   /171

5.3. Metoda florystyczna    /178

5.4. Metoda przekrojów historycznych      /180

5.5. Metoda porównawcza    /182

5.6. Metoda historyczna    /184

6. Przyczyny zniszczeń ogrodów i rodzaje działań konserwatorskich    /187

6.1. Przyczyny wewnętrzne     /188

6.2. Przyczyny zewnętrzne   /196

6.3. Przyczyny ogólne    /200

6.4. Działania zabezpieczające     /204

6.5. Działania pielęgnacyjno-konserwacyjne    /205

6.6. Działania rewaloryzacyjne     /206

6.7. Działania adaptacyjne    /207

7. Adaptacja zabytkowych założeń ogrodowych na potrzeby współczesne   /209

7.1. Zasady ogólne adaptacji    /211

7.2. Wykorzystanie bez zmiany pierwotnego przeznaczenia i sposobu użytkowania     /212

7.3. Wykorzystanie bez zmiany pierwotnego przeznaczenia, ale ze zmianą sposobu użytkowania    /213

7.4. Wykorzystanie ze zmianą przeznaczenia, ale z utrzymaniem pierwotnego sposobu użytkowania     /213

7.5. Wykorzystanie ze zmianą zarówno pierwotnego przeznaczenia, jak i sposobu użytkowania     /214

7.6. Wykorzystanie w powiązaniu z rozbudową o nowe części terenu, bez naruszania historycznego układu przestrzennego    /215

7.7. Wykorzystanie w układzie urbanistycznym przy kształtowaniu ogólnomiejskich systemów terenów zieleni    /216

7.8. Wykorzystanie w systemie ekoprzestrzennym miasta oraz kompleksach obszarów chronionych /216

7.9. Wykorzystanie w kształtowaniu warunków optymalizujących klimatyczno-zdrowotnego środowiska życia człowieka    /217

7.10. Przesłanki kulturowego oddziaływania    /218

8. Ochrona i pielęgnowanie drzew i drzewostanów parkowych   /219

8.1. Dynamika rozwoju drzew i drzewostanów    /219

8.2. Kształtowanie drzewostanu parkowego    /221

8.3. Ocena stanu zdrowotnego drzew     /222

8.4. Zapobieganie uszkodzeniom    /224

8.5. Bieżące usuwanie szkód    /228

8.6. Regulacja zagęszczenia i trzebieże     /232

8.7. Leczenie uszkodzeń drzew z ubytkiem drewna   /234

8.8. Choroby i szkodniki drzew oraz możliwości ich zwalczania   /239

8.9. Ochrona drzew pomnikowych   /242

9. Partery ogrodowe z czasów renesansu i baroku    /245

9.1. Przemiany i formy występowania parterów    /245

9.2. Główne typy parterów ogrodowych   /253

9.3. Odtwarzanie parterów    /263

9.4. Technologia urządzania parterów    /270

10. Formy kwiatowe w parkach krajobrazowych    /283

10.1. Rozwój form kwiatowych    /283

10.2. Klomby i grupy kwiatowe   /290

10.3. Kosze kwiatowe    /292

10.4. Kobierce kwiatowe i partery kobiercowe    /295

10.5. Ozdoby kwiatowe   /302

10.6. Odtwarzanie form kwiatowych    /304

11. Rewaloryzacja układów alejowych   /317

11.1. Uzupełnianie ubytków w alejach    /320

11.2. Dobór drzew alejowych    /324

11.3. Odtwarzanie alei    /325

11.4. Aleje i promenady miejskie    /326

11.5. Adaptacja układów alejowych     /329

12. Rewaloryzacja żywopłotów i szpalerów    /331

12.1. Uzupełnianie ubytków żywopłotów i szpalerów    /335

12.2. Odmładzanie żywopłotów    /339

12.3. Wymiana żywopłotów     /339

12.4. Przywracanie formy szpalerów    /340

12.5. Odtwarzanie żywopłotów i szpalerów   /340

12.6. Adaptacja form przekształconych   /342

12.7. Utrzymywanie żywopłotów obwódkowych    /343

12.8. Rekonstrukcja form szczególnych i zabezpieczenie materiałowe    /343

12.9. Warunki ogólne    /345

13. Syngieltony, grupy i klomby    /347

13.1. Pielęgnowanie i rewaloryzacja syngieltonów (samotników)    /352

13.2. Pielęgnowanie i rewaloryzacja grup drzewiastych   /357

13.3. Przejawy deformacji klombów   /359

13.4. Rewaloryzacja klombów    /361

14. Ochrona i kształtowanie runa parkowego     /365

14.1. Znaczenie runa w ogrodach historycznych    /365

14.2. Rozpoznanie wytworzonego runa     /367

14.3. Wymagania konserwatorskie    /368

14.4. Kierunki działań adaptacyjnych    /370

14.5. Urządzanie i odtwarzanie runa parkowego     /371

15. Trawniki i łąki parkowe    /375

15.1. Rodzaje i formy występowania    /375

15.2. Mieszanki i dobór traw   /378

15.3. Urządzanie i renowacja    /382

15.4. Pielęgnowanie trawników    /383

16. Szata roślinna parków historycznych    /385

16.1. Zasady kształtowania doboru gatunkowego    /385

16.2. Udział drzew i krzewów introdukowanych w wieku XVII i XVIII    /388

16.3. Udział drzew i krzewów introdukowanych oraz form ogrodowych w wieku XIX     /391

16.4. Nowe formy drzew i krzewów w wieku XX    /396

16.5. Formy pnączy drzewiastych    /397

16.6. Rośliny kwietnikowe     /398

17. Drogi i nawierzchnie parkowe     /405

17.1. Rozwój form drogowych     /405

17.2. Konserwacja układu dróg parkowych     /410

17.3. Nawierzchnie dróg parkowych    /412

17.4. Elementy i urządzenia drogowe    /419

18. Układy i elementy wodne w założeniach ogrodowych    /427

18.1. Rozwój i przemiany form wodnych    /427

18.2. Zasoby miejscowe wody     /432

18.3. Poziom lustra wody     /434

18.4. Utrzymanie czystości wody    /435

18.5. Umacnianie brzegów zbiorników wodnych    /438

19. Ochrona i konserwacja rzeźb ogrodowych    /443

19.1. Rozwój form rzeźbiarskich     /443

19.2. Przenoszenie rzeźb     /450

19.3. Kopie rzeźb ogrodowych     /450

19.4. Konserwacja rzeźb    /450

20. Mała architektura ogrodowa    /455

20.1. Rozwój i przemiany form małej architektury ogrodowej    /455

20.2. Wyposażenie ogrodowe: ławki, kosze na śmieci, oświetlenie, znaki informacyjne     /462

21. Przestrzenne formy ochrony konserwatorskiej     /473

21.1. Tezy główne ochrony    /473

21.2. Zagrożenia zewnętrzne    /474

21.3. Zagrożenia wewnętrzne   /476

21.4. Formy ochrony zabytków    /477

21.5. Strefy ochrony zabytków    /478

21.6. Struktura strefy ochrony konserwatorskiej     /478

21.7. Wyznaczanie strefy ochrony konserwatorskiej     /479

21.8. Funkcja i formy działań ochronnych w strefie konserwatorskiej     /485

21.9. Skuteczność stref ochrony konserwatorskiej     /486

21.10. Powiązanie z planowaniem przestrzennym    /487

22. Dokumentacja konserwatorska     /489

22.1. Dokumentacja historyczna     /489

22.2. Inwentaryzacja dendrologiczna    /497

22.3. Dokumentacja realizacyjna     /499

23. Wykonywanie robót konserwatorskich     /505

23.1. Tryb wykonywania robót    /505

23.2. Uwarunkowania realizacyjne    /506

23.3. Gospodarka drzewostanem    /508

23.4. Operaty konserwatorskie    /510

23.5. Dokumentacja powykonawcza     /511

Literatura    /513

Indeks nazw    /521

Indeks nazwisk    /529