Ochrona i konserwacja zabytków Szczecina po 1945 roku

Autor: Małgorzata Gwiazdowska

Rok wydania: 2016

Ilość stron: 392

Oprawa: twarda

Format: 14,5 cm x 21,0 cm

Przedmiotem pracy jest przede wszystkim kompleksowa analiza procesów, jakie to­warzyszyły działaniom konserwatorskim obejmującym ochronę i opiekę nad za­bytkami w powojennym, ponad siedemdziesięcioletnim okresie dziejów Szczecina. Oznacza to podjęcie problematyki związanej z materialnym dziedzictwem kulturo­wym miasta, jakie ocalało ze zniszczeń wojennych, w aspekcie tendencji i rozwią­zań, które towarzyszyły działaniom władz i służb konserwatorskich związanym z od­budową zarówno historycznego układu przestrzennego miasta, jak i jego zabytków. Główna kwestia poruszona w niniejszej publikacji dotyczy uwarunkowań, które miały wpływ na podjęty proces i sposób odbudowy Szczecina i jego zabytków oraz ja­kie to spowodowało konsekwencje dla zachowania i utrwalenia substancji zabytko­wej miasta. Dla znalezienia odpowiedzi istotne było określenie, czy w pierwszych la­tach powojennych w pełni zostały zdefiniowane i rozpoznane zabytki Szczecina sta­nowiące jego materialne dziedzictwo kulturowe, czy na podstawie dostępnego ma­teriału ikonograficznego oraz zachowanych reliktów zabytkowych budowli odnale­ziono jego wszystkie elementy. A w rezultacie także pokazanie, na ile ocalały walory zabytkowe zachowanych po wojnie budowli i układów przestrzennych tworzących w 1945 r. historyczne miasto pomimo dokonanych zniszczeń.

(Ze wstępu)

Spis treści:

Wstęp /9

Rozdział I. Historyczna zabudowa Szczecina zachowana po 1945 roku /31

Odkrywanie wczesnośredniowiecznego miasta /33
Szczecińska architektura gotycka częścią europejskiego szlaku /37
Miasto nowożytne - rozwój czy stagnacja? /51
Nowoczesny układ przestrzenny pogodzony z sentymentem do tradycji /67
Wielkomiejski rozwój Szczecina i nowe trendy artystyczne /80
Dzielnice willowe ucieczką z miasta /96
Tereny zielone w mieście /100
Rozwój przemysłu i zmiana standardów zabudowy mieszkaniowej /105

Rozdział II. Obraz zniszczeń /121

Stare Miasto /126
Budowle sakralne, nekropolie, tereny zielone /140
Układ urbanistyczny miasta z przełomu XIX i XX wieku /142
Architektura przemysłowa i mieszkalna dzielnic poza Śródmieściem /149

Rozdział III. Wokół priorytetów i uwarunkowań w procesie odbudowy miasta w latach 1945-1959 /155

Pierwsze lata w powojennym Szczecinie /157
Utworzenie służby konserwatorskiej i powstanie specjalistycznych placówek naukowych /172
Zabytki Szczecina w procesie kształtowania tożsamości powojennych mieszkańców miasta /183
Analiza procesu odbudowy Starego Miasta /189

Rozdział IV. Polityka władz a odbudowa zabytkowych dominant Starego Miasta w latach 1960-1990 /2134

Koncepcje odbudowy kościoła św. Jakuba Apostoła Starszego /217
Pozostałe zabytki sakralne /228
Zamek książęcy oraz Ratusz Staromiejski /232

Rozdział V. Ochrona dóbr kultury po 1990 roku jako zadanie własne administracji samorządowej /245

Powstanie Zespołu ds. Renowacji Miasta /246
Zabudowa Podzamcza realizowanym marzeniem o szczecińskiej starówce /255
Renowacja zabytków próbą powrotu do dawnej świetności /262
Projekty unijne a odbudowa zabytków Szczecina /284

Rozdział VI. Skutki reformy administracyjnej państwa dla ochrony dóbr kultury prowadzonej w ramach zadań samorządu gminnego /295

Utworzenie samorządowej służby konserwatorskiej w Szczecinie /299
Ochrona dóbr kultury jako istotny element strategii polityki kulturalnej Miasta /304

Zakończenie /317

Bibliografia /331

Wykaz skrótów /351

Zestawienie polskich i niemieckich nazw ulic, alei i placów występujących w publikacji /353

Indeks nazwisk /359

Spis ilustracji /363

Aneksy /369

Zusammenfassung /389

Summary /391