O zarządzaniu cesarstwem Konstantyn Porfirogeneta

Autor: Konstantyn Porfirogeneta

Przekład: Aleksander Paroń

Rok wydania: 2024

Liczba stron: 298

Okładka: twarda

Format: 12,5 cm x 20,0 cm

Seria: Biblioteka Antyczna, 73

Konstantyn VII Porfirogeneta (905-959 n.e.) cesarz bizantyński, należy do najciekawszych indywidualności w historii cesarstwa rzymskiego czasów Średniowiecza. Samodzielną władzę zdobył późno, dopiero w wieku 40 lat, co sprawiło że jego dokonania polityczne nie wzbudzają zachwytu współczesnych badaczy. Znacznie wyżej ceniona jest jego aktywność intelektualna, zwłaszcza jako inspiratora ważnych dzieł historiografii [...].

Podobnym celom służyć miał adresowany do cesarskiego syna, "ukoronowanego ręką Boga i zrodzonego w purpurze" Romana II, traktat "O zarządzaniu cesarstwem". Bywa on nazywany ,,podręcznikiem dyplomacji", choć określenie to nie oddaje w pełni bogatej i zajmującej treści. Nie jest to wyłącznie katalog forteli, przypominający dzieło Poliajnosa lub chińskiego mistrza Sun Zi, lecz także zwierciadlo idealnego władcy, w którym następca tronu ma się przeglądać, by ukształtować swój charakter wedle najlepszych wzorów moralnych i intelektualnych. To rady dla potomka, któremu ojciec chce przekazać ściśle tajne wiadomości o Słowianach, Rusach, Pieczyngach, Chazarach, Iberach i innych ludach barbarzyńskich, aby potrafił je okiełznać i wykorzystać w interesie cesarstwa.

Niniejszy przekład jest pierwszym całościowym tłumaczeniem pracy bizantyńskiego władcy na język polski.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów  /5

Aleksander Paroń - Bizancjum w dobie pewności siebie i odnowy rzymskiej tożsamości  /17

Konstantyn VII - biografia polityczna /20

Konstantyn VII - aktywność naukowa /23

O zarządzaniu cesarstwem  /30

Od tłumacza  /37

Bibliografia  /39

O ZARZĄDZANIU CESARSTWEM  /53

Wstęp  /56

O Pacynakitach i jak wielce są użyteczni, gdy zachowują pokój z cesarzem Rzymian  /58

O Pacynakitach i Rusach  /58

O Pacynakitach i Turkach  /60

O Pacynakitach, Rusach i Turkach  /61

O Pacynakitach i Bułgarach  /61

O Pacynakitach i Chersonitach  /62

O pełnomocnikach cesarskich wysyłanych z Chersonu do Pacynakii  /63

O wysyłaniu cesarskich pełnomocników z miasta chronionego przez Boga na okrętach rzekami Dunaj, Dniepr i Dniestr do Pacynakii  /64

O Rusach przybywających na jednodrewkach z Rusi do Konstantynopola  /66

O Chazarii - jak i przez kogo powinna być zwalczana  /78

O mieście Cherson i mieście Bospor  /79

O Czarnej Bułgarii i Chazarii  /80

O ludach, które sąsiadują z Turkami  /80

O pochodzeniu Muchumeta  /89

O rodzinie Fatymidów  /91

Z kanonu ułożonego przez Stefana astrologa o wyjściu Saracenów: w którym roku od powstania świata nastąpiło i kto dzierżył wówczas sceptr w cesarstwie Rzymian  /91

Z kroniki błogosławionego Teofanesa  /92

Drugi wódz Arabów, Abubachar, trzy lata  /93

Trzeci wódz Arabów, Umar  /93

Czwarty wódz Arabów, Uthman  /94

Z kroniki Teofanesa: rok od stworzenia świata 6171  /94

Z kroniki błogosławionego Teofanesa: o tych samych wydarzeniach oraz o Mawiasie i jego rodzinie, jak dotarł do Hiszpanii. Cesarz Rzymian, Justynian Rhinotmetos  /100

O Iberii i Hiszpanii  /103

O Hiszpanii  /107

Z historii świętego Teofanesa z Sigriane  /107

Rodowód znakomitego króla Ugona /113

O temie Lugubardia oraz o księstwach i archontiach, które w nim się znajdują /117

Opowieść o tym, jak zasiedlono miejsce, które dziś nazywane jest Wenecją  /122

O Dalmacji i o ludach sąsiednich, które w niej żyją  /124

Opowieść o temie Dalmacji /139

O Chorwatach i ziemi, którą teraz zamieszkują  /146

O Serwlach i ziemi, którą teraz zamieszkują  /151

O Zachlumianach i ziemi, którą teraz zamieszkują /159

O Terwuniotach i Kanalitach oraz ziemi, którą teraz zamieszkują /160

O Dioklecjanach i ziemi, którą teraz zamieszkują  /162

O Paganach, zwanych także Atentanami i ziemi, którą teraz zamieszkują /163

O ludzie Pacynakitów  /164

O genealogii ludu Turków i skąd pochodzą  /167

O ludzie Kawarów  /171

O plemionach Kawarów i Turków /172

O krainie Morawia  /177

Opis ziem od Tessaloniki po rzekę Dunaj i miasto Belegrade, poprzez Turkię i Pacynakię po chazarskie miasto Sarkel, Ruś i po Nekropyle, położone nad Morzem Pontyjskim, niedaleko rzeki Dniepr, a także po Cherson wraz z Bosporem, między którymi znajdują się miasta Dystryktów, dalej po Jezioro Meockie, nazywane z powodu wielkości morzem i po miasto, które zwie się Tamatarcha, a ponadto przez Zychię, Papagię, Kazachię, Alanię i Abasgię po miasto Soteriopolis  /178

O kraju Taron  /183

O kręgu Apachunis i miastach: Manzykiert, Perkri, Chliat, Chaliat, Arzes, Tiwi, Chert, Salamas i Cermacu  /190

O Iberach  /194

O genealogii Iberów i mieście Ardanuci  /201

O przesiedlaniu Cypryjczyków historia mówi to  /207

Rozdział 39 szóstego świętego synodu, który odbył się pod Kopułą wielkiego pałacu  /208

Kto docieka, jak Słowianie zostali oddani Kościołowi w Patrai na służbę i poddaństwo, niech dowie się z niniejszego rozdziału  /209

O Słowianach w temie Peloponezu, Milingach i Ezerytach i o płaconych przez nich trybutach, jak również o mieszkańcach miasta Marina i o płaconym przez nich trybucie  /212

O tym w jaki to sposób zbudowano cesarski dromonion, o sternikach tegoż dromonionu i wiele o protospathariosoe fiali  /223

Wspomniane wyżej żądanie koni złożone w temie Peloponezu  za [rządów] władcy Romana  /231

Z dziejów miasta Cherson  /231

Słownik terminów  /249

Indeks  /255

Mapy  /287

Bibliografia  /24

Nota edytorska  /29

Jan Januszowski, Wróżki  /31

[Johannes Theobaldus Blasius], Prawdziwe wyobrażenie  /63

Stanisław Roszyński, Dyskurs o nowinie cudownej  /75

Jan Zrzenczycki, Wielkie [...] cudo  /87

Bernat z Krakowa, Iudicium [...] o znakach niebieskich  /101

Pieśń o komecie nowa, która się teraz okazała  /115

Pieśń nowa o wielkich a nigdy nie słychanych cudach  /121

Jan Zrzeczycki, Mantyja albo wróżki  /125

Andrzej Dębołęcki, Wróżbit boju moskiewskiego  /139

Komentarze  /152

Spis ilustracji  /197