O człowieku, ktory się nie zgadzał. Biografia pułkownika Januarego Grzędzińskiego 1891-1975

Autorka: Agnieszka J. Cieślikowa

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 484

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

January Grzędziński był jednym z pierwszych polskich inżynierów lotnictwa, żołnierzem w Legionach Polskich w czasie I wojny światowej, adiutantem marszałka Józefa Piłsudskiego w Belwederze, współtwórcą masowej organizacji społecznej - Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, czynnym uczestnikiem zamachu majowego, dowódcą pułku piechoty, współorganizatorem warszawskiego Klubu Demokratycznego i Stronnictwa Demokratycznego, czołowym publicystą i zarazem wydawcą opozycyjnego tygodnika „Czarno na białem" w latach trzydziestych XX w., dowódcą obozu Wojska Polskiego we Francji w 1939 r. Wiele lat spędził w Maroku, był więźniem obozu dla internowanych i redaktorem francuskojęzycznego pisemka lotniczego. Po powrocie do Polski z przedłużonej wojennej emigracji poświęcił się pisarstwu, wydał trzy książki o krajach Maghrebu, pisał liczne artykuły i wspomnienia.

Wystąpienia polityczne Grzędzińskiego w latach sześćdziesiątych spowodowały nałożenie na niego w PRL zapisu cenzury. Wówczas zaczął publikować w paryskiej „Kulturze". Rozpracowywany przez peerelowską Służbę Bezpieczeństwa, był śledzony, podsłuchiwany, przesłuchiwany kilkadziesiąt razy, poddany badaniom psychiatrycznym.

Zawsze deklarował się jako demokrata, socjalista, piłsudczyk. W jego biografii, barwnej opowieści o kolejach życia niepogodzonego z rzeczywistością polityczną żołnierza, inżyniera, publicysty, wyraźnie odcisnęły się trzy ćwierci wieku polskiej historii.

Spis treści:

Kim był człowiek, który się nie zgadzał? /5

Biogramy i wzmianki /6
Idees forces /7
Spuścizna Januarego Grzędzińskiego /7
Zasób źródeł /13
Problemy biografii /21

Rozdział I. ENFANT TERRIBLE (1891-1908) /26

Korzenie /27
Turkiestan /28
Rewolucja /32
Krakowski sezon polityczny /36

Rozdział II. PARYŻ POLITYCZNY O AERONAUTYCZNY (1908-1914) /41

Medycyna /42
Skrzydła /45
Szkoła lotnicza /47
Florencja i Kabarecja /48
Szkolenie strzeleckie /52
Spotkanie z Andrzejem Strugiem /56
Plany zawodowe /59
Wojenna podróż do Krakowa /61

Rozdział III. Na wojnie z moim pokoleniem (1914-1921) /63

Wołyń /67
Śmierć ułana /71
Aresztowanie /73
Lotnictwo w teorii /74
Konspiracja /79
Adiutant Marszałka /81
Pokolenie /82

Rozdział IV. POLITYKA LOTNICZA (1921-1926) /84

Misja w Paryżu /85
Powrót do lotnictwa /87
Aero-Klub i lotnictwo cywilne /88
Prasa lotnicza /93
Lotnicze konwencje i zjazdy /97
Liga /99
Frankopol i Dowództwo Lotnictwa /106
Przesilenie w LOPP /111
Starcie z generałem /115

Rozdział V. BITWA NA TORACH (maj 1926 roku) /120

Rozdział VI. KARIERA W PIECHOCIE (1926-1937) /128

Pułk w Brodnicy /130
Prasa i polityka lokalna /131
Pułk w stolicy /137
Pułkownik /141
Publicysta /144

Rozdział VII. PRYWATNA LEWICA GRZĘDZIŃSKIEGO (1937-1939) /149

Rozczarowania Andrzeja Struga /151
Krystyn Ostroga /153
Anty-ONZ /158
Narodziny tygodnika /163
Opozycjonista w armii /173
Znowu Paryż /178
Śmierć pisarza /183
Dyskusja demokratów /185
"Czarno na białem" /197
Ostroga, Turoń, Jaskołd /207
Klub Demokratyczny /208
Czechy i Witos /216
Wybory samorządowe w Warszawie /220
"Świat i Polska" w Paryżu /222
Stronnictwo Demokratyczne /226
Udział komunistów w KD i SD /228
Polityk /229
Zjazd Stronnictwa Demokratycznego /231
Zjazd Pokoju w Maison de la Chimie /234
Gorące lato /236
Jednolity front /239

Rozdział VIII. Wojna na dystans (1939-1945) /251

Wrzesień w Paryżu /252
W Koczkodanie /253
"Polska Walcząca" /255
Odejście z Coelquidan /258
"Czarno na białem" - "Noir sur Blanc" /261
Paryski czerwiec /266
Misja dyplomatyczna /268
Afrykański brzeg /272
Obozy /284
Po operacji "Torch" /291
"Lubelski minister" /295

Rozdział IX. Niebo nad Maghrebem (1945-1956) /298

Powojenne spotkania i rozstania /299
Wśród marokańskiej Polonii /302
Pierwszorzędna platforma lotnicza /310
Amerykańskie plany /314
Touria Chaoui /316
Propaganda powrotowa /317

Rozdział X. KILKA LAT POWODZENIA (1956-1964) /320

Ekspert od Maroka /321
Klub Krzywego Koła /323
"Czarno na białem" po raz trzeci? /324
Polskie Towarzystwo Przyjaciół Maghrebu /332
Literatura egzotyczna /335
Stosunki z SD czyli żywy kłopotliwy zabytek /337
Człowiek z legitymacją /338
Lotnictwo po raz ostatni /339
Krytyczna apologia krytyka /341
Przyjaźń sterowana /344
Życie literata czyli umowy wydawcze /345
Wspomnienia /350
Brak paszportu /351
Niezadowolenie /352
Kto jest kombatantem /355

Rozdział XI. "Poczucie swego rodzaju bezkarności" (1964-1970) /359

Chochołowe wspomnienia /359
List 34 /363
Sankcje po Liście 34 /369
Sprawa Ketlinga-Szemleya i trzech potępionych pisarzy /376
Zawieszenie postępowania /381
Nagonka przekracza granice /383
Działać mimo wszystko /384
Klub Ognisko (1962-1966) /386
Towarzystwo Kultury Moralnej /390
Współpraca z "Kulturą" /394
Bezrobotny bez paszportu /396
Opowieści Ojca Wirgiliusza /397
"Dziady" /401
Nowa kampania prasowa przeciwko trzem pisarzom /405
"Urząd Prokuratorski daje wyraz swym wątpliwościom" /409
Umorzenie "sprawy Grzędzińskiego" /411

Rozdział XII. Ostatnie nadzieje (1971-1975) /413

Bilans życia /41

Syr-Daryjskaja obłast, Kraków, Paryż /419
Legiony i lotnictwo /420
Wojsko /421
Opozycja w Drugiej Rzeczypospolitej /422
Powojnie /424
Widok z Maghrebu /426
Starcie z systemem /427
Cenzura jako system /429
Cat i Grzędziński /430
Człowiek niespełniony /431
Dwójkarz /433

Bibliografia /436
Resume /451
Summary /455
Wykaz skrótów /459
Indeks osób /462
Spis ilustracji /479