Nazwy geograficzne w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku. Analiza i słownik

Autor: Rafał Zarębski

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 324

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,5 cm

Książka Rafała Zarębskiego to studium na wysokim poziomie refleksji naukowej, wpisujące się w serię monografii dotyczących polszczyzny przekładów biblijnych XVI i XVII wieku, które w ostatnich latach ukazały się na rynku krajowym i zagranicznym. Uzupełnia wiedzę na temat polszczyzny renesansowej, a w szczególności polszczyzny biblijnej, zwłaszcza w jej planie onomastycznym. Autor ukazał przejęte do polszczyzny nowotestamentowe nazwy geograficzne zarówno w aspekcie formalnym, jak i stylistycznym oraz semantycznym. Na podstawie pozyskanych danych sporządził też Słownik nazw geograficznych i ich ekwiwalentów w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku, będący niezwykle wartościowym naukowo dopełnieniem monografii.

Publikacja wraz ze słownikiem to pozycja w pełni oryginalna zarówno na polskim, jak i zagranicznym rynku wydawniczym. Stanowi studium pionierskie, jeśli chodzi o materiał empiryczny, który został poddany analizie lingwistycznej, a także nowatorskie, jeśli chodzi o założenia metodologiczne, splatające w jedno zagadnienia z onomastyki, semantyki, diachronicznych studiów filologicznych, filologii biblijnej, teolingwistyki, lingwistyki antropologicznej, translatologii, teorii wariantywności i historii języka polskiego.

(z recenzji prof. dr. hab. T. Lisowskiego)

Spis treści:

Wstęp  /11
1. Cele badawcze — źródła — ustalenia terminologiczne  /17
2. Zaplecze metodologiczne  /22
3. Stan badań  /30

Rozdział I. Charakterystyka toponimii nowotestamentowej  /33
1. Uwagi na temat frekwencji i funkcji  /35
2. Językowa struktura toponimów  /40
2.1. Nazwy jednowyrazowe   /40
2.2. Nazwy zestawione   /41
2.3. Nominacje z formułami zwany, który jest  /42
2.4. Nominacje z eksplicytnym wyrażeniem objaśniającym  /46

Rozdział II. Językowe sposoby przyswajania toponimów nowotestamentowych  /51
1. Translokacja  /53
1.1. Translokacja obcych form nominatywnych  /56
1.1.1. Translokacja form łacińskich  /56
1.1.2. Translokacja form greckich  /57
1.1.3. Translokacja form łacińskich i / lub greckich  /57
1.2. Translokacja obcych form przypadków zależnych  /59
2. Adaptacja  /63
2.1. Adaptacja graficzna i fonetyczna  /63
2.1.1. Przejmowanie obcych samogłosek i dyftongów /65
2.1.1.1. Pozycja nagłosowa  /65
2.1.1.2. Pozycja śródgłosowa  /66
2.1.2. Przejmowanie obcych spółgłosek i grup spółgłoskowych  /72
2.1.2.1. Spółgłoski przedniojęzykowe /73
2.1.2.2. Spółgłoski wargowe  /76
2.1.2.3. Spółgłoski tylnojęzykowe  /77
2.1.3. Inne zjawiska  /80
2.1.4. Obce zwyczaje graficzne  /80
2.2. Adaptacja morfologiczna  /86
2.2.1. Adaptacja fleksyjna  /87
2.2.1.1. Nazwy zakończone w łacinie i grece na samogłoskę  /90
2.2.1.2. Nazwy zakończone w łacinie i grece na spółgłoskę  /100
2.2.1.3. Nazwy mające postać liczby mnogiej  /110
2.2.2. Fleksja formacji pochodnych  /113
2.2.2.1. Etnonimy i nazwy mieszkańców  /114
2.2.2.2. Przymiotniki odmiejscowe (w tym od nazw plemion i mieszkańców)  /115
2.2.2.3. Odantroponimiczne przymiotniki dzierżawcze  /119
2.2.3. Słowotwórstwo formacji pochodnych  /121
2.2.3.1. Etnonimy i nazwy mieszkańców  /123
2.2.3.2. Przymiotniki odmiejscowe /124
2.2.3.3. Odantroponimiczne przymiotniki dzierżawcze /127
2.3. Adaptacja składniowa  /130
2.3.1. Toponimy w strukturze wyrażeń przyimkowych 132
2.3.2. Toponimy w strukturze nazw mieszkańców i osób związanych z danym miejscem  /134
2.3.3. Toponimy w strukturze nazw zestawionych i deskrypcji  /136
2.3.4. Szyk członów zestawień i deskrypcji toponimicznych  /138
3. Translacja i operowanie wariantami leksykalnymi  /140
3.1. Rodzime ekwiwalenty leksykalne  /142
3.2. Pomiędzy wariantem tradycyjnym a nowszym  /147

Rozdział III. Toponimy jako czynnik indywidualizujący język i styl średniopolskich przekładów Nowego Testamentu  /155
1. Wariantywność  /157
1.1. Wariantywność wewnątrzleksemowa toponimów jednoskładnikowych /160
1.2. Wariantywność leksykalna toponimów jednoskładnikowych  /163
1.3. Wariantywność w zakresie struktury toponimów zestawionych i deskrypcji toponimicznych  /167
2. Wartość stylistyczna toponimów oraz ich udział w indywidualizacji języka i stylu średniopolskich przekładów Nowego Testamentu  /171
2.1. Onimiczne postulaty tłumaczy  /172
2.2. Rola glos i komentarzy marginesowych w kształtowaniu warstwy toponimicznej  /174
2.3. Wybór spośród wariantów współfunkcyjnych  /176
2.4. Działania na strukturze nazw złożonych jako czynnik stylistyczny  /178

Zakończenie /181

Słownik nazw geograficznych i ich ekwiwalentów w polskich przekładach Nowego Testamentu z XVI i XVII wieku  /197
Zasady redakcyjne  /199
Słownik  /207

Bibliografia i skróty 295
Źródła 297
Słowniki i źródła pomocnicze 298
Opracowania 300

Summary 317