Narodziny Izraela. Szkice historyczno-biblijne

Autor: ks. Janusz Lemański

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 348

Okładka: miękka

Format: 16,0 cm x 23,0 cm

Kiedy powstał biblijny Izrael? Idąc śladem relacji biblijnej, narodził się on jako naród podczas pełnego niezwykłych wydarzeń exodusu z Egiptu. Po 40 latach Izraelici dotarli do Transjordanii, zdobyli jej północne i centralne tereny, a następ - nie dokonali inwazji na zachodni brzeg Jordanu. Te wydarzenia sytuuje się na przełomie xiii /xii wieku przed Chrystusem. Królestwo Izraela – jak się zakłada – powstało w x wieku przed Chrystusem w czasach Dawida i Salomona. Konfrontacja tej opowieści z danymi archeologicznymi i aktualną wiedzą historyczną nie potwierdza jednak takiej wersji zdarzeń. Jak zatem potraktować obie „wersje”? Wykluczają się nawzajem? Uzupełniają? A może potrzeba tylko, mając wiedzę historyczno-archeologiczną, we właściwy sposób odczytać relacje biblijne? O tym jest ta książka. O narodzinach Izraela, tego historycznego i tego biblijnego. O początkach jego religii. Nosi podtytuł „szkice historyczno-biblijne”, gdyż w istocie w ośmiu rozdziałach znajdziemy tylko zarys problemów, które trzeba uwzględnić, jeśli chcemy zrozumieć przesłanie tekstów biblijnych bez konfrontacyjnego nastawienia względem historii i vice versa.

Spis treści:

/11

Rozdział I. Co o początkach Izraela mówi nam historia i archeologia  /21

1. Egipt i Kanaan pod panowaniem XVIII, XIX i XX dynastii  /21

2. Początki Królestwa Izraela z historycznego punktu widzenia  /28

3. Plemiona Izraela  /37

Rozdział II. Pochodzenie Izraelitów  /45

1. Izrael z Kanaanu  /46

2. Nomadzi - Szaszu  /52

3. Hipoteza multietniczna  /60

Rozdział III. Izrael w Kanaanie  /65

1. Biblijny opis podboju  /65

2. Czy i jak Izraelici wkroczyli do Kanaanu /66

2.1. Model podboju  /69

2.2. Model pokojowego osiedlania się grup pasterskich  /71

2.3. Model rewolucji społecznej  /74

2.4. Model ewolucji społecznej /75

Rozdział IV. Artefakty a kwestia pochodzenia nazwy "Izrael"  /83

1. Stela Merenptaha  /83

1.1. Argumenty lingwistyczne /87

1.2. Argumenty literackie /90

2. Izrael 200 lat przed Merenptahem?  /92

3. Stela z Bet Szean  /100

4. Potencjalni przodkowie Izraelitów  /102

4.1. Habiru - Hebrajczycy  /102

4.2. Hyksosi  /111

5. Nazwa "Izrael" w sensie politycznym i religijnym  /115

6. Narodziny biblijnego "Izraela"  /121

Rozdział V. Biblijna tradycja o exodusie a historia /129

1. Biblijna wersja exodusu  /129

2. Kiedy spisano tradycję o exodusie i jakie są jej źródła  /131

3. Góra Boga - Synaj/Horeb  /136

4. Exodus - jedna z opcji w biblijnych tradycjach o początkach Izraela  /137

5. Exodus - historia, która została przemilczana  /142

5.1. Exodus- pamięć historyczna w oprawie literacko-teologicznej  /145

5.2. Exodus z historycznego punktu widzenia  /149

5.3. Exodus z Timna  /155

5.4. Exodus jako symbol?  /161

Rozdział VI. Jakub z Transjordanii/Izaak z Beer Szeby  /169

1. Historyczność patriarchów  /170

2. Biblijny cykl o Jakubie  ./177

2.1. Literacki rdzeń i jego poszerzenia  /178

2.2. Oz 12 /189

2.3. Elementy pierwotnej tradycji o Jakubie  /194

2.4. Podsumowanie  /205

 2.5. Realia historyczno-geograficzne  /207

3. Izaak - enigmatyczna postać  /210

Rozdział VII. Abraham z Hebronu  /211

1. Teksty kapłańskie (P) w cyklu o Abrahamie  /212

2. Teksty nie-P trudne do jednoznacznej klasyfikacji  /214

3. Starsza kompozycja w cyklu o Abrahamie  /216

3.1. Opowiadanie Abraham-Lot-Sodoma jako pierwszy etap w tworzeniu literackiej tradycji o Abrahamie  /227

3.2. Domniemany początek najstarszej części cyklu w Rdz 12  /237

3.3. Rdz 13,5-13 jako rzeczywisty początek opowiadania Abraham-Lot-Sodoma  /238

4. Późniejsze poszerzenia i zmiany  /242

5. Podsumowanie /244

6. Realia historyczno-geograficzne  /246

Rozdział VIII. Religia Izraela  /251

1. Od Echnatona do Mojżesza?  /252

2. Od politeizmu do monoteizmu?  /264

3. Anikonizm w religii starożytnego Izraela  /282

Skróty bibliograficzne  /297

Bibliografia /301