Naród i jego przyszłość w poglądach Polaków w Wielkim Księstwie Poznańskim 1815-1850

Autor: Tomasz Nodzyński

Rok wydania: 2004

Liczba stron: 317

Okładka: miękka

Format: 16,8 cm x 23,5 cm

Stan bardzo dobry minus

"Celem rozprawy jest przedstawienie poglądów na kwestię stanu i perspektyw narodu polskiego pod zaborami formułowanych w specyficznych warunkach Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Dzieje polityczne i gospodarcze, historia organizacji, instytucji i wszelkich działań ludzkich będą stanowić tło naszych rozważań, a nie główny tok narracji [...]

Myśl polska w W. Ks.P. nie rozwijała się w izolacji, następował stały przepływ poglądów i idei, a ich autorzy powiązani byli rozlicznymi kontaktami intelektualnymi, politycznymi, ekonomicznymi, rodzinnymi, itp... Stwarza to możliwość rekonstruowania szerokiego tła rodzenia się omawianych poglądów i dokonywania licznych porównań"

(ze Wstępu)

Spis treści:

Wstęp  /5

Rozdział I. Warunki kształtowania się poglądów politycznych Polaków w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1815-1850  /21

Uwagi wstępne  /21

Uwarunkowania historyczne - Wielkopolska do 1815 roku  /22

Prusy w latach 1807-1850 wobec niemieckiego nacjonalizmu i kwestii polskiej  /27

Zakres odrębności prawno-administracyjnej Księstwa  /31

Fazy polityki prusyfikacyjnej i germanizacyjnej w Wielkim Księstwie Poznańskim  /34

Pruska polityka szkolna, kulturalna i religijna w Księstwie Poznańskim  /36

Polityka gospodarcza i społeczna Prus w Księstwie  /40

Stosunki społeczne i narodowe w Księstwie  /42

Polacy wobec polityki pruskiej w Księstwie  /45

Władze pruskie wobec polskiej aktywności społecznej i politycznej w Księstwie  /48

Główne nurty naukowe, filozoficzne i literackie w Księstwie  /51

Podziały ideowe i postawy polityczne Polaków w Księstwie  /54

Możliwości druku i wystąpień publicznych w Księstwie  /63

Podsumowanie  /69

Rozdział II. Kształtowanie się nowoczesnego pojmowania narodu  /71

1. Refleksja historyczna  /71

Poglądy na kształtowanie się i dzieje narodu i państwa polskiego do XVIII wieku  /75

Oceny przyczyn upadku Rzeczypospolitej  /78

Obraz aktywności narodowej i walk o niepodległość do 1815 roku /81

2. Stan narodu w pierwszej połowie XIX wieku  /84

Zmiana kryteriów definiowania narodu: od stanowo-politycznych do etniczno-językowych i religijnych  /84

Przesłanki rodzenia się wczesnego nacjonalizmu  /91

Podsumowanie  /100

Rozdział III. Wobec zmian społeczno-gospodarczych i cywilizacyjnych  /102

Wprowadzenie  /102

Wobec kwestii chłopskiej i rozwoju rolnictwa  /103

Wobec zjawiska industrializacji  /110

Wobec budowy kolei żelaznych  /114

Poglądy na upowszechnianie oświaty  /117

Poglądy na zmiany struktury społecznej  /120

Perspektywy i wizje rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego  /121

Wokół pracy organicznej  /125

Podsumowanie  /134

Rozdział IV. W obronie języka, kultury i tożsamości narodowej  /136

1. Próby egzekwowania w działalności publicznej odrębności narodowej Wielkiego Księstwa Poznańskiego  /136

2. Problemy narodowo-niepodległościowe w wydawnictwach i wypowiedziach publicznych  /149

Nurt konserwatywny i ultramontański  /150

Nurt liberalny  /154

Nurt romantyczny, recepcja mesjanizmu  /160

3. Wokół roli religii i Kościoła w życiu narodowym  /172

Podsumowanie  /181

Rozdział V. Wokół walki o niepodległość  /183

1. Poglądy na spiski  /183

Obraz spisków w latach dwudziestych  /184

Obraz spisków w latach trzydziestych  /188

Obraz spisków w latach czterdziestych  /194

Poglądy na szanse i sens spiskowania /200

Kościół w Wielkim Księstwie Poznańskim wobec spisków /204

2. Poglądy na powstania narodowe  /206

Obraz powstania listopadowego  /206

Obraz ruchu w 1846 roku  /217

Obraz Wiosny Ludów i powstania wielkopolskiego w 1848 roku  /220

"Bić się czy nie"w 1848 roku  /226

Narodowotwórcza funkcja powstania wielkopolskiego w  1848 roku  /231

Sens powstań i perspektywy na przyszłość  /232

Podsumowanie  /234

Rozdział VI. Poglądy na stan sprawy polskiej w Europie w latach 1815-1850  /236

1. Poglądy na stosunki polsko-niemieckie  /236

Krytyka polityki pruskiej wobec Polaków  /236

Poglądy filopruskie  /241

Obraz Austrii i jej polityki w Galicji  /246

Wobec dążeń narodowych Niemców  /248

2. Sprawa polska a kwestia słowiańska i węgierska  /253

3. Stosunek do Rosji i przejawów panslawizmu  /262

4. Europejskie perspektywy sprawy polskiej w ocenie Polaków w Wielkim Księstwie Poznańskim  /267

Podsumowanie  /271

Zakończenie  /273

Bibliografia  /277

Zusammenfassung  /299

Indeks nazwisk  /305