Na tropie średniowiecznych szpiegów. Wywiad i kontrwywiad w polsko-litewsko-krzyżackich stosunkach politycznych w XIV ...

Autor: Sławomir Jóźwiak

Rok wydania: 2005

Liczba stron: 150

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Najważniejsze i najbardziej szczegółowe informacje na temat funkcjonowania wywiadu i kontrwywiadu w średniowieczu przetrwał w listach. Szczególnie obfita korespondencja z tego czasu zachowała się w archiwach pochodzących właśnie z byłej kancelarii wielkich mistrzów krzyżackich z Malborka. Dla rozpatrywanego tu zagadnienia najcenniejsze są te listy (zachowane jednak w ogromnej mniejszości), które były przesyłane między poszczególnymi przygranicznymi zakonnymi urzędnikami administracji terytorialnej niższego szczebla, na przykład komturami czy prokuratorami. Niestety zasoby archiwalne z kilkudziesięciu średniowiecznych krzyżackich kancelarii komturskich, wójtowskich czy prokuratorskich przetrwały do naszych czasów jedynie w stanie szczątkowym. Źródła takie niemal szczęśliwie zachowały się niemal wyłącznie dlatego, że ich oryginały bądź sporządzone z nich odpisy (kopie) z jakichś nieokreślonych powodów wyjątkowo przez tychże urzędników terytorialnych zostały przesłane do kancelarii wielkich mistrzów do Malborka. Zarówno więc tego typu korespondencja, jak i te listy, które poszczególni komturzy, wójtowie czy prokuratorzy krzyżaccy kierowali bezpośrednio do najwyższego zwierzchnika Zakonu i innych głównych dygnitarzy, są podstawowym materiałem źródłowym do badań nad organizacją i funkcjonowaniem wywiadu i kontrwywiadu krzyżackiego w średniowieczu. Korespondencja ta niemal bez wyjątku była prowadzona w języku niemieckim. Dodatkowy problem dla historyków [...] polega na tym, że gwałtowny rozwój korespondencji na obszarze Królestwa Polskiego, Litwy i państwa krzyżackiego w Prusach datuje się dopiero na przełom XIV i XV wieku, co przede wszystkim - jak się wydaje - jest spowodowane masowym pojawieniem się nowego, o wiele tańszego materiału pisarskiego - papieru.

(fragment rozdz. I. Skąd pochodzą informacje o szpiegach w średniowieczu, czyli parę słów o źródłach)

Spis treści:

Wstęp  /7

I. Skąd pochodzą informacje o szpiegach w średniowieczu, czyli parę słów o źródłach  /11

II. Jak zdobyto Bydgoszcz w 1409 roku, czyli o sukcesie krzyżackiego wywiadu  /19

III. Szpiedzy a bitwa pod Grunwaldem  /29

IV. Trochę o szyfrach  /41

V. Szpieg o kryptonimie "N.S. Arman  /47

VI. Mieszczanie i duchowni - najlepsi szpiedzy średniowiecza?  /53

VII. Kontrwywiad i dezinformacja /75

VIII. Maskowanie i kamuflaż  /91

IX. Ile można było zarobić na szpiegostwie w średniowieczu?  /101

X. Agenci i szpiedzy w stolicach państw i w otoczeniu władców  /113

XI. Zamachowcy i dywersanci  /123

XII. Wiarygodność i efektywność szpiegów  /131

Zakończenie  /141

Bibliografia  /145